Càng gần đến ngày kết thúc 90 ngày tạm hoãn thuế quan từ chính quyền Mỹ, các doanh nghiệp càng quan tâm chuẩn bị chiến lược và các giải pháp để thích ứng chính sách.
Theo khảo sát chuyên sâu của PwC Việt Nam để đánh giá cách các doanh nghiệp sản xuất tại Việt Nam đang ứng phó với những biến động thuế quan, kết quả cho thấy nhiều chiến lược chủ động và nỗ lực quản lý rủi ro đang được triển khai rộng rãi trong ngành. Phản hồi được thu thập từ đa dạng loại hình doanh nghiệp, với 78% đến từ lĩnh vực sản xuất và 22% từ lĩnh vực dịch vụ. Đáng chú ý, 33% trong số các doanh nghiệp tham gia khảo sát có hoạt động xuất khẩu trực tiếp sang Hoa Kỳ, trong khi 67% không xuất khẩu, mang lại góc nhìn toàn diện về mức độ ảnh hưởng trực tiếp và gián tiếp
từ các chính sách mới.
Cơ cấu tham gia khảo sát trực tiếp trả lời cũng cho thấy kết quả sát gần với nhân sự có thẩm quyền quyết định các vấn đề chiến lược, chủ chốt của doanh nghiệp, với 75% người được hỏi giữ các vị trí quản lý tại các doanh nghiệp sản xuất đang hoạt động tại Việt Nam.
57% là các doanh nghiệp nội địa Việt Nam và 3% là các doanh nghiệp đa quốc gia. 77% doanh nghiệp đại diện cho các phân gành sản xuất chủ lực bao gồm Chế biến Thực hẩm và Đồ uống, Nội thất, Hóa chất và Nhựa, im loại và Sản phẩm kim loại.36% doanh nghiệp có hoạt động xuất khẩu sang Hoa Kỳ với mức độ khác nhau. Trong đó, phân húc lớn nhất (31%) xuất khẩu từ 0-10% tổng sản ượng sang Hoa Kỳ, 25% xuất khẩu 26-50% và 9% xuất khẩu 76-100% sang thị trường này.
Các doanh nghiệp sản xuất tại Việt Nam đang duy trì mức độ cảnh giác cao trong bối cảnh bất định do ảnh hưởng từ chính sách thuế quan của Hoa Kỳ. Theo khảo sát, 86% người tham gia bày tỏ sự lo ngại hoặc lo ngại sâu sắc về tác động của thuế quan đối với hoạt động kinh doanh, trong khi 14% còn lại thể hiện thái độ trung lập hoặc ít quan tâm.
Doanh nghiệp Việt Nam đang đối mặt với những thách thức đáng kể, trong đó chi phí gia tăng (23%) và sự thay đổi thị trường (15%) được dự báo là những tác động chính. Những phản ứng này phản ánh rõ mối đe dọa cấp bách mà các chính sách thương mại đang phát triển của Hoa Kỳ đặt ra đối với sự ổn định và tang trưởng của doanh nghiệp. Trong quá trình chuẩn bị ứng phó với các ảnh hưởng tiềm tàng về tài chính và vận hành, các doanh nghiệp đang phải nỗ lực thích nghi với môi trường cạnh tranh toàn cầu ngày càng khốc liệt.
Theo PwC Việt Nam, khi thuế quan của Hoa Kỳ tiếp tục gây áp lực lên thương mại toàn cầu, các doanh nghiệp Việt Nam đang trải qua một quá trình chuyển đổi toàn diện - từ chuỗi cung ứng và sản xuất đến thị trường và dịch vụ - nhằm thích nghi và duy trì năng lực cạnh tranh. Khởi đầu là chuỗi cung ứng, nơi các doanh nghiệp đang nhận thức rõ rủi ro khi phụ thuộc quá mức vào một nguồn cung duy nhất là Trung Quốc. Việc đa dạng hóa nhà cung cấp, đặc biệt là hướng tới các khu vực ổn định hơn, đã trở thành yếu tố cần thiết. Đồng thời, nhiều doanh nghiệp cũng nhận thấy cơ hội để đàm phán lại hợp đồng với nhà cung cấp nhằm kiểm soát chi phí tốt hơn và cải thiện dòng tiền.
Trong lĩnh vực sản xuất - trung tâm của mọi hoạt động - các doanh nghiệp đang đẩy nhanh quá trình tự động hóa và áp dụng các mô hình tinh gọn để nâng cao hiệu quả. Không chỉ các nhà xuất khẩu, mà cả các nhà sản xuất trong nước cũng đang tích cực hội nhập vào chuỗi cung ứng trong nước và chuỗi cung ứng của các doanh nghiệp FDI, đây được xem là một chiến lược thực tiễn nhằm tối ưu hóa chi phí và tăng cường khả năng cạnh tranh.
Về mặt thị trường, khi các điểm đến xuất khẩu truyền thống trở nên khó đoán định hơn, các doanh nghiệp Việt Nam đang mở rộng sang thị trường EU, ASEAN và Nhật Bản -tận dụng mạng lưới hiệp định thương mại tự do vững chắc của quốc gia. Đồng thời, họ cũng đang tinh chỉnh các chiến lược định giá và tăng cường sự hiện diện thương hiệu kỹ thuật số tại các thị trường hiện có để khai thác tiềm năng chưa được tận dụng.
Cuối cùng, các nhà cung cấp dịch vụ - đặc biệt trong lĩnh vực hậu cần, tư vấn, ngân hàng và bảo hiểm - đang đối mặt với nhu cầu giảm sút từ các khách hàng xuất khẩu và rủi ro tín dụng gia tăng. Để ứng phó, họ đang đa dạng hóa cơ sở khách hàng và cải thiện chất lượng dịch vụ nhằm duy trì khả năng phục hồi trong một bối cảnh đang thay đổi.
Cả doanh nghiệp trong nước và doanh nghiệp đa quốc gia đều tập trung vào các giải pháp tối ưu chi phí trong quy trình sản xuất, với tỷ lệ lần lượt là 63% và 37%. Mục tiêu chung là nâng cao hiệu quả và giảm thiểu lãng phí thông qua các sáng kiến như sản xuất tinh gọn, tự động hóa quy trình, và đầu tư vào công nghệ sản xuất tiên tiến.
Việc áp đặt thuế quan đối với hàng xuất khẩu của Việt Nam vào Hoa Kỳ đang làm tăng chi phí trực tiếp và giảm khả năng cạnh tranh. Để thích nghi, cần có một chiến lược đồng bộ - không chỉ đơn thuần là "cắt giảm chi phí" mà là "tái cấu trúc" hướng tới sự bền vững và linh hoạt. Chuyển đổi từ các hoạt động truyền thống sang các mô hình tinh gọn, linh hoạt, số hóa và giảm sự phụ thuộc vào một thị trường duynhất là cách hiệu quả nhất để vượt qua giai đoạn bất ổn này một cách kiên cường.
Trước những biến động kinh tế toàn cầu và thay đổi thuế quan từ Hoa Kỳ, doanh nghiệp Việt Nam cần chủ động thích nghi và đổi mới hơn bao giờ hết. Bằng cách tập trung vào quản trị chi phí một cách chiến lược và khai thác triệt để các phân tích chuyên sâu, doanh nghiệp có thể mở ra những cơ hội tăng trưởng và phục hồi mạnh mẽ. Việc áp dụng đúng chiến lược không chỉ giúp vượt qua áp lực hiện tại mà còn tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển bền vững trong tương lai. Những bước đi chiến lược kết hợp với sự hỗ trợ chuyên môn sẽ là kim chỉ nam giúp doanh nghiệp định hướng thành công trên hành trình dài hạn, PwC Việt Nam khuyến nghị.
Ông Mohammad Mudasser - Giám đốc, Dịch vụ Tư vấn thương vụ - Chuyển đổi, PwC Việt Nam nhấn mạnh: "Năm 2025 mở ra nhiều thách thức nhưng cũng đầy tiềm năng cho ngành sản xuất và dịch vụ Việt Nam. Dù bối cảnh toàn cầu còn bất ổn, sự kiên cường và linh hoạt của doanh nghiệp Việt vẫn là điểm sáng. Với chiến lược đúng đắn và tận dụng thế mạnh nội tại, chúng ta có thể biến khó khăn thành cơ hội, thúc đẩy tăng trưởng và đổi mới bền vững".