Điểm lại những Hội nghị Thượng đỉnh Mỹ - Nga nổi bật

Ngày 16/7 theo giờ địa phương, Tổng thống Mỹ Donald Trump và người đồng cấp Nga Vladimir Putin đã có cuộc họp thượng đỉnh tại thủ đô Helsinki của Phần Lan. Trong lịch sử, các cuộc gặp giữa hai lãnh đạo Mỹ - Nga luôn là sự kiện thu hút sự chú ý của giới chính trị gia, các nhà phân tích cũng như báo chí trên khắp thế giới.

Năm 1945 tại hội nghị ở Yalta, Crimea, Tổng thống Mỹ Franklin Roosevelt gặp Thủ tướng Anh Winston Churchill và lãnh đạo Liên Xô Josef Stalin để lên kế hoạch cho tương lai hậu Thế chiến II. Đây là lần xuất hiện quan trọng cuối cùng của Roosevelt trước khi ông qua đời vì bệnh hai tháng sau đó.

Trong cuộc gặp ba bên này, các nhà lãnh đạo đã đồng ý rằng nếu Stalin tham gia cuộc chiến chống lại Nhật Bản, thì Nga có thể lấy lại phần lãnh thổ mà Nhật Bản đã kiểm soát từ nhiều thập kỷ trước đó. Hội nghị này ban đầu được coi là thành công nhưng sau đó bị xem là mang lại cho Moskva quá nhiều lợi ích.

Năm 1961 tại Vienna - Áo, Tổng thống Mỹ John F. Kennedy và Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Liên Xô Nikita Khrushchev gặp nhau trong bối cảnh hai bên đang có căng thẳng đáng kể. Lãnh đạo Liên Xô yêu cầu thống nhất nước Đức với những điều khoản không thuận lợi cho Mỹ. Hai tháng sau, Bức tường Berlin được xây dựng.

Cuộc họp năm 1972 của Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Liên Xô Leonid Brezhnev và Tổng thống Richard Nixon ở thủ đô Moskva đã tạo ra những thỏa thuận nhằm hạn chế các tên lửa đạn đạo và làm chậm lại cuộc chạy đua vũ khí hạt nhân.

Tổng thống Ronald Reagan và nhà lãnh đạo Mikhail Gorbachev gần như đạt được thỏa thuận giảm trừ vũ khí lớn tại hội nghị thượng đỉnh năm 1986 ở Reykjavik, Iceland. Tuy cuối cùng nỗ lực đổ bể, cuộc gặp coi là mở đường cho Hiệp ước Vũ khí Hạt nhân Tầm xa mà Mỹ và Liên Xô ký năm 1987 khiến hai bên loại bỏ các tên lửa tầm xa.

Năm 2001, Tổng thống George W. Bush và người đồng cấp Vladimir Putin có khởi đầu rất nồng ấm khi gặp nhau lần đầu tiên tháng 6/2001 ở Ljubljana, Slovenia. "Tôi có thể cảm nhận tâm hồn của ông ấy", Tổng thống G.Bush nói – đây là một nhận xét khiến nhiều trợ tá theo tư tưởng bảo thủ của ông Bush kinh ngạc.

Tuy nhiên, sau đó hai nước lại chìm vào căng thẳng khi Tổng thống Putin tố cáo chính quyền Bush kích động một cuộc chạy đua vũ trang mới, còn giới chức Mỹ thì nói Moskva thụt lùi về tự do chính trị và sử dụng nguồn năng lượng dồi dào của mình để ức hiếp các nước láng giềng.

Trong khi các hội nghị khác được chú ý vì kết quả, cuộc gặp giữa Tổng thống Barack Obama và Tổng thống Nga Dmitry Medvedev năm 2012 tại hội nghị G20 ở Seoul được nhớ đến vì Tổng thống Obama không biết một micro gần đó được bật khi ông trò chuyện với nhà lãnh đạo Nga. Ông Obama nói với Tổng thống Medvedev rằng ông sẽ "linh hoạt hơn" về các vấn đề phòng thủ tên lửa nếu ông tái đắc cử. Medvedev trả lời rằng ông sẽ "chuyển thông tin này cho Vladimir", tức Putin, người khi đó giữ chức thủ tướng.

Vào cuối nhiệm kỳ của mình, Tổng thống Obama gặp người đồng cấp Putin tại Hội nghị Thượng đỉnh G20 năm 2016 ở Hàng Châu, Trung Quốc trong bầu không khí lạnh lẽo. Tổng thống Obama đã rất nỗ lực để đẩy Nga ra khỏi nhóm các cường quốc công nghiệp G8 vì khủng hoảng tại Ukraine.

Tổng thống Putin có một cuộc gặp với một đối tác Mỹ khác trong khuôn khổ Hội nghị Thượng đỉnh G20 tại Hamburg, Đức năm 2017. Trong chiến dịch tranh cử, Trump đã bày tỏ sự ngưỡng mộ với Putin và hứa hẹn cải thiện quan hệ với Nga. Putin đã thuyết phục được Trump tin rằng Nga vô can trong cáo buộc can thiệp vào kết quả bầu cử Mỹ.

Cuộc gặp giữa Trump và Putin diễn ra trong bối cảnh hai nước căng thẳng vì khủng hoảng tại Syria, Ukraine, nạn tấn công mạng và cáo buộc Nga can thiệp bầu cử Mỹ. Tổng thống nước chủ nhà Phần Lan Sauli Niinisto bày tỏ hy vọng cuộc gặp sẽ giúp giảm căng thẳng. "Chỉ cần một bước giảm căng thẳng nhỏ cũng sẽ có lợi cho tất cả mọi người", ông nói.