"Cuộc chiến" xe điện: Thách thức nào với các nước nhỏ?

TRƯƠNG KHẮC TRÀ• 28/03/2024 04:00

Trung Quốc vừa khởi kiện Mỹ lên Tổ chức Thương mại thế giới (WTO) vì cho rằng Đạo luật giảm lạm phát của Mỹ đe dọa ngành công nghiệp xe điện toàn cầu.

Tổng thống Joe Biden ký thông qua đạo luật IRA

>>Phương Tây sẽ "ra tay" với pin xe điện Trung Quốc?

Ngày 26/3 vừa qua, Trung Quốc đã khởi xướng các thủ tục giải quyết tranh chấp chống lại Mỹ tại WTO để bảo vệ lợi ích của nước này trong ngành công nghiệp xe điện.

Trung Quốc cho biết họ đang phản đối “các khoản trợ cấp mang tính phân biệt đối xử” theo Đạo luật Giảm lạm phát (IRA) của Mỹ mà họ cho rằng đã dẫn đến việc loại trừ hàng hóa từ Trung Quốc và các nước thành viên khác của WTO.

IRA ban hành tháng 8/2022, cùng với Đạo luật Đầu tư cơ sở hạ tầng và việc làm trị giá 1.200 tỷ USD, được coi là thành công vang dội của Tổng thống Joe Biden trong chiến dịch làm mới nền kinh tế.

Một trong 3 nội dung quan trọng của IRA là cung cấp các khoản tín dụng thuế và tài trợ để khuyến khích các dự án năng lượng xanh. Đến nay, 83 nhà máy sản xuất thiết bị năng lượng sạch như turbin gió và tấm pin mặt trời, pin xe điên đã được cấp 270 tỷ USD để tăng cường năng suất.

Theo cách giải thích của Washington, IRA gắn liền với mục tiêu chống biến đổi khí hậu. Tổng thống Biden cũng đã cam kết thực hiện mọi nỗ lực để đạt được mức phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050.

Phái đoàn Trung Quốc tại WTO cho rằng: Dưới vỏ bọc là ứng phó với biến đổi khí hậu, giảm lượng khí thải carbon và bảo vệ môi trường, những khoản trợ cấp này đều dùng vào việc mua và sử dụng hàng hóa từ Mỹ hoặc nhập khẩu từ một số khu vực cụ thể.

CNBC dẫn lời quan chức thương mại Trung Quốc: “Chúng tôi đang tiến hành các thủ tục tố tụng để bảo vệ lợi ích hợp pháp của ngành công nghiệp xe điện Trung Quốc và duy trì một sân chơi cạnh tranh công bằng cho thị trường toàn cầu”.

Ngành xe điện Mỹ đang hưởng trợ cấp hàng nghìn USD trên mỗi chiếc

>>Động thái mới của Trung Quốc đe dọa chuỗi cung ứng công nghệ toàn cầu

Trung Quốc và Mỹ - lúc này chẳng ai tin ai, họ cáo buộc nhau với nhiều điều tương tự. Đại diện Thương mại Mỹ Katherine Tai cũng cho rằng: Trung Quốc sử dụng “chính sách không công bằng, phi thị trường”.

Dù không trực tiếp, nhưng các ưu đãi của IRA thu hút nhà đầu tư xe điện nói riêng và năng lượng tái tạo nói chung hội tụ về Mỹ để hưởng trợ cấp tài chính. Mỗi chiếc xe điện lắp ráp tại Mỹ có thể được hỗ trợ hơn 7.500 USD.

Các chuyên gia còn phân tích IRA một cách chi tiết hơn, để đảm bảo đủ điều kiện hưởng trợ cấp, các nhà sản xuất xe điện phải đáp ứng tỷ lệ phần trăm khoáng chất quan trọng trong pin năng lượng phải có nguồn gốc từ Mỹ, hoặc các quốc gia có hiệp định thương mại tự do (FTA) với Mỹ.

Bên cạnh khuyến khích giảm phát thải, có thể nói đạo luật này sẽ tạo ra một chuỗi cung ứng hẹp về xe điện, trong đó Mỹ được đặt ở vị trí trung tâm. Trung Quốc, Liên minh châu Âu, Canada,…cũng xây dựng chính sách tương tự. Điều này chắc chắn mang đến thách thức cho các nước nhỏ, trong việc phát triển ngành công nghiệp năng lượng sạch nói chung và xe điện, giao thông “xanh” nói riêng.

Trong bối cảnh nhiều quốc gia đang phát triển không có thế mạnh về vốn, công nghệ, buộc phải xuất khẩu tài nguyên sang nước lớn để được tham gia vào chuỗi cung ứng. Những nhà khởi nghiệp tiềm năng về xe điện, pin xe điện phải đổ xô niêm yết tại Mỹ, tìm mọi cách sản xuất và bán hàng tại Mỹ.