Dừng hoàn thuế GTGT, bao giờ doanh nghiệp điện được tháo gỡ?

Như Diễn đàn Doanh nghiệp đã thông tin, mới đây, Hiệp hội Năng lượng Việt Nam đã có văn bản kêu cứu gửi Thủ tướng về việc nhiều doanh nghiệp đầu tư vào ngành điện bị Tổng cục Thuế dừng hoàn thuế Giá trị gia tăng (GTGT), thậm chí, doanh nghiệp còn đối diện với nguy cơ bị truy thu và phạt chậm nộp hàng ngàn tỷ đồng.

Theo đó, các doanh nghiệp đầu tư điện tái tạo đang được hoàn thuế căn cứ theo Thông tư 130/2016 của Bộ Tài chính. Tuy nhiên, văn bản số 470 ngày 25/2/2021 về việc rà soát, thu hồi hoàn thuế GTGT đối với các dự án đầu tư ngành điện nộp hồ sơ trước thời điểm có Giấy phép hoạt động điện lực đã tạo ra một cú sốc với các nhà đầu tư. Trong khi đó, theo Thông tư số 21/2020 ngày 09/9/2020 của Bộ Công Thương quy định về trình tự, thủ tục cấp, thu hồi giấy phép hoạt động điện lực, “chỉ khi nhà máy đã hoàn thành đảm bảo đủ các điều kiện vận hành và được nghiệm thu mới được cấp Giấy phép hoạt động điện lực”.

Trao đổi với Diễn đàn Doanh nghiệp về vấn đề này, ông Nguyễn Đức Huy, Phó Chánh văn phòng Tổng cục Thuế (Bộ Tài chính) cho biết, vừa qua, Tổng cục Thuế cũng đã nhận được phản ánh của các doanh nghiệp và hoàn toàn đồng cảm với những khó khăn mà các doanh nghiệp ngành điện đang phải đối mặt, nhất là trong bối cảnh dịch COVID-19 diễn biến phức tạp. 

“Tuy nhiên, cần phải khẳng định vướng mắc này không phải do cơ quan thuế, mà chủ yếu nằm ở chính sách chưa có sự đồng bộ. Bởi các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực phát điện, truyền tải điện, đang phải chịu sự điều chỉnh của 3 Luật: Luật Đầu tư, Luật Điện lực và Luật thuế GTGT”, ông Huy nhấn mạnh.

Bên cạnh đó, Thông tư 21/2020/TT-BCT của Bộ Công thương quy định về trình tự, thủ tục cấp, thu hồi giấy phép hoạt động điện lực, hồ sơ đề nghị cấp giấy phép trong lĩnh vực phát điện gồm 10 thủ tục và chậm nhất trước 15 ngày làm việc kể từ ngày dự kiến chính thức vận hành thương mại. Còn theo quy định của Luật số 106/2016/QH13 quy định không hoàn thuế GTGT đối với dự án đầu tư kinh doanh ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện khi chưa đủ các điều kiện kinh doanh của Luật Đầu tư.

Từ các quy định trên có thể thấy, một trong những điều kiện tiên quyết để được hoàn thuế GTGT là phải có “Giấy phép hoạt động điện lực”. Nhưng Giấy phép hoạt động điện lực chỉ được cấp khi việc xây dựng nhà máy đã hoàn thành (chậm nhất 15 ngày trước khi vận hành thương mại).

Vì vậy, cái khó đối với các doanh nghiệp điện năng lượng tái tạo như điện mặt trời, điện gió là các dự án thường kéo dài, vốn đầu tư ban đầu rất lớn và trong quá trình đầu tư chưa đi vào hoạt động thì chưa được cấp Giấy phép hoạt động điện lực. Khi đã đấu nối với hệ thống lưới điện thì các nhà máy cơ bản đã hoàn thành và có doanh thu nên không được hoàn thuế.

“Việc không đồng bộ trong chính sách pháp luật chuyên ngành và chính sách thuế khiến các doanh nghiệp đầu tư vào ngành điện đều gặp khó khăn về điều kiện để hoàn thuế GTGT trong giai đoạn đầu tư”, Phó Chánh văn phòng Tổng cục Thuế bày tỏ.

Để tháo gỡ những khó khăn mà các doanh nghiệp nêu ra, đại diện Tổng cục Thuế cũng cho biết, đối với dự án đầu tư kinh doanh ngành điện, các cơ quan chức năng đang nghiên cứu, xác định doanh nghiệp đã đáp ứng các điều kiện để thực hiện dự án đầu tư ngành điện hay chưa, như: Dự án có nằm trong quy hoạch phát triển ngành điện, có quyết định phê duyệt chủ trương đầu tư dự án, có giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp hoặc quyết định thành lập, giấy chứng nhận thành lập, phương án ứng phó thiên tai, phương án ứng phó tình huống khẩn cấp... thì tạm cấp Giấy phép hoạt động điện lực có thời hạn đến khi dự án đi vào vận hành thương mại. Cụ thể:

Thứ nhất, đối với các dự án đầu tư đáp ứng được các điều kiện trên thì được giải quyết hoàn thuế GTGT theo quy định của pháp luật. Cơ quan nhà nước (có chức năng cấp giấy phép) sẽ thực hiện hậu kiểm. Nếu sau khi dự án đầu tư đi vào vận hành thương mại mà không đáp ứng được các điều kiện để hoạt động thì thu hồi Giấy phép đã tạm cấp và thu hồi số tiền thuế GTGT theo quy định. Nếu thực hiện theo phương án trên sẽ vừa tạo điều kiện thông thoáng, vừa tháo gỡ khó khăn cho các doanh nghiệp thực hiện dự án đầu tư ngành điện trong bối cảnh dịch bệnh đang diễn ra.

Thứ hai, đối với dự án đầu tư đang thực hiện, đang trong giai đoạn đầu tư nhưng chưa có giấy phép hoạt động điện lực và chưa được hoàn thuế GTGT, trên cơ sở kết quả làm việc với các cơ quan chức năng, Tổng cục Thuế sẽ xem xét trình Bộ Tài chính báo cáo Thủ tướng Chính phủ, xem xét giải quyết hoàn thuế GTGT.

Thứ ba, đối với các dự án đầu tư tại thời điểm đề nghị hoàn thuế GTGT đã có giấy phép hoạt động điện lực nhưng đã đi vào hoạt động chưa được giải quyết hoàn thuế, thì cơ sở kinh doanh thực hiện kê khai hoặc kê khai điều chỉnh, bổ sung (nếu có) theo quy định của pháp luật về quản lý thuế để xác định chính xác số thuế GTGT đầu vào của hàng hóa, dịch vụ trong giai đoạn đầu tư, chưa đi vào hoạt động. Cơ quan thuế sẽ rà soát, kiểm tra và giải quyết việc hoàn thuế GTGT theo quy định.

Trích yếu về các quy định chính sách pháp luật chuyên ngành và chính sách thuế với đối tượng điều chỉnh là doanh nghiệp đầu tư điện: Theo Phụ lục 4 ban hành kèm theo Luật số 03/2016/QH14 sửa đổi, bổ sung Điều 6 và phụ lục 4 về danh mục ngành nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện của Luật Đầu tư, các ngành nghề đầu tư kinh doanh trong lĩnh vực điện gồm có: hoạt động phát điện, truyền tải, phân phối, bán buôn, bán lẻ, xuất khẩu, nhập khẩu điện, tư vấn chuyên ngành điện lực. Chương V, Luật Điện lực quy định, các lĩnh vực phải được cấp giấy phép hoạt động điện lực gồm có: hoạt động phát điện, truyền tải điện, phân phối điện có đấu nối với hệ thống điện quốc gia, bán buôn điện, bán lẻ điện và tư vấn chuyên ngành điện lực. Luật Điện lực cũng quy định với các ngành nghề kinh doanh trong lĩnh vực điện lực chỉ được cấp giấy phép hoạt động điện lực, không cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện ngành nghề kinh doanh có điều kiện. Nghị định 100/2016/NĐ-CP quy định cụ thể về việc chưa đủ các điều kiện kinh doanh của Luật Đầu tư khi chủ cơ sở kinh doanh chưa được cấp phép kinh doanh ngành nghề, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện; chưa được cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh ngành nghề đầu tư có điều kiện; chưa có văn bản của cơ quan nhà nước có thẩm quyền cho phép đầu tư kinh doanh có điều kiện hoặc chưa đáp ứng được điều kiện để thực hiện đầu tư kinh doanh có điều kiện mà không cần có xác nhận, chấp thuận dưới hình thức văn bản theo quy định của pháp luật về đầu tư. Tại Khoản 3 Thông tư 130/2016/TT-BTC ngày 12/8/2016 của Bộ Tài chính hướng dẫn thực hiện nghị định quy định chi tiết Luật Thuế GTGT còn quy định rõ, khi dự án đi vào hoạt động, tức là hết dự án đầu tư xây dựng thì không được hoàn thuế.