Chống hàng giả trên thương mại điện tử: Cần nâng cao vai trò của chủ sàn

>>Nan giải chống hàng giả hàng nhái trên sàn thương mại điện tử

Theo thống kê của Bộ Công Thương, doanh thu thương mại điện tử (TMĐT) của Việt Nam trong năm 2021 đạt 13,7 tỷ USD, tăng 16% so với năm ngoái. Hiện tại, Việt Nam đang nằm trong nhóm 3 quốc gia có tốc độ tăng trưởng thị phần bán lẻ trực tuyến cao nhất khu vực Đông Nam Á.

Bên cạnh đó, Báo cáo của Google, Temasek và Bain & Company đồng thời cũng ước tính, nền kinh tế số của Việt Nam có thể đạt 220 tỷ USD tổng giá trị hàng hóa vào năm 2030, chỉ đứng sau Indonesia và đến năm 2025, quy mô của TMĐT tại Việt Nam dự kiến đạt 39 tỷ USD.

Và nhờ mức tăng trưởng lên tới 53% của TMĐT, nền kinh tế số của Việt Nam trong năm 2021 đã vươn lên mốc 21 tỷ USD, tăng 31% so với cùng kỳ năm 2020. Với quy mô khoảng 13 tỷ USD, ngành TMĐT của Việt Nam hiện nay đang xếp thứ tư trong khu vực.

Tuy nhiên, sự phát triển nhanh chóng của TMĐT đang gặp nhiều hạn chế khi tình trạng hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng xuất hiện ngày một nhiều trên không gian mạng.

Thực tế, trong thời gian gần đây, lực lượng Quản lý thị trường cũng liên tục thu giữ hàng nghìn sản phẩm hàng giả, hàng không rõ nguồn gốc được bán tràn lan trên nền tảng TMĐT.

Cụ thể, ngày 6/5 vừa qua, Cục Quản lý thị trường tỉnh Thái Nguyên đã bất ngờ kiểm tra địa điểm kinh doanh do ông Mai Quyết Thắng làm chủ, tại đây, lực lượng chức năng đã phát hiện và thu giữ 2.000 bộ quần áo trẻ em không rõ nguồn gốc xuất xứ.

Đáng chú ý, địa điểm này thường xuyên đóng cửa để trốn tránh sự kiểm tra, kiểm soát của lực lượng chức năng và chủ yếu thực hiện hoạt động kinh doanh trên nền tảng TMĐT, đặc biệt là shoppee. Thời điểm lực lượng chức năng tiến hành kiểm tra, cơ sở này đang có 4 nhân viên thực hiện việc chốt đơn và đóng gói hàng hóa gửi cho khách hàng thông qua dịch vụ chuyển phát nhanh.

>>“Lỗ hổng” thương mại điện tử

Trước đó, vào cuối tháng 4, lực lượng Quản lý thị trường tỉnh Thanh Hóa cũng đã tiến hành kiểm tra một cơ sở tại thị xã Sầm Sơn, tỉnh Thanh hóa kinh doanh qua nền tảng TMĐT, quá trình kiểm tra, lực lượng chức năng cũng đã phát hiện, tạm giữ gần 13.000 sản phẩm gồm nhiều chủng loại từ giày dép, quần áo, chăn ga gối đệm, mỹ phẩm, thực phẩm chức năng…

Trên thực tế, nếu trước đây TMĐT chỉ là bán hàng trên website của doanh nghiệp, thì hiện nay, các đối tượng đã có thể bán trên nhiều kênh khác nhau trên nền tảng TMĐT như: các sàn TMĐT, các mạng xã hội Facebook, Zalo, TikTok… cùng với đó là nhiều thủ đoạn mới, tinh vi để đối phó với cơ quan chức năng, khiến việc phát hiện các vi phạm gặp không ít khó khăn.

Theo ông Nguyễn Đức Lê - Phó Cục trưởng Cục nghiệp vụ, Tổng cục Quản lý thị trường, một số đối tượng thường sử dụng nơi bán hàng, nơi quảng cáo, chốt đơn và kho hàng ở các khu vực khác nhau, gây khó khăn trong việc theo dõi, bởi muốn phá các vụ việc vi phạm pháp luật này phải tìm được hàng hóa, do vậy những thủ đoạn trên khiến việc “lật tẩy” mất rất nhiều thời gian.

“Thậm chí, các đối tượng thường sử dụng nhà riêng là nơi tập kết hàng, muốn khám nhà ở là nơi cất giấu theo luật phải có quyết định của Chủ tịch UBND cấp quận huyện, nhưng để giải thích được cho ra một quyết định này mất nhiều thời gian, lúc đó hàng hóa có thể đã bị tẩu tán mất”, ông Lê chia sẻ.

Trước thực trạng đã nêu, ông Nguyễn Đức Lê cho rằng, để công tác đấu tranh chống hàng giả, buôn lậu trên các nền tảng TMĐT đạt được hiệu quả cao cần rất nhiều yếu tố. Với riêng lực lượng Quản lý thị trường, cần được đào tạo thêm để có thể phát hiện, nhận diện được ngay các sản phẩm vi phạm trên nền tảng TMĐT. Bên cạnh đó, vai trò của các chủ sàn TMĐT, nhà cung cấp nền tảng kinh doanh cần được thể hiện rõ hơn, còn hiện nay chủ yếu mới chỉ là theo dõi đơn hàng.

Đồng quan điểm với ông Lê, ông Vũ Anh - Giám đốc chiến lược sàn TMĐT Vỏ Sò cũng thừa nhận, thực tế các sàn TMĐT cố chạy theo mục tiêu mở rộng thu hút được nhiều người bán trên đó. Chính vì thế nên các sàn TMĐT làm chưa chặt chẽ các khâu kiểm soát, xác minh các loại hàng hóa. Điều này tạo ra tình trạng trong số các hàng hóa đưa lên sàn có rất nhiều mặt hàng giả, hàng nhái. Cùng với đó, là tình trạng dù không phải là hàng giả, hàng nhái nhưng tiêu chuẩn chất lượng một số mặt hàng này không đảm bảo, gây thiệt hại cho chính người tiêu dùng.

Để kiểm soát hàng giả hàng nhái trên TMĐT, ông Vũ Anh đề xuất, khi các đối tác đưa sản phẩm hàng hóa lên sàn bán, điều đầu tiên phải làm là mã số thuế, các thông tin của doanh nghiệp bán hàng phải đầy đủ. Ngoài các công cụ như eKYC, có chứng minh thư, thì người bán vẫn phải chụp ảnh… xác minh thông tin.

“Đối với vấn đề tiêu chuẩn hàng hóa, các sàn cũng nên hợp tác, phối hợp với các đơn vị truy xuất nguồn gốc, hoặc các tổ chức tiêu chuẩn chất lượng… để xác minh đúng tiêu chuẩn và nguồn gốc hàng hóa”, ông Vũ Anh khuyến nghị.

Được biết, thời gian qua trước tình trạng gia tăng “nóng” của hàng giả, hàng nhái,… Tổng cục Quản lý thị trường cũng đã ban hành Kế hoạch đấu tranh, phòng chống hàng giả, hàng không rõ nguồn gốc xuất xứ và hàng hóa xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ giai đoạn 2021-2025, trong đó, không chỉ đấu tranh chống hàng giả, xâm phạm bản quyền, không rõ nguồn gốc xuất xứ ở thương mại truyền thống, mà còn cả trên không gian TMĐT.