Đẩy mạnh liên kết sản xuất thúc đẩy tăng trưởng đột phá ngành trồng trọt

Theo Bộ Nông nghiệp và Môi trường, những năm qua, ngành trồng trọt đóng góp khoảng 50% tổng giá trị xuất khẩu của ngành nông nghiệp Việt Nam.

Nhiều mặt hàng chủ lực như lúa gạo, rau quả, cây công nghiệp… đã khẳng định được vị thế trên thị trường quốc tế. Việc ứng dụng công nghệ cao, phát triển nông nghiệp hữu cơ cũng giúp nâng cao chất lượng và giá trị sản phẩm. Đặc biệt, cả nước đã hình thành nhiều vùng sản xuất hàng hóa tập trung với quy mô lớn, áp dụng khoa học kỹ thuật hiện đại.

Tuy nhiên, chủ trì cuộc họp ngày 8/3 về những định hướng quan trọng nhằm thúc đẩy phát triển lĩnh vực trồng trọt và bảo vệ thực vật, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Đỗ Đức Duy đánh giá, ngành trồng trọt vẫn đối mặt với nhiều thách thức.

Những thách thức được chỉ ra như: Giá vật tư đầu vào tăng cao, biến đổi khí hậu ảnh hưởng nghiêm trọng đến năng suất, trong khi sự cạnh tranh trên thị trường quốc tế ngày càng gay gắt. Bên cạnh đó, vấn đề ô nhiễm môi trường, lạm dụng hóa chất bảo vệ thực vật cũng là những rào cản lớn. Những yếu tố này làm giảm sức cạnh tranh của nông sản Việt Nam, đòi hỏi ngành phải có những chiến lược phát triển bài bản hơn.

Trước đó, báo cáo về tình hình và các vấn đề của ngành trồng trọt, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Hoàng Trung đã cho biết, công tác tổ chức sản xuất vẫn còn thiếu đồng bộ. Các tỉnh thành trong cả nước đang gặp khó khăn trong việc xây dựng và triển khai các chuỗi liên kết sản xuất bền vững giữa nông dân và doanh nghiệp. Sự thiếu liên kết này đã dẫn đến việc sản phẩm nông sản không đồng nhất về chất lượng, chưa tạo được thương hiệu vững chắc trên thị trường quốc tế.

Vấn đề về giống cây trồng cũng là một yếu tố quan trọng cần giải quyết. Dù đã có một số giống cây trồng chất lượng cao, nhưng việc cải tiến giống vẫn còn chậm, đặc biệt trong bối cảnh biến đổi khí hậu đang diễn ra ngày càng phức tạp. Giống cây trồng chưa thể thích ứng hoàn toàn với điều kiện khí hậu mới, khiến năng suất và chất lượng sản phẩm chưa đạt như kỳ vọng.

Bên cạnh đó, mặc dù các chính sách cải tiến để giảm chi phí vật tư nông nghiệp đã được triển khai, nhưng thực tế chi phí đầu vào vẫn còn cao, đặc biệt ở khu vực Đồng bằng sông Cửu Long. Các chi cục bảo vệ thực vật, trạm bảo vệ thực vật cũng đang gặp khó khăn trong việc duy trì hoạt động, thiếu nhân lực và nguồn lực tài chính để thực hiện công tác kiểm tra và giám sát.

Trước thực trạng này, Thứ trưởng Hoàng Trung đã đưa ra một số giải pháp quan trọng để phát triển ngành trồng trọt trong thời gian tới. Thứ trưởng cho rằng, ngành cần duy trì và mở rộng thị trường xuất khẩu, đặc biệt là tăng cường xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc và các thị trường tiềm năng khác. Việc đảm bảo chất lượng sản phẩm, tuân thủ các tiêu chuẩn quốc tế là yếu tố then chốt để nâng cao giá trị của nông sản Việt Nam.

Tăng cường chế biến nông sản cũng là một giải pháp quan trọng để thúc đẩy giá trị gia tăng cho ngành trồng trọt, tránh tình trạng xuất khẩu nguyên liệu thô. Thứ trưởng Hoàng Trung đề nghị cần đẩy mạnh nghiên cứu và phát triển giống cây trồng chất lượng cao, đồng thời cải thiện công tác tổ chức sản xuất, tạo sự gắn kết chặt chẽ giữa nông dân, hợp tác xã, doanh nghiệp chế biến và xuất khẩu.

Bộ trưởng Đỗ Đức Duy nhấn mạnh, để đạt mục tiêu tăng trưởng kinh tế 8% vào năm 2025, ngành nông nghiệp, đặc biệt là trồng trọt và bảo vệ thực vật, cần duy trì mức tăng trưởng gần 4% - một chỉ tiêu đầy thách thức. Vì vậy, việc rà soát lại chiến lược phát triển và có các giải pháp đột phá là vô cùng cần thiết. Một trong những giải pháp quan trọng là phát triển chuỗi liên kết sản xuất.

Bộ trưởng nhấn mạnh, chỉ khi tăng cường hợp tác và liên kết sản xuất, ngành trồng trọt mới có thể tạo ra những đột phá và phát triển bền vững, đáp ứng được nhu cầu ngày càng cao của thị trường trong nước và quốc tế.

Bộ trưởng Đỗ Đức Duy dẫn chứng về thành công của một số doanh nghiệp ở tỉnh Sóc Trăng. Chỉ với hai doanh nghiệp liên kết chặt chẽ trong chuỗi sản xuất, địa phương này đã xuất khẩu 2 triệu tấn gạo, đóng góp đáng kể vào tổng kim ngạch xuất khẩu 8 triệu tấn của cả nước. Điều này cho thấy, nếu có sự liên kết mạnh mẽ giữa nông dân, hợp tác xã và doanh nghiệp chế biến - xuất khẩu, ngành trồng trọt hoàn toàn có thể đạt được sự phát triển bứt phá.

Bên cạnh việc hình thành chuỗi liên kết, Bộ trưởng cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc ứng dụng khoa học công nghệ và chuyển đổi số trong nông nghiệp. Những mô hình sản xuất thông minh, áp dụng công nghệ cao không chỉ giúp nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm mà còn đảm bảo truy xuất nguồn gốc, tăng tính cạnh tranh của nông sản Việt Nam trên thị trường quốc tế.

Phát triển nền kinh tế tuần hoàn trong ngành trồng trọt cũng là một hướng đi quan trọng. Bộ trưởng Đỗ Đức Duy cho rằng, chất thải nông nghiệp là một nguồn tài nguyên quý giá nhưng hiện nay chưa được khai thác hiệu quả. Việc xây dựng hệ thống quản lý và khung pháp lý phù hợp sẽ giúp tối ưu hóa sử dụng tài nguyên, tạo ra giá trị gia tăng cho ngành.

Bộ trưởng đề nghị tiếp tục rà soát, hoàn thiện thể chế để tháo gỡ các vướng mắc trong quá trình thực hiện chính sách, đồng thời sớm xây dựng hệ thống tiêu chuẩn, quy chuẩn phục vụ công tác quản lý nhà nước. Cần theo sát diễn biến thời tiết, thị trường để điều chỉnh kế hoạch sản xuất kịp thời, giúp ngành trồng trọt thích ứng linh hoạt và đạt hiệu quả cao nhất.