>> Giá vàng ngày 23/2: Lo ngại FED mạnh tay tăng lãi suất, vàng tiếp đà giảm giá

Fed bày tỏ quan điểm “diều hâu”

Mới đây, Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) Jerome Powell đã nói: “Dữ liệu kinh tế mới nhất mạnh hơn dự kiến, điều này cho thấy mức lãi suất cuối cùng có thể sẽ cao hơn dự đoán trước đó. Nếu toàn bộ dữ liệu chỉ ra rằng, việc thắt chặt nhanh hơn được đảm bảo, thì chúng tôi sẽ sẵn sàng tăng tốc độ nâng lãi suất”.

Những nhận xét đó mang các hàm ý sau: Thông thường, khi chúng ta nhìn thấy một yếu tố lạm phát, có thể đến từ phía cung là các nguyên liệu đầu vào, hoặc đến từ phía cầu do lãi suất trước đó ở mức thấp. Vậy cơ quan hoạch định chính sách sẽ thắt chặt để các hoạt động kinh tế suy yếu đi, đồng thời lạm phát cũng suy yếu và tăng trưởng GDP sẽ kéo đường cầu đi xuống.

Tuy nhiên, ông Powell dẫn chứng, việc điều chỉnh lãi suất này không làm cho lượng cầu giảm xuống. Trước đó, thị trường đều kỳ vọng năm 2023 lãi suất sẽ đạt đỉnh sau những lần tăng 75 điểm cơ bản và có một kỳ tăng 25 điểm cơ bản, khiến mọi người thấy sự căng thẳng nhất đã qua, lạm phát đã được kiểm soát. Song, trước phát biểu mới nhất, Chủ tịch Fed đã khẳng định mức tăng 25 điểm cơ bản vừa qua chỉ là một lần rất nhỏ, trong tương lai sẽ phải tăng tốc độ và cường độ tăng lãi suất. Điều này đã khiến thị trường có phản ứng, vì mối liên hệ giữa các tài sản rủi ro với lãi suất rất rõ nét, ví dụ như cổ phiếu sẽ có mức độ đảo ngược về định giá.

Một điểm nữa mà ông Powell đề cập là: “Chúng tôi sẽ tiếp tục đưa ra quyết định qua từng cuộc họp, mặc dù lạm phát đã hạ nhiệt trong những tháng gần đây, nhưng con đường kéo lạm phát về 2% thì vẫn còn xa và có thể phải gập ghềnh”. Như vậy, việc dự đoán trước hoặc đưa ra cam kết là không có, mà sẽ dựa vào tình hình thực tế để quyết định.

Trong kinh tế vĩ mô, một mức lạm phát mục tiêu mà các Chính phủ theo đuổi, như Mỹ là 2%, hay Việt Nam là 4,5%...; vậy họ sẽ dùng các biện pháp về chính sách tiền tệ và chính sách tài khóa để đạt được mục tiêu này. Khi đạt được lạm phát mục tiêu thì tăng trưởng kinh tế và các chỉ số mới có ý nghĩa, còn lạm phát ở mức cao, tất cả các dự định dài hạn và đầu tư dường như sẽ không hiệu quả.

>> Fed tăng lãi suất và hàm ý chính sách với Việt Nam

Chủ động kịch bản ứng phó

Có hai điểm mọi người cần lưu ý khi thị trường cho rằng Fed có khả năng sẽ tăng 50 điểm cơ bản, thứ nhất là khả năng tăng tối đa lãi suất của năm nay là bao nhiêu? Trước đó thị trường kỳ vọng mức lãi suất sẽ ở 5-5,25%, nhưng đến thời điểm hiện tại, thị trường đang kỳ vọng lãi suất sẽ ở mức 5,5 - 5,75%. Theo quan điểm của tôi, đây là mức lãi suất cao và sẽ có tác động ngay đến thị trường Mỹ.

Lãi suất cao như vậy, các biểu hiện suy thoái cũng xuất hiện trong các chu kỳ kinh tế, thể hiện ở chỉ báo vô cùng quan trọng là lợi tức trái phiếu tăng. Nhà đầu tư vào trái phiếu sẽ yêu cầu lãi suất cao hơn do chi phí vốn cao và nguồn tiền khả năng sẽ không chảy ra sản xuất kinh doanh nữa.

Thứ hai, tại thị trường Mỹ, khoản chênh lệch giữa kỳ hạn trái phiếu Chính phủ 2 năm và 10 năm đang cao nhất từ những năm 1980s đến nay. Đó là thời điểm xảy ra đình lạm, nguồn cung của giá dầu tăng rất cao làm cho nền kinh tế Mỹ ở mức lạm phát cao. Chủ tịch Fed khi đó đã liên tục tăng lãi suất để kiểm soát lạm phát, cho nên hiện tại, mọi người cũng đang so sánh giữa hai thời điểm và chỉ ra những biểu hiện của suy thoái kinh tế Mỹ và Việt Nam cũng rất có thể bị ảnh hưởng.

Tuy nhiên, thị trường Việt Nam còn có những yếu tố nội tại riêng với những thông tin mang tính đặc thù, cần phải nhìn trong khoảng thời gian rộng hơn. Khi hết quý 1/2023, chúng ta sẽ thấy rõ những vấn đề thực sự nằm ở đâu, lợi nhuận của các doanh nghiệp niêm yết trên sàn sẽ rất thấp, bởi so với cùng kỳ năm trước các con số này tương đối cao.

Trong đó, các nhóm ngành về tài chính ngân hàng, chứng khoán và bảo hiểm đều có sự sụt giảm, chính vì vậy thị trường chứng khoán trong thời gian tới còn rất khó khăn. Tôi vẫn giữ quan điểm này từ tháng 9/2022, đó là quý 1 và quý 2/2023, nhà đầu tư  nên trong tâm lý cẩn trọng, các tài sản dưới dạng cổ phiếu thì cần có sự cân nhắc.

Mặt khác, trước quan điểm “diều hâu” của Fed, chúng ta nên có kịch bản để biết Việt Nam sẽ bị ảnh hưởng thế nào, chắc chắn hai vấn đề chịu tác động sẽ là lãi suất và tỷ giá. Trong chính sách tiền tệ có “bộ ba bất khả thi”, đó là không thể duy trì tỷ giá tự do, luân chuyển vốn tự do và độc lập chính sách tiền tệ. Vì vậy Ngân hàng Nhà nước sẽ có sự linh hoạt chính sách và không phải lúc nào Fed tăng lãi suất thì Việt Nam cũng tăng lãi suất.

Việc tăng lãi suất đương nhiên có tác động nhiều hơn so với tỷ giá, do tỷ giá chỉ tác động đến ba nhóm đối tượng chính là những khoản nợ bằng ngoại tệ của Chính phủ, của cá nhân hoặc doanh nghiệp và lĩnh vực xuất nhập khẩu. Sau hai lần tăng lãi suất hồi cuối năm 2022, động lực tăng trưởng nền kinh tế Việt Nam đã thực sự rất khó khăn. Trên nền lãi suất cao, chúng ta sẽ có xu hướng đi gửi ngân hàng hơn là đưa vào sản xuất kinh doanh.

Tôi kỳ vọng Việt Nam sẽ vẫn giữ được mức lãi suất như hiện nay, với những điểm sáng như đại dịch Covid-19 đã hết, một số thị trường mở cửa trở lại. Với nội lực và trong thời điểm này nếu biết tái cấu trúc nền kinh tế, tập trung vào các thế mạnh, Việt Nam vẫn sẽ có cơ hội để phát triển ổn định, tăng trưởng GDP ở mức 6,5% và trong mức lạm phát 4,5%.