Chất xúc tác mới cho chiến tranh thương mại

TRƯƠNG KHẮC TRÀ• 23/05/2024 03:30

Xe điện được cho là chất xúc tác mới cho cuộc chiến tranh thương mại, ở đó phần thiệt hại đang dồn về phía các nước nhỏ, yếu tiềm lực công nghệ.

Xe điện bị bắt làm

Xe điện bị bắt làm "con tin" trong cuộc chiến Trung Quốc - Mỹ

>>Mỹ đánh thuế “khủng”, xe điện Trung Quốc sẽ về đâu?

Sau nhiều thập kỷ ra đời, sự có mặt của xe điện vẫn là chủ đề gây tranh cãi kịch liệt trên các diễn đàn người dùng cũng như hội thảo khoa học chính thức. Bên cạnh đó, việc Washington tăng thuế lên 100% đối với xe điện Trung Quốc đã mở đường dẫn đến cuộc chiến khốc liệt trong lĩnh vực này.

Lượng xe điện tăng lên, nguồn thu từ hệ sinh thái công nghiệp năng lượng hóa thạch giảm xuống. Có hẳn một tổ chức khổng lồ như OPEC+ sẵn sàng bác bỏ quan điểm của các nhà vận động bảo vệ môi trường, chống biến đổi khí hậu.

Theo Cơ quan Năng lượng quốc tế (IEA), đến năm 2030, xe điện được dự báo sẽ góp phần khiến mức tiêu thụ dầu thô giảm xuống còn khoảng 6 triệu thùng mỗi ngày trên toàn cầu. Nhu cầu tiêu thụ dầu của thế giới trong năm 2023 là 102 triệu thùng/ngày.

Dữ liệu của IEA cho thấy, làn sóng chuyển đổi sang xe điện đã gây “tổn thất” 10 tỷ USD doanh thu từ thuế xăng và dầu diesel trên toàn cầu vào năm ngoái. Mức tổn thất này dự kiến sẽ tăng lên 110 tỷ USD vào năm 2035 nếu các nước đạt được mục tiêu điện hóa các phương tiên giao thông.

"Cú đánh” của Mỹ nhằm vào xe điện Trung Quốc là bước thụt lùi trên hành trình chuyển đổi xanh toàn cầu. Xe điện nói riêng và sản phẩm kinh tế “xanh” nói chung đang là đại diện cho mối quan hệ phức tạp giữa Trung Quốc và Mỹ.

Nói đúng hơn, xe điện là chất xúc tác cho cuộc chiến tranh thương mại mới, ở đó phần thiệt hại đang dồn về phía các nước nhỏ, yếu tiềm lực công nghệ. Các siêu cường đang lo sợ mất thị phần, tầm ảnh hưởng trong tương lai.

Xe điện liệu có “sạch” như tên gọi của nó? Đây cũng là vấn đề gây tranh cãi kịch liệt, việc xử lý khối pin và hóa chất độc hại sau mỗi chu kỳ sử dụng; khai thác tài nguyên thiên nhiên trong lòng đất phục vụ ngành công nghiệp này,…

Thế giới đang đối mặt với tình trạng khan hiếm các khoáng sản cần thiết cho việc sản xuất ô tô điện, turbine gió, và các công nghệ năng lượng sạch khác để giúp giảm dần, tiến tới chấm dứt sự phụ thuộc vào năng lượng hoá thạch.

>>Xe điện Trung Quốc và chiến lược đánh bại đối thủ

Kinh tế xanh liệu có thể giải quyết bài toán khí hậu?

Đến năm 2025 chỉ đáp ứng được 70% nhu cầu đồng và 50% nhu cầu lithium - hai loại tài nguyên tối quan trọng của kinh tế giảm phát thải. Các chuyên gia cho rằng, sự thiếu hụt tài nguyên là nguồn gốc của đầu cơ, bất ổn, khủng hoảng chu kỳ rút ngắn lại.

Một trong những điều đang diễn ra là tăng tốc đầu tư khai thác khoáng sản. IEA cho rằng, cần tới 800 tỷ USD đổ vào các dự án khai thác mỏ trong thời gian từ nay đến năm 2040 để thế giới giữ được cơ hội hạn chế sự nóng lên toàn cầu ở mức 1,5 độ C so với thời kỳ tiền công nghiệp.

Cuộc cạnh tranh khốc liệt này đặt ra thách thức rất lớn tại các nước đang phát triển, thiếu đi môi trường lành mạnh để xây dựng và phát triển ngành công nghiệp có tính xu hướng này.

Ví dụ, mâu thuẫn Mỹ và Trung Quốc gây áp lực lên các thị trường xe điện khác, khi hàng Trung Quốc giá rẻ dễ dàng đánh bại mọi đối thủ nhờ lợi thế công nghệ, chi phí đầu vào.

Việc tận dụng công nghệ, hợp tác ẩn chứa nhiều rủi ro, dễ bị trừng phạt thứ cấp nếu vô tình phạm phải các quy định của Đạo luật Chips và Công nghệ, hàng rào thuế quan, phòng vệ thương mại.