Dệt may cần khu công nghiệp chuyên biệt

Nguyên liệu dệt may vẫn phụ thuộc quá lớn vào Trung Quốc.

Trao đổi với DDDN, ông Trương Văn Cẩm, Phó chủ tịch, kiêm Tổng thư ký Hiệp hội Dệt may Việt Nam (Vitas) cho biết, Vitas vừa có kiến nghị tới Chính phủ, Bộ Công Thương quyết liệt triển khai xây dựng 3-4 khu công nghiệp chuyên biệt về dệt và nhuộm. Các khu công nghiệp này là điều kiện cần và đủ để hóa giải nỗi lo về việc khó đáp ứng nguồn gốc nguyên liệu dệt may, nhất là với các thị trường tiêu chuẩn cao như CPTPP hay EVFTA.

Chủ động nguồn nguyên liệu - không còn đường lùi

Trước thời điểm EVFTA chính thức có hiệu lực, ngành dệt may vẫn còn ngổn ngang những khó khăn chưa thể giải quyết để được hưởng những ưu đãi lớn từ hiệp định này. Cụ thể, với EVFTA, 100% các mặt hàng dệt may của Việt Nam sẽ được giảm thuế nhập khẩu về 0% sau tối đa 8 năm kể từ khi hiệp định có hiệu lực.

Tuy nhiên, để tận dụng ưu đãi thuế quan từ EVFTA và CPTPP, điều kiện tiên quyết phải đáp ứng được quy tắc xuất xứ từ vải và sợi. Đây thực sự là thách thức lớn của dệt may Việt Nam. Ông Phạm Xuân Hồng, Chủ tịch HĐQT Công ty CP May Sài Gòn 3, Chủ tịch Hội Dệt may Thêu đan TP Hồ Chí Minh cho biết, hiện nay, ngành dệt may vẫn nhập nguyên liệu chủ yếu 60 -70% của Trung Quốc. Đây là vùng nguyên liệu từ quốc gia không thuộc danh sách được hưởng ưu đãi từ EVFTA. Nguyên tắc cộng gộp trong EVFTA cho phép doanh nghiệp Việt Nam sử dụng vải của Hàn Quốc. Tuy nhiên số lượng nhập khẩu không lớn (khoảng 20% trong tổng kim ngạch nhập khẩu vải) hoặc một nước thứ ba mà hai bên cùng ký hiệp định thương mại tự do như Nhật Bản, ASEAN. Các doanh nghiệp dệt may vẫn hạn chế dùng nguyên liệu từ các quốc gia này vì có giá thành cao và chủng loại không phong phú, không đảm bảo yếu tố cạnh tranh.

Khâu yếu nhất của vấn đề chủ động nguồn nguyên liệu dệt may hiện nay là việc thiếu trầm trọng các nhà máy dệt nhuộm. Tình trạng dự án dệt nhuộm bị các địa phương từ chối thẳng thừng thời gian qua là không hiếm. Cứ nói đến dệt nhuộm là các địa phương gắn luôn cho tội gây ô nhiễm môi trường. Điển hình nhất phải kể đến, Dự án dệt nhuộm trị giá 350 triệu USD của Tập đoàn TAL (Hong Kong) đề xuất đầu tư tại Khu công nghiệp Bá Thiện II (huyện Bình Xuyên, tỉnh Vĩnh Phúc) đã không được chấp thuận. Nguyên nhân được cho rằng, dự án sử dụng công nghệ lạc hậu, có nguy cơ cao về ô nhiễm cho Vĩnh Phúc cũng như các tỉnh phía hạ lưu sông Mây.

Hoàn thiện chuỗi cung ứng

Để được hưởng những ưu đãi từ EVFTA, nhiều năm nay, các doanh nghiệp đã nỗ lực xây dựng một chuỗi cung hoàn chỉnh. Ông Lê Tiến Trường, Tổng Giám đốc Tập đoàn Dệt may Việt Nam (Vinatex) cho hay, Tập đoàn đã tập trung đàm phán với các nhà cung cấp để chuyển nguồn cung nguyên phụ liệu về Việt Nam như Uniqlo, H&M, Zara… đáp ứng được yêu cầu xuất xứ và hưởng lợi thuế quan từ EVFTA.

Cùng với đó, nhiều dự án sợi khác được đầu tư như Tập đoàn Texhong (Hồng Kông) đã triển khai Dự án Khu công nghiệp và nhà máy xơ sợi ở Khu công nghiệp Hải Hà (Quảng Ninh) với tổng số vốn đầu tư 300 triệu USD; Dự án nhà máy sản xuất sợi và vải Xindadong Texttiles Dung ở Quảng Ngãi; hay Eclat Fabric Việt Nam tại Bà Rịa - Vũng Tàu…

Nhưng vấn đề chính vẫn nằm ở khâu thiếu chuỗi cung ứng nguyên liệu đồng bộ từ sợi, dệt và nhuộm. Nói như bà Nguyễn Thị Tuyết Mai – Phó Tổng thư ký Vitas, không phải các doanh nghiệp không đủ khả năng sản xuất sợi, dệt, nhuộm hay làm nguyên phụ liệu mà bởi vốn đầu tư nhà máy theo đúng quy chuẩn EU trong lĩnh vực này là rất lớn, có khi lên đến vài chục triệu USD, thời gian hoàn vốn lại kéo dài, trong khi các chính sách hỗ trợ chưa đủ mạnh nên doanh nghệp chưa mấy mặn mà. Do đó, để có thể hình thành các khu công nghiệp chuyên biệt về dệt nhuộm, Chính phủ cần có những chính sách ưu đãi phù hợp, đặc biệt về xử lý nước thải của ngành vải.