Dự án BOT "bế tắc" 100 năm cũng không thể hoàn vốn

THY HẰNG• 09/09/2020 15:00

Nhiều doanh nghiệp BOT phản ánh dự án đang bị giảm doanh thu mạnh song không được tăng phí theo lộ trình hoặc hỗ trợ từ nhà nước khiến doanh nghiệp “bế tắc”.

Ông Lưu Quốc Khánh, Phó giám đốc Công ty BOT Phú Hà cho biết, doanh thu của cầu Văn Lang nối Việt Trì (Phú Thọ) và Ba Vì (Hà Nội) mới đạt 20-30% phương án tài chính.

Cầu Việt Trì - Ba Vì được khởi công vào ngày 1/8/2016 theo hình thức hợp đồng BOT gồm 9 gói thầu xây lắp.

Cầu Việt Trì - Ba Vì được khởi công vào ngày 1/8/2016 theo hình thức hợp đồng BOT gồm 9 gói thầu xây lắp. Ảnh: TTXVN

Hụt phương án tài chính... dự án 100 năm không hoàn vốn

Theo đó, một trong các nguyên nhân khiến lưu lượng xe thấp là phân lưu phương tiện sang cầu Hạc Trì (Việt Trì) - cầu này đang miễn phí cho xe dưới 9 chỗ. Trước đây, khi lập dự án cầu Văn Lang không tính tới phương án phân lưu như vậy. Ngoài ra, các tỉnh có thêm nhiều đường song hành cũng khiến dự án phải chia sẻ lưu lượng xe.

"Dự án chạy 100 năm nữa cũng không đủ hoàn vốn. Chúng tôi kiến nghị nhà nước mua lại một phần dự án hoặc hỗ trợ giảm bớt khó khăn của nhà đầu tư. Dự án đang rất bế tắc", ông Khánh bày tỏ.

Đồng cảnh, ông Văn Thành Tâm, Phó tổng giám đốc Công ty BOT cầu Bạch Đằng cho biết, dự án cầu Bạch Đằng (Quảng Ninh) hiện có doanh thu chỉ bằng 30% phương án tài chính do lưu lượng xe giảm khoảng 40% so với tính toán ban đầu.

“Đến nay, công ty đang không trả được lãi vay nên đã đề xuất tỉnh hỗ trợ bằng nguồn ngân sách bù cho lãi vay. Ngoài ra, tỉnh có thể mua lại dự án này song chưa được chấp thuận”, Phó TGĐ BOT cầu Bạch Đằng cho biết.

Trong khi đó, việc thay đổi chính sách cũng khiến dự án BOT vào “ngõ cụt”. “Theo hợp đồng, tại dự án hầm Đèo Cả, chúng tôi được thu phí tại 7 trạm để hoàn vốn, song thực tế hiện dự án hầm Đèo Cả chỉ được thu phí 5 trạm đã gây thâm hụt nguồn thu”, ông Phan Văn Thắng, Phó chủ tịch Hội đồng quản trị Tập đoàn Đèo Cả cho biết.

Cùng với đó, phần vốn ngân sách Nhà nước tham gia vào dự án là 5.048 tỷ đồng. Tuy nhiên, đến nay mới giải ngân 3.868 tỷ đồng, còn 1.180 tỷ đồng chưa được giải ngân như cam kết trong hợp đồng làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến hiệu quả sử dụng vốn, phát sinh lãi vay tín dụng trong quá trình thực hiện dự án, ảnh hưởng đến phương án tài chính tổng thể của dự án.

“Mặc dù nhà đầu tư, Ngân hàng cho vay tín dụng đã có nhiều văn bản kiến nghị các Bộ, ngành, Chính phủ, nhưng đến nay sau gần 3 năm vẫn chưa được giải quyết”, văn bản của Hiệp hội các nhà đầu tư công trình giao thông đường bộ Việt Nam (VARSI) nêu rõ.

Cần rõ ràng cơ chế chia sẻ rủi ro

Trên thực tế, Luật PPP quy định khi doanh thu có sự thay đổi (tăng hoặc giảm), được cơ quan nhà nước xác định và nguyên nhân không xuất phát từ phía nhà đầu tư thì nhà nước và nhà đầu tư cùng chia sẻ rủi ro này.

Tuy nhiên, điều đáng nói, Luật PPP chỉ quy định cơ chế chia sẻ rủi ro đối với các dự án mới (quy định ở bước duyệt chủ trương đầu tư) mà chưa có quy định cụ thể đối với các dự án đã và đang triển khai nhằm chia sẻ và tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc cho các dự án.

Do đó, tại kiến nghị gửi tới Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) mới đây, VARSI đề nghị, trong quá trình xây dựng nghị định, thông tư hướng dẫn Luật PPP, cần làm rõ quy định về việc chia sẻ rủi ro cho các dự án đã và đang thực hiện.

“Để tạo sự yên tâm, thu hút các nhà đầu tư, các tổ chức tín dụng tham gia đầu tư vào các dự án mới, nhà nước cần sớm giải quyết các cam kết, tồn tại cũ của các dự án đã triển khai, đảm bảo các quyền lợi chính đáng của nhà đầu tư. Đồng thời hoàn thiện hệ thống pháp lý bình đẳng, thông thoáng và phù hợp với thực tiễn”, PGS TS Trần Chủng, Chủ tịch VARSI nhấn mạnh.