Dự án điện mặt trời, điện gió dở dang: Đề xuất đàm phán với EVN để bán điện

>> Hoàn thiện cơ chế cho điện mặt trời mái nhà

Bộ Bộ Công Thương vừa có báo cáo gửi Thủ tướng Chính phủ về cơ chế đối với các dự án điện gió, điện mặt trời chuyển tiếp.

Cụ thể, báo cáo của Bộ Công Thương nêu rõ trong 3 năm từ 2019 - 2021, đã có sự phát triển rất nhanh của các nguồn điện mặt trời và điện gió ở Việt Nam. Đến nay, theo báo cáo của Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) và các địa phương, trong tổng số 78.121 MW công suất lắp đặt nguồn điện toàn quốc, có 16.564 MW điện mặt trời (bao gồm 8.904 MW điện mặt trời tập trung và 7.660 MW điện mặt trời mái nhà), 4.126 MW điện gió đã vào vận hành, đã được hưởng giá FIT theo các Quyết định của Thủ tướng Chính phủ.

Theo Bộ Công Thương, hiện vẫn còn nhiều dự án, phần dự án điện gió, điện mặt trời đã triển khai trên thực tế nhưng không vào kịp thời hạn được hưởng giá FIT. Trong đó, có 62 dự án điện gió, tổng công suất 3.479 MW đã ký hợp đồng mua bán điện với EVN nhưng do giá FIT hết hạn nên chưa có giá bán điện, 5 dự án/phần dự án điện mặt trời, tổng công suất 452,62 MW cũng đang chờ xác định giá bán điện.

Ngoài ra, một số dự án khác cũng đã triển khai dở dang. Để tránh lãng phí đầu tư xã hội, Bộ Công Thương cho rằng cần thiết phải xác định cơ chế về giá điện cho các dự án này.

Đề xuất với Thủ tướng Chính phủ về việc giải quyết dứt điểm cơ chế cho các dự án điện gió, điện mặt trời chuyển tiếp, tháo gỡ khó khăn cho các nhà đầu tư, đồng thời định hướng cơ chế cho các dự án điện gió, điện mặt trời trong tương lai, Bộ Công Thương đề nghị chấp thuận cơ chế nhà đầu tư các dự án chuyển tiếp tiến hành đàm phán giá điện, hợp đồng mua bán điện với EVN trong khung giá phát điện và hướng dẫn do Bộ này ban hành.

Với các dự án điện gió, điện mặt trời sẽ triển khai trong tương lai, Bộ Công Thương đề xuất và đề nghị Thủ tướng Chính phủ chấp thuận áp dụng cơ chế đàm phán giá điện và hợp đồng mua bán điện, để đảm bảo tính đồng nhất của hành lang pháp lý với các dự án.

"Với các dự án đã được công nhận vận hành thương mại, đề nghị Thủ tướng Chính phủ có văn bản chỉ đạo để Bộ có cơ sở hướng dẫn việc rà soát, xem xét lại hợp đồng giữa EVN với các chủ đầu tư nhằm hài hòa lợi ích giữa bên bán - bên mua - người tiêu dùng điện và nhà nước", báo cáo của Bộ Công Thương nêu rõ.

Thực tế cho thấy, việc thu hút được nhiều tỷ USD đầu tư vào 16.500 MW điện mặt trời và khoảng 4.000 MW điện gió giai đoạn 2018-2021 có tác nhân chính là giá điện. Với giá điện được quy định cụ thể, được cho là hấp dẫn, quá trình đàm phán hợp đồng mua bán điện với EVN được rút ngắn nhiều, nên các nhà đầu tư tính ngay lợi nhuận có thể thu được và đổ xô vào đầu tư điện gió, điện mặt trời.

Với nhà đầu tư đã hoàn thành công trình nhưng chưa bán điện lên lưới, việc chờ đợi chính sách mới khiến họ lúng túng. Giá thấp hay cao thì ít ra cũng bán được điện, chứ không có giá, chính sách lại chưa rõ ràng, thì dự án phải nằm im gần cả năm nay. Chủ đầu tư chỉ biết ngồi chờ, rất áp lực và không giải thích được với các cấp cao hơn, cũng như cổ đông.

>> Nghịch lý điện gió

Theo Bộ Công thương, cơ chế đấu thầu mua điện của các dự án đã có chủ đầu tư, đã triển khai dở dang chưa được quy định trong các văn bản pháp luật, bao gồm Luật Điện lực, Luật Giá, Luật Đấu thầu, Luật Đấu giá tài sản và các văn bản hướng dẫn liên quan. Nếu xây dựng quy định thì sẽ là qui định mới hoàn toàn.

Ngoài ra, Bộ này còn cho biết, đối với phương án đấu thầu mua điện, trong quá trình xây dựng, Bộ Công thương nhận được nhiều phản hồi của các nhà đầu tư, hầu hết phản ứng mạnh, biểu lộ sự không đồng tình. “Các ý kiến cho rằng, việc đấu thầu mua điện trong thời gian mấy năm là chưa có căn cứ pháp lý vững chắc, ảnh hưởng đến tính toán dòng tiền, khả năng hoàn vốn và trả nợ ngân hàng của các dự án đã triển khai”, Bộ Công thương cho hay.

Liên quan đến các dự án điện mặt trời, điện gió đang chờ cơ chế, mới đây báo chí đã đưa tin, Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về tham nhũng, kinh tế, buôn lậu (C03 - Bộ Công an) đang thu thập thông tin, tài liệu về tình hình cấp phép, đầu tư các dự án điện gió tại Việt Nam.

Theo đó, cơ quan công an đề nghị Ngân hàng Nhà nước (NHNN) cung cấp thông tin về các hợp đồng tín dụng, tình hình dư nợ, phân loại nợ đối với chủ đầu tư các dự án điện gió.

Việc này nhằm tham mưu cho Chính phủ về cơ chế, chính sách mua bán điện từ các dự án điện gió vận hành sau 1-11-2021, tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp và tổ chức tín dụng. Chính vì vậy, cơ quan công an đề nghị cơ quan thanh tra, giám sát của NHNN phối hợp, rà soát cung cấp thông tin, tài liệu về các hợp đồng tín dụng, tình hình dư nợ, phân loại nợ đối với chủ đầu tư của 62 dự án điện gió và các dự án có tình trạng tương tự.