Đánh thuế để hạ nhiệt giá nhà

Theo báo cáo của Bộ Xây dựng, 9 tháng đầu năm nay tại Hà Nội, giá căn hộ sơ cấp trung bình 80 triệu đồng một m2, tăng 33% so với cùng kỳ năm trước. Một số dự án hạng sang chào bán ở ngưỡng 150-300 triệu đồng mỗi m2. Tương tự, tại TP HCM giá sơ cấp khoảng 89 triệu đồng một m2, tăng 36% so với năm trước. Nhiều dự án cao cấp mở bán từ 150 triệu đồng mỗi m2 trở lên.

Thực tế, giá nhà leo thang chủ yếu do nguồn cung khan hiếm khi hàng nghìn dự án vướng pháp lý, trong khi chi phí đầu vào tăng cao và tình trạng thổi giá đất diễn ra tràn lan. Tình trạng giá nhà tăng nóng không chỉ khiến người lao động mất dần cơ hội an cư, mà còn tiềm ẩn rủi ro cho nền kinh tế và hệ thống tài chính.

Trong bối cảnh giá nhà liên tục leo thang vượt xa khả năng chi trả của người dân, nhiều chuyên gia cho rằng Việt Nam cần khẩn trương nghiên cứu, ban hành sắc thuế bất động sản như một công cụ hữu hiệu để chống đầu cơ, hạn chế tình trạng “găm đất, bỏ hoang”, đồng thời đưa thị trường phát triển lành mạnh và bền vững hơn.

Theo TS Cấn Văn Lực, Chuyên gia kinh tế trưởng BIDV, hầu hết các quốc gia hiện nay đều áp dụng ba nhóm thuế chính đối với bất động sản. Thứ nhất là thuế giao dịch (trên doanh thu hoặc lợi nhuận). Thứ hai là đánh thuế ngôi nhà thứ hai trở đi. Cuối cùng là thuế bất động sản thừa kế

Tuy vậy, việc triển khai thuế bất động sản cần lộ trình rõ ràng và dựa trên hệ thống dữ liệu minh bạch. Trở ngại lớn nhất hiện nay, theo ông Lực là chưa có cơ sở dữ liệu đầy đủ để xác định người sở hữu căn nhà thứ hai, thứ ba và giá trị tài sản. Bên cạnh đó, mức thuế cũng cần được tính toán cẩn trọng để tránh tạo gánh nặng cho người dân.

TS Cấn Văn Lực ước tính sẽ mất khoảng 1-2 năm để hoàn thiện dữ liệu trước khi triển khai. "Nếu được áp dụng sớm, luật thuế bất động sản với quy định về căn nhà thứ hai, đất bỏ hoang sẽ góp phần giảm lãng phí tài nguyên, ngăn chặn đầu cơ và đưa giá nhà đất về mức hợp lý hơn", chuyên gia này chia sẻ.

Đồng quan điểm, bà Dương Thùy Dung, Giám đốc điều hành, Trưởng Bộ phận Định giá, Nghiên cứu và Tư vấn CBRE Việt Nam cho rằng, thuế chống đầu cơ là giải pháp cần thiết để thị trường vận hành ổn định. “Sớm hay muộn chúng ta cũng phải đánh thuế bất động sản. Tuy nhiên, điều quan trọng là cần xác định đánh thuế như thế nào, ở mức nào và trong bao lâu. Việc đánh thuế giống như người bị bệnh cần uống thuốc – nhưng phải đúng liều, đúng thời gian và có chỉ định rõ ràng”, bà Dung nhấn mạnh.

Theo bà Dung, hiện số lượng người mua nhà để đầu tư hoặc đầu cơ đang chiếm tỷ lệ lớn hơn nhiều so với người mua để ở thật. Tình trạng này diễn ra ở hầu hết các phân khúc từ căn hộ, đất nền, nhà phố, biệt thự đến bất động sản nghỉ dưỡng. Vì vậy, đánh thuế là bước đi không thể tránh khỏi để thị trường trở lại đúng giá trị sử dụng thực.

Về vấn đề này, PGS.TS Phạm Thế Anh, Đại học Kinh tế Quốc dân cho rằng, để đánh thuế bất động sản hiệu quả, Việt Nam cần hoàn thiện cơ sở dữ liệu đất đai và định danh bất động sản.

Chuyên gia nhấn mạnh, thông qua Trung tâm Thông tin tín dụng quốc gia Việt Nam (CIC), các tổ chức tín dụng hoàn toàn có thể xác định được cá nhân hoặc doanh nghiệp đang sở hữu, vay mua bao nhiêu căn nhà, từ đó quản lý và thẩm định hồ sơ hiệu quả. Khi đã có định danh đầy đủ, việc phân loại và áp dụng các mức thuế khác nhau theo sở hữu sẽ trở nên minh bạch và công bằng.

Ngoài ra, PGS, TS Thế Anh cũng đề xuất thiết kế lại hệ thống thuế thu nhập cá nhân theo hướng khuyến khích lao động – sản xuất, hạn chế đầu cơ bất động sản. “Chỗ ở là nhu cầu thiết yếu vì vậy Nhà nước nên giảm gánh nặng thuế thu nhập từ tiền lương, đồng thời tăng thuế với hành vi găm giữ, đẩy giá bất động sản. Tổng thu thuế vẫn giữ nguyên, nhưng cơ cấu lại sẽ giúp khuyến khích làm việc, sản xuất, thay vì đầu cơ”, chuyên gia này phân tích.