Cần những chính sách “cứu” ngành xi măng

Doanh nghiệp kêu cứu

Theo đó, trước thực trạng nhiều nhà máy xi măng lớn như Bỉm Sơn, Bút Sơn, Hoàng Mai… đang thua lỗ, mới đây Hiệp hội Xi măng Việt Nam đã kiến nghị Thủ tướng loạt giải pháp gỡ khó cho ngành xi măng. Cụ thể, Hiệp hội Xi măng cho biết, tính đến năm 2024, Việt Nam có 61 nhà máy sản xuất xi măng, với tổng công suất khoảng 117 triệu tấn xi măng/năm nhưng sản lượng tiêu thụ xi măng năm 2023 chỉ đạt khoảng 87,8 triệu tấn, trong đó tiêu thụ xi măng nội địa đạt 56,6 triệu tấn, xuất khẩu 31,2 triệu tấn. Lượng tiêu thụ xi măng nội địa năm 2023 chỉ bằng 84% năm 2022.

Đây không phải là lần đầu các doanh nghiệp xi măng kêu cứu, hồi cuối năm 2023, cùng với 7 hiệp hội khác trong ngành vật liệu xây dựng, nhiều doanh nghiệp đã thông tin về tình thế bấp bênh của mình.

Theo Hiệp hội Xi măng, những khó khăn của ngành xi măng Việt Nam xuất phát từ nhu cầu tiêu thụ trong nước yếu, các dự án đầu tư công triển khai chậm. Các dự án xây đường giao thông, trong đó cao tốc vẫn sử dụng công nghệ truyền thống, việc áp dụng cầu cạn cao tốc bằng bê tông cốt thép còn hạn chế, giải pháp sử dụng xi măng để gia cố, ổn định nền đất chưa được áp dụng.

Mặc khác, thị trường nhà ở, bất động sản chưa hồi phục, tỷ lệ các dự án đầu tư xây dựng nhà ở xã hội triển khai thực tế rất thấp. Trong khi đó, doanh nghiệp lại khó khăn về sản xuất khi giá nhiên liệu, năng lượng tăng cao, đặc biệt là giá than. Thuế xuất khẩu clinker tăng, sức ép môi trường với các nhà máy xi măng ngày càng lớn.

Vì vậy, để gỡ khó cho các doanh nghiệp sản xuất xi măng, Hiệp hội Xi măng đã kiến nghị Thủ tướng và các bộ, ngành có giải pháp tăng tiêu thụ nội địa xi măng thông qua sử dụng giải pháp cầu cạn trong đầu tư cao tốc, đặc biệt ở những vùng đất yếu, vùng cần thoát lũ như miền Trung, đồng bằng sông Cửu Long.

Bên cạnh đó, Hiệp hội Xi măng cũng kiến nghị Chính phủ sớm trình Quốc hội thông qua việc bỏ thuế xuất khẩu đối với clinker, trước mắt nếu chưa bãi bỏ thì giữ nguyên thuế xuất khẩu với clinker 2 năm tới là 5%.

Đặc biệt, Hiệp hội Xi măng còn đề nghị Thủ tướng chỉ đạo các ngân hàng giãn nợ, giảm lãi suất cho các doanh nghiệp xi măng, đồng thời không khuyến khích các nhà đầu tư nước ngoài đầu tư dự án xi măng tại Việt Nam.

>>Ngành xi măng gặp khó khăn “kép” khi giá điện tăng

Chuyên gia nói gì?

Theo các chuyên gia, mức tiêu thụ xi măng nội địa của Việt Nam hiện nay đang thấp, chỉ đạt chưa đến 650 kg/người/năm. Để tăng tiêu thụ xi măng nội địa, phù hợp với sức của nền kinh tế hiện tại và nhu cầu khách quan về đầu tư kết cấu hạ tầng, nhà ở, nhà ở xã hội của đất nước trong giai đoạn hiện nay, cần sớm triển khai xây dựng các tuyến đường dạng cầu cạn, thay đường bê tông xi măng cốt thép cho đường đắp nền đất ở những nơi thích hợp. Công nghệ này phù hợp với những nơi nền đất yếu và những nơi cần cho lũ thoát qua (miền Trung, thung lũng ở miền núi, đồng bằng sông Cửu Long).

Đồng thời sử dụng công nghệ gia cố nền đường bằng xi măng - đất thay cho công nghệ truyền thống để nâng cao chất lượng và tuổi thọ công trình đường giao thông theo kịp các nước tiên tiến, khi đã có đủ xi măng trong nước.

Năm 2024 dự báo là năm tiếp tục còn nhiều khó khăn đối với nền kinh tế Việt Nam nói chung và ngành xi măng nói riêng. Ngành xi măng đang đặt nhiều kỳ vọng vào những nỗ lực thúc đẩy đầu tư công; các dự án hạ tầng giao thông trọng điểm được triển khai… và các chính sách khuyến khích thúc đẩy phát triển.

Bình luận xung quanh câu chuyện này, ông Trần Bá Việt - nguyên Phó viện trưởng Viện khoa học công nghệ xây dựng, Phó Chủ tịch Hội bê tông cho rằng, Chính phủ cần nhanh chóng có biện pháp giải ngân vốn đầu tư công. Bởi nếu không giải ngân thì không có kinh phí để đầu tư công trình và không có công trình thì ko tiêu thụ được xi măng cũng như các vật liệu khác.

“Năm 2024 đầu tư ngân phải được thực hiện ngay từ đầu, đây là việc sống còn, quyết định đến đời sống của doanh nghiệp đến sức mạnh của nền kinh tế nói chung và ngành xi măng nói riêng”, ông Việt nhấn mạnh.

Đồng quan điểm, TS. Nguyễn Quang Hiệp - Viện trưởng Viện Vật liệu xây dựng cũng kiến nghị, các Bộ, ngành, địa phương cần đẩy nhanh tiến độ triển khai các dự án đầu tư công, xây dựng kết cấu hạ tầng theo kế hoạch được phê duyệt. “Đồng thời, đẩy nhanh triển khai thực hiện chủ trương đầu tư xây dựng 1 triệu căn nhà ở xã hội”, TS. Nguyễn Quang Hiệp nói.