Gửi bình luận
Việt Nam cần một chiến lược linh hoạt nhưng tập trung đầu tư đúng trọng tâm vào các yếu tố cốt lõi gồm hạ tầng, nhân lực, thể chế và doanh nghiệp để phát triển kinh tế số.
GS TS Trần Thọ Đạt - nguyên thành viên Tổ Tư vấn kinh tế của Thủ tướng Chính phủ cho biết khi trao đổi với Diễn đàn Doanh nghiệp.
Theo GS TS Trần Thọ Đạt, trong bối cảnh thế giới bước vào kỷ nguyên số, phát triển kinh tế số không còn là một lựa chọn, mà là con đường bắt buộc nếu Việt Nam muốn bứt phá về năng suất và duy trì tăng trưởng dài hạn.
Việt Nam đặt mục tiêu kinh tế số chiếm 20% GDP vào năm 2025, đến năm 2030 kinh tế số chiếm khoảng 30% GDP, đồng thời đưa Việt Nam vào nhóm 50 quốc gia hàng đầu thế giới và nhóm 3 ASEAN về chính phủ điện tử, tuy nhiên tôi đánh giá đây là thách thức lớn. Giai đoạn 2020–2024, tỷ trọng trung bình của kinh tế số chỉ đạt 12,77%, riêng năm 2024 là 13,17%. Với tốc độ tăng trưởng hiện tại, để tăng trưởng đúng mục tiêu cần có đột phá mang tính cách mạng cả về thể chế, công nghệ và thị trường.
Tôi xem đây là kịch bản đầu tiên mà chúng ta cần nhìn nhận một cách thận trọng. Nhưng đây mới chỉ là một phần bức tranh và không nên đánh giá thấp tiềm năng phát triển của kinh tế số Việt Nam.
Cách tiếp cận toàn diện hơn là dựa trên nhiều nguồn dữ liệu và các yếu tố cấu thành kinh tế số, từ hạ tầng số, nguồn nhân lực, mức độ số hóa doanh nghiệp đến các hoạt động kinh tế số liên quan.
Theo ước tính của Ủy ban Quốc gia về Kinh tế số, nếu tính đầy đủ, tỷ trọng kinh tế số đã vào khoảng 18% GDP. Nếu sử dụng cách tiếp cận này, mục tiêu 20% vào năm 2025 hoàn toàn khả thi. Điều quan trọng là cần có phương pháp thống kê và đánh giá nhất quán, toàn diện và cập nhật, phản ánh đúng bản chất của chuyển đổi số đang diễn ra ở nhiều lĩnh vực. Việc này không chỉ là bài toán kỹ thuật mà còn đòi hỏi tư duy chính sách mới, giúp phân bổ nguồn lực hiệu quả hơn.
Kịch bản thứ ba là chiến lược đầu tư sâu rộng và dài hạn vào hạ tầng số, bao gồm cả phần cứng lẫn phần mềm. Đây là điều kiện tiên quyết để tạo nền móng vững chắc cho kinh tế số lõi phát triển, từ đó lan tỏa số hóa ra toàn bộ nền kinh tế. Nếu chỉ dựa vào những ứng dụng bề nổi như hóa đơn điện tử, chữ ký số hay sàn thương mại điện tử, chúng ta không thể khai phá hết tiềm năng kinh tế số. Việt Nam cần xây dựng hệ sinh thái số thực sự mạnh với hạ tầng kỹ thuật hiện đại, nền tảng dữ liệu quốc gia mở, nguồn nhân lực chất lượng cao và thể chế pháp lý tiên tiến.
Để phát triển kinh tế số một cách hiệu quả, theo tôi cần một giải pháp toàn diện, bao gồm hoàn thiện thể chế, chính sách, đồng thời đầu tư và phát triển nguồn nhân lực. Trước hết, Việt Nam phải xây dựng một hành lang pháp lý minh bạch, linh hoạt, tạo điều kiện thúc đẩy đổi mới sáng tạo. Về đầu tư, Nhà nước cần ưu tiên nguồn lực công cho phát triển hạ tầng số hiện đại và an toàn, đặc biệt là cơ sở hạ tầng mạng – đây không chỉ là vấn đề kỹ thuật mà còn liên quan trực tiếp đến chủ quyền và an ninh quốc gia, nên phải đặt lên hàng đầu.
Với các mảng khác trong hạ tầng công nghệ thông tin, tôi nghĩ cần mở rộng cơ hội cho các doanh nghiệp tư nhân tham gia, đặc biệt là khuyến khích họ phát triển những sản phẩm công nghệ mang dấu ấn “make in Vietnam”. Điều này không chỉ giúp đa dạng hóa hệ sinh thái công nghệ số mà còn nâng cao sức cạnh tranh của ngành trên thị trường quốc tế.
Về nhân lực, việc phát triển đội ngũ kỹ năng số chất lượng cao là rất quan trọng. Chúng ta cần nâng cao kỹ năng số cơ bản cho người dân và tập trung đào tạo những kỹ năng chuyên sâu như phân tích dữ liệu, an toàn thông tin, thiết kế trải nghiệm người dùng, để đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của nền kinh tế số.
Một vấn đề không thể bỏ qua là thu hẹp khoảng cách số giữa các vùng miền, đảm bảo mọi người dân, dù ở thành thị hay nông thôn, đều có cơ hội tiếp cận công nghệ một cách công bằng. Đây là nền tảng để kinh tế số phát triển đồng đều và bền vững. Ngoài ra, năm 2024 đánh dấu bước tiến quan trọng khi Quốc hội thông qua nhiều luật mới về dữ liệu và công nghiệp công nghệ số, tạo cơ sở pháp lý vững chắc cho việc quản lý và thúc đẩy phát triển kinh tế số.
Dù chọn kịch bản nào, tôi cho rằng Việt Nam cần một chiến lược linh hoạt nhưng tập trung đầu tư đúng trọng tâm vào các yếu tố cốt lõi gồm hạ tầng, nhân lực, thể chế và doanh nghiệp. Khi những yếu tố này phát triển đồng bộ, kinh tế số sẽ trở thành động lực tăng trưởng bền vững cho nền kinh tế Việt Nam trong tương lai.
