Chữa lành chênh vênh

Bởi trên thực tế, tuổi nào cũng có những vấn đề riêng của mình. Tôi cũng không tin rằng những người đầu óc thực tế, sống lý trí lại bớt chênh vênh hơn những người mộng mơ và sống cảm xúc 

Sự chênh vênh đến với chúng ta theo nhiều cách, và thường đến âm thầm đầy bất ngờ. Không đủ thời gian dành cho con cái và gia đình. Sự khó khăn giữa độc lập tài chính và chăm sóc con cái. Một chuyện tình cảm đổ bể. Một công việc thất bại. Một sớm thấy cuộc sống không còn mục tiêu nào để chinh phục. Hay khi gặp bạn bè, chợt thấy mình thật ít thành công. Hay khi loay hoay mãi mà không tìm nổi mục đích tháng ngày. Hay khi ốm yếu. Hay khi một mình sống ở thành phố lạ, xa cách mọi liên hệ cội rễ. Bạn đều có thể chênh vênh và thấy ngàn điều bất khả đang đổ ụp vào.

Tôi không tin lắm việc người ta bảo càng lớn và nhiều trải nghiệm người ta càng bớt chênh vênh. Bởi trên thực tế, tuổi nào cũng có những vấn đề riêng của mình. Tôi cũng không tin rằng những người đầu óc thực tế, sống lý trí lại bớt chênh vênh hơn những người mộng mơ và sống cảm xúc. Những chênh vênh về mặt lý trí khi đã xuất hiện có thể còn lớn hơn những chênh vênh về mặt cảm xúc, bởi khi đó cái màng lọc, cái sự tự bảo vệ mà tri thức và tính cách tạo ra cho họ đã không còn hiệu dụng. Căn nguyên của những cơn cúm, các virus luôn tích tụ trong cơ thể chúng ta, đến một lúc nào đó sự hung hãn của chúng vượt qua sự mạnh mẽ của sức đề kháng, sẽ bung ra thành những trận bệnh. Cũng vì thế, tôi tin rằng các chênh vênh luôn tích luỹ trong mỗi người, và nó sẽ đến vào một lúc nào đó. Không ai là biệt lệ. Không ân hạn. Cũng không nương nhượng.

Trong cuốn tiểu thuyết dày gần 1000 trang “A Fine Balance” của Rohinton Mistry có một nhân vật chính đã nhảy ùm vào đường tàu. Anh ta sống trung lung. Không bị đe doạ. Không có thù hận. Vậy mà cái sự cân bằng vẫn kết thúc mong manh như 1/1000 độ dày của cuốn truyện. Tôi nghĩ mãi về chi tiết ấy. Không phải về tính mong manh của sự cân bằng. Mà là về tính thường trực khó lường của chênh vênh.

Bên ngoài im tiếng, trong lòng hư hao. 

Chênh vênh rất cần thực thà. Thành thực với bản thân mình rằng có điều gì đó bấp bênh đang chập chờn đâu đây. Thực thà với những ai đó xung quanh rằng mình đã rời khỏi trạng thái cân bằng. Rằng sự tĩnh lặng bao trùm bây giờ là một trái bom.

Cần thực thà nhận thức rằng mình cũng có thể là người yếu đuối (dù trong thoảng qua). Có thể thực thà với thực tế mình đã thất bại. 

Nhưng chênh vênh thực sự thì cũng dai dẳng như chứng bệnh. Nó đeo bám khó chịu. Những lúc như thế, đầu tiên tôi tìm cách hiểu căn nguyên của sự chênh vênh. Sau khi đã hiểu căn nguyên rồi, tôi sẽ chấp nhận sự chênh vênh. Oán thán hay giận dữ chỉ đem thêm vào đêm của bạn những cơn khó ngủ. Suy cho cùng, giận dữ luôn là biểu hiện rõ nhất cho thấy bạn đang ngược đãi bản thân mình.

Tôi không chống cự sự chênh vênh. Tôi để nó xuyên qua như nắng vẫn xuyên qua lá. Chất diệp lục sẽ bắt đầu quá trình quang hợp. Nhưng lá cũng sẽ bị bốc hơi nước. Bạn không thể tách rời hai điều đó. Và thế, tôi không vùng vẫy khỏi chênh vênh. Tôi cố hiểu nó. Tôi học cách vị tha với mình. Nhưng vẫn cần phải làm một cái gì đó. Làm bạn với chênh vênh quá lâu thực ra cũng nguy hiểm.

Người ta nói, có hai trạng thái định nghĩa được rõ nhất con người bạn. Đó là sự nhẫn nại của bạn khi bạn không có gì trong tay. Và thái độ của bạn khi bạn có mọi thứ. Tôi nghĩ, còn một trạng thái nữa định nghĩa con người bạn rõ không kém gì hai trạng thái Không và Có. Đó chính là thời điểm bạn bị chênh vênh. Bạn bình thản đến mức nào khi chênh vênh tìm đến và gây sự với mình?

Khi chênh vênh, điều gì có thể xoa dịu và dẫn chữa lành ta?

Một trong những phương pháp đầu tiên cần phải áp dụng ngay chính là bắt cóc các cảm xúc tiêu cực, không để nó cản trở cuộc sống thường ngày của mình. Hãy bình tĩnh và nhẹ nhàng với bản than, thành thực với cảm xúc đang có và cố gắng kiểm soát nó.

Bạn hoàn toàn có thể làm một việc gì đó, lao vào đường-lánh-nạn để có thể tập trung trở lại. Hoặc trò chuyện với những người có kinh nghiệm để có các gợi ý.

Một bản đồ “problem solving”, tổng hợp những việc khiến bản thân cảm thấy thư giãn, yên bình sẽ giúp bản thân nạp lại những cảm xúc tích cực khi bạn làm tuần tự theo nó.

Một gợi ý cũng vô cùng hữu ích để chữa lành chênh vênh, chính là đọc một cuốn sách về tâm lý hoặc tâm thần học.

Trong số những cuốn sách “chữa lành bằng hành động” thì cuốn “Thay đổi tí hon, hiệu quả bất ngờ” (tên gốc “Atomic habits” (Những thói quen nguyên tử)) có một vai trò rất quan trọng. Không chỉ vậy, cuốn sách với 4 nguyên tắc cụ thể liên quan đến thói quen, có thể nó sẽ tạo ra sự thay đổi lớn với bạn.

Trong cuốn sách, James đã giải thích “một thay đổi tí hon có thể biến đổi cuộc đời bạn không? Hẳn là khó đồng ý với điều đó. Nhưng nếu bạn thay đổi thêm một chút? Một chút nữa? Rồi thêm một chút nữa? Đến một lúc nào đó bạn phải công nhận rằng cuộc sống của mình đã chuyển biến nhờ vào một thay đổi nhỏ”.

Thói quen chính là con dao hai lưỡi. Thói quen xấu có thể bào mòn bạn bao nhiêu thì thói quen tốt có thể bồi đắp bạn lên bấy nhiêu. Mỗi quyển sách bạn đọc không chỉ dạy bạn điều gì đó mới mẻ mà còn mở ra những lối suy nghĩ khác lạ cho các ý tưởng cũ. Như Warren Buffet nói, “Đó là cách kiến thức vận hành. Kiến thức tích luỹ như quy tắc lãi kép vậy.”

Trong tiến trình thay đổi bản thân từ những thói quen nhỏ, bạn sẽ tạo nên sức mạnh đáng kinh ngạc và khiến bản thân “vững chãi” hơn trên con đường luôn ẩn chứa nhiều chênh vênh “chực chờ”.