Cần xem xét, đánh giá lại một số quy định về kinh doanh xuất khẩu gạo

>> Doanh nghiệp xuất khẩu gạo chờ “luồng xanh”

Trả lời Công văn số 7487/BCT-XNK của Bộ Công Thương về việc đề nghị góp ý các nội dung đề xuất sửa đổi, bổ sung tại Nghị định 107/2018/NĐ-CP về kinh doanh xuất khẩu gạo (Dự thảo), Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cho rằng, một số quy định tại Dự thảo cần được xem xét, đánh giá lại.

Cụ thể, theo VCCI, các đề xuất sửa đổi, bổ sung Nghị định 107/2018/NĐ-CP (Nghị định 107) đều xuất phát từ những điểm hạn chế, vướng mắc được nêu trong nội dung về kết quả thực thi Nghị định 107. Hướng tiếp cận về sửa đổi, bổ sung chính sách như vậy là phù hợp, tuy nhiên, để đảm bảo các đề xuất này đáp ứng được các mục tiêu của quản lý Nhà nước vừa đảm bảo môi trường kinh doanh thuận lợi, đề nghị Quý Cơ quan cân nhắc, xem xét một số vấn đề như:

Về ủy thác trong xuất khẩu gạo, Dự thảo đề xuất bổ sung quy định về quyền kinh doanh xuất khẩu theo hướng “chỉ thương nhân được cấp Giấy chứng nhận và thực hiện hoạt động kinh doanh xuất khẩu gạo theo quy định tại Nghị định mới được nhận ủy thác xuất khẩu gạo”.

Khoản 2 Điều 50 Luật Quản lý ngoại thương quy định “Đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu theo giấy phép, theo điều kiện, bên ủy thác hoặc bên nhận ủy thác phải có giấy phép, đáp ứng điều kiện xuất khẩu, nhập khẩu trước khi ký hợp đồng ủy thác hoặc nhận ủy thác, trừ trường hợp pháp luật có quy định khác”.

VCCI cho rằng, đề xuất tại Dự thảo là phù hợp với quy định của Luật Quản lý ngoại thương.

>>Xuất khẩu gạo 6 tháng năm 2021 sụt giảm

Bên cạnh đó, về điều kiện kinh doanh xuất khẩu gạo, Dự thảo đề xuất sửa đổi theo hướng “quy định về sức chứa tối thiểu của kho chuyên dùng để chứa thóc, gạo và công suất tối thiểu của cơ sở xay, xát, chế biến thóc, gạo; có thể cân nhắc việc quy định như Nghị định 109/2010/NĐ-CP để tận dụng nguồn lực xã hội, cơ sở vật chất đã được xây dựng khi thực thi Nghị định số 109/2010/NĐ-CP, tránh phát sinh thêm chi phí cho thương nhân, gây lãng phí nguồn lực xã hội”.

Theo VCCI, điều kiện kinh doanh xuất khẩu gạo tại Nghị định 107 được đánh giá là một bước tiến trong cải cách điều kiện kinh doanh, tạo ra môi trường kinh doanh thuận lợi hơn cho các thương nhân trong hoạt động xuất khẩu gạo – loại hàng hóa mà Việt Nam có thế mạnh.

Việc đề xuất sửa đổi quay trở lại với điều kiện kinh doanh về diện tích tối thiểu của kho chứa thóc, công suất tối thiểu của cơ sở xay, xát, chế biến thóc gạo – vốn là những điều kiện Nghị định 107 đã bãi bỏ, đây là một thay đổi rất lớn, đưa ra thông điệp và tín hiệu về sự thay đổi của môi trường kinh doanh Việt Nam và ngành công thương theo hướng không tích cực, rất cần được cân nhắc thận trọng.

Vì vậy, VCCI đề nghị cơ quan soạn thảo cần xem xét theo một số điểm: về yêu cầu đảm bảo chất lượng, an toàn thực phẩm; về mục tiêu tiêu chuẩn hóa đối với việc đầu tư cơ sở hạ tầng đầu vào nhằm đảm bảo sự đồng bộ hóa về năng lực chế biến của cả ngành; đánh giá tác động đối với doanh nghiệp.

Ngoài ra, về thời hạn Giấy chứng nhận, Dự thảo đề xuất sửa đổi thời hạn Giấy chứng nhận phù hợp với thời hạn của hợp đồng thuê kho chứa, cơ sở xay, xát, chế biến thóc, gạo của thương nhận tại thời điểm nộp hồ sơ cấp Giấy chứng nhận. VCCI cho rằng, đề xuất này cần được xem xét ở các điểm:

Như tạo ra sự bất bình đẳng giữa các thương nhân được cấp phép, bởi để đáp ứng điều kiện có kho chứa, cơ sở xay, xát, chế biến thóc, gạo, thương nhân có thể thuê hoặc có quyền sở hữu các cơ sở vật chất này. Như vậy, nếu theo đề xuất tại Dự thảo thì đối với những thương nhân thuê thì Giấy chứng nhận sẽ có thời hạn, còn những thương nhân có quyền sở hữu các cơ sở vật chất thì Giấy chứng nhận sẽ không có thời hạn hay là thời hạn sẽ xác định như nào?

Cùng đáp ứng điều kiện kinh doanh và được cấp giấy phép nhưng thời hạn của giấy phép của các thương nhân lại khác nhau tạo ra sự bất bình đẳng giữa các chủ thể này, ít nhất ở việc các thương nhân có Giấy chứng nhận có thời hạn sẽ phải thực hiện nhiều thủ tục hành chính hơn (mỗi khi thời hạn giấy chứng nhận hết, họ phải thực hiện thủ tục cấp lại, gia hạn) và đứng trước nguy cơ không được cấp phép, bị loại ra khỏi thị trường nếu không được cơ quan Nhà nước có thẩm quyền cấp lại Giấy chứng nhận.

Hay như khó quản lý, khi hợp đồng thuê kho chứa, cơ sở xay, xát, chế biến thóc, gạo là giao dịch dân sự. Thời hạn của hợp đồng là do hai bên thỏa thuận và có thể bị điều chỉnh hoặc thay đổi bất kì lúc nào, như vậy, thời hạn trong Giấy chứng nhận sẽ phải thay đổi liên tục. Điều này vừa tạo ra nhiều thủ tục hành chính (vì doanh nghiệp phải thực hiện thủ tục để điều chỉnh thời hạn Giấy chứng nhận theo thời hạn hợp đồng) và khó quản lý từ phía cơ quan nhà nước khi phải đối soát giữa thời hạn hợp đồng và thời hạn của Giấy chứng nhận.

Vì các lý do nêu, VCCI đề nghị bỏ đề xuất này.

Cũng tại góp ý của mình, về chế tài đối với thương nhân vi phạm nghĩa vụ báo cáo, Dự thảo đề xuất bổ sung quy định chế tài tạm dừng thực hiện thủ tục hải quan đối với các lô gạo xuất khẩu nhập khẩu của thương nhân thuộc trường hợp thực hiện không đúng, không đầy đủ chế độ báo cáo theo quy định.

VCCI đề nghị xem xét lại chế tài này bởi vì quá nặng khi trong các quy định liên quan đến xử lý vi phạm hành chính, các hành vi vi phạm nghĩa vụ báo cáo chế tài xử phạt thường không áp dụng biện pháp dừng hoạt động kinh doanh. Dừng thực hiện thủ tục hải quan đối với lô gạo xuất khẩu, nhập khẩu được xem là dừng hoạt động kinh doanh xuất khẩu gạo của thương nhân.