Gửi bình luận
Chuyển từ thuế khoán sang đánh trên doanh thu đang được kỳ vọng chống thất thu, nhưng cũng khiến hộ kinh doanh nhỏ đối mặt với gánh nặng và nhiều rủi ro pháp lý…
Nhiều năm qua, phần lớn hộ kinh doanh cá thể nộp thuế theo phương pháp khoán – tức là cơ quan thuế ấn định doanh thu bình quân và mức thuế khoán hàng tháng, không cần khai báo cụ thể. Ví dụ: một hộ bán hàng ăn nhỏ có thể chỉ phải nộp 1–2 triệu đồng/tháng, dù doanh thu thực tế có thể cao hơn.
.jpg)
Tuy nhiên, theo lộ trình quản lý thuế điện tử đang được triển khai, các hộ có doanh thu từ 1 tỷ đồng/năm trở lên đã phải chuyển sang phương thức kê khai thuế trên doanh thu thực tế, có kết nối hóa đơn điện tử. Trong tương lai gần, phương pháp thuế khoán nhiều khả năng sẽ được thay thế hoàn toàn bằng kê khai, theo chủ trương hiện đại hóa quản lý thuế.
Mức thuế suất vẫn theo tỷ lệ cố định trên doanh thu (từ 0,5% đến 5% tùy ngành), nhưng việc tính trên toàn bộ doanh thu đầu ra, không trừ chi phí, đang khiến nhiều hộ kinh doanh nhỏ lo ngại.
Anh Lê Đức Toàn – chủ một quán ăn nhỏ tại Hà Nội chia sẻ: “Quán tôi mỗi ngày bán được khoảng 4–5 triệu đồng, doanh thu một tháng có thể lên đến 120 triệu. Nhưng thuê nhà đã gần 20 triệu, trả lương nhân viên 16 triệu, chi phí nguyên liệu, điện nước, gas, rửa bát… cũng không nhỏ. Lãi thật sự mỗi tháng nhiều lắm là 30 triệu. Giờ bắt đóng thuế trên cả 120 triệu, tôi thấy không còn dư gì để sống”, anh Toàn nói.
Trong hoàn cảnh tương tự, chị Nguyễn Thị Chuyên – chủ một quán cà phê ở huyện Sóc Sơn bày tỏ, cà phê bán ra có khi tiền lãi không bằng chai nước suối. Mặt bằng đắt đỏ, nhân viên đông, tiền điện mùa hè, đồ pha chế, các nguyên liệu nhập vào cũng cao. “Nếu tính thuế trên toàn bộ doanh thu, không cho khấu trừ chi phí thì người làm thật sẽ chịu thiệt, trong khi người kê khai thấp lại hưởng lợi”, chị Chuyên băn khoăn.
Theo chị Chuyên, doanh thu của quán dao động 90 –100 triệu đồng/tháng, nhưng lợi nhuận chỉ khoảng 20–25 triệu đồng. “Hiện tại vẫn cố được, nhưng nếu bắt kê khai và nộp thuế như doanh nghiệp lớn, tôi phải tính lại: thu hẹp quy mô hoặc giảm nhân sự”, chị Chuyên lo lắng.
Trao đổi với Diễn đàn Doanh nghiệp dưới góc độ pháp lý, Luật sư Lê Thị Nhung – Giám đốc Công ty Luật L&A Legal Experts (Đoàn Luật sư Hà Nội) cho rằng, việc chuyển từ thuế khoán sang kê khai doanh thu là phù hợp với định hướng quản lý minh bạch, nhưng nếu triển khai thiếu linh hoạt sẽ gây nhiều hệ lụy.
“Đánh thuế trên doanh thu là cách tiếp cận đơn giản với cơ quan quản lý, nhưng không phản ánh đúng thực trạng kinh doanh của các hộ có chi phí cố định cao, lợi nhuận mỏng”, bà Nhung nói. “Cùng một mức doanh thu, có người lãi nhiều, có người gần như hòa vốn. Nếu đánh thuế như nhau sẽ rất bất công”, luật sư Nhung nhấn mạnh.
Theo bà Nhung, hệ thống pháp luật hiện nay chưa đủ tinh chỉnh để phân loại chi tiết các hộ kinh doanh nhỏ theo tính chất ngành nghề. Trong khi đó, nhóm kinh doanh ăn uống, dịch vụ trực tiếp lại là những đối tượng dễ bị ảnh hưởng nhất khi không được trừ chi phí hợp lý.
Đồng quan điểm, luật sư Nguyễn Trọng Hiệp – Giám đốc Công ty Luật HPVN cũng cho rằng, không thể áp tiêu chí doanh nghiệp vào hộ kinh doanh cá thể một cách rập khuôn. “Họ không có kế toán, không đủ năng lực kê khai chi tiết, càng không đủ hiểu biết để tránh rủi ro pháp lý khi sai sót”, luật sư Hiệp nói.
Theo ông Hiệp, việc chuyển đổi từ thuế khoán sang kê khai doanh thu cần đi kèm các công cụ hỗ trợ cụ thể: như phần mềm miễn phí, đường dây tư vấn, cơ chế khoan hồng với lỗi lần đầu, và quan trọng nhất là một hệ thống xác định doanh thu minh bạch, thống nhất.
“Thuế là công cụ điều tiết, không phải là sức ép. Nếu để người kinh doanh nhỏ nơm nớp vì rủi ro, vì sợ bị truy thu hay xử phạt, thì chính sách có lý tưởng đến mấy cũng khó thành công”, luật sư Hiệp nhấn mạnh.
Cũng trao đổi với phóng viên, nhiều chuyên gia cũng khẳng định rằng, chính sách thuế là công cụ điều tiết nhưng nếu không cân nhắc yếu tố công bằng và năng lực thực tế, thì sẽ trở thành lực cản. Một người kinh doanh không từ chối nghĩa vụ thuế, nhưng họ cần được đối xử tương xứng với khả năng chịu đựng.
Việc chuyển đổi cơ chế thu thuế từ khoán sang kê khai là xu hướng đúng, nhưng phải được triển khai trên một nền pháp lý nhân văn, linh hoạt và đủ bao dung cho những người yếu thế nhất trong nền kinh tế.
