Giải pháp nào giúp doanh nghiệp điện gió thời COVID-19?

Nhiều ưu thế để phát triển điện gió

Theo các chuyên gia, Việt Nam nằm ở vị trí địa lý thuận lợi để phát triển năng lượng điện gió. Cụ thể, Việt Nam thuộc vùng khí hậu gió mùa, được định hình bởi đường bờ biển dài hơn 3.000 km, với 39% lãnh thổ có tốc độ gió lớn hơn 6m/s, tương đương tiềm năng sản lượng điện gió 513 GW. Riêng các tỉnh miền Trung - Tây Nguyên và Nam Bộ chiếm khoảng 10% năng lượng điện gió.

Ông Đặng Quốc Toản, Giám đốc Công ty Cổ phần năng lượng dầu khí Châu Á cho biết, nhằm hỗ trợ nhà đầu tư phát triển điện gió, Chính phủ nhiều nước đã áp dụng giá FIT ở giai đoạn đầu sau khi dự án được vận hành. Ví như tại Đức, giá FIT là 40 cent/kWh và Thái Lan là 38 cent/kWh vào 2009. Trong khi đó, tại Việt Nam đến năm 2011 mới có Quyết định 37 của Thủ tướng về cơ chế hỗ trợ phát triển các dự án điện gió và quy định giá mua điện gió ngoài khơi là 7,8 cent/kWh.

TS. Cao Đức Phát, Uỷ viên BCH Trung ương Đảng, Phó Trưởng Ban thường trực Ban Kinh tế Trung ương khẳng định Việt Nam có tiềm năng lớn và nên phát triển điện gió, bao gồm cả điện gió ngoài khơi. Hơn nữa, chủ trương mà Bộ Chính trị đã nêu trong Nghị quyết 25 hoàn toàn đúng đắn. Nhiều doanh nghiệp trong nước và quốc tế có công nghệ, tài chính, kinh nghiệm mong muốn đầu tư điện gió lâu dài tại Việt Nam. Chính phủ các nước Úc, Hà Lan và nhiều quốc gia cũng như định chế khác ủng hộ Việt Nam phát triển điện gió.

Theo báo cáo của Bộ Công Thương, tính đến tháng 3/2020, có 78 dự án đã được bổ sung vào Quy hoạch Phát triển điện lực với công suất khoảng 4.880 MW; 11 dự án điện gió đã phát triển với tổng công suất 377MW; 31 dự án đã ký hợp đồng mua bán điện với tổng công suất 1.662 MW, kế hoạch đi vào vận hành trong năm 2020 và 2021. Ngoài ra, còn gần 250 dự án điện gió, có tổng quy mô công suất tới 45.000MW đang đề nghị bổ sung quy hoạch. Đây là con số thể hiện sự quan tâm rất lớn của các chủ đầu tư về loại hình năng lượng này.

Nước ta có bờ biển dài trên 3.200km lưu vực biển rộng lớn, nếu khai thác được điện gió trên biển sẽ tạo ra một nguồn năng lượng sạch lớn để phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo an ninh năng lượng. Tuy nhiên, Hiệp hội Năng lượng Việt Nam cho hay hiện nay Việt Nam chưa khai thác được hết những ưu đãi của tự nhiên để phát triển điện gió. Không những thế, các nhà đầu tư cũng gặp nhiều khó khăn đối với các dự án này.

Ví như, bàn giao diện tích mặt biển cho chủ đầu tư đang vướng nhiều thủ tục như cho thuê đất thế nào, an ninh quốc phòng. Thêm vào đó, thời hạn để hưởng giá FIT là cuối năm 2021, không đủ để nhà đầu tư triển khai đầu tư các dự án điện gió mới. Trong khi đó, do ảnh hưởng của dịch COVID-19, nhiều nước, nhiều doanh nghiệp đã tạm dừng sản xuất, không thể cung cấp nguyên vật liệu, thiết bị thi công. Các nhà thầu cũng không thể đảm bảo tiến độ thi công trước thời hạn trên.

Kiến nghị giảm giá thuê mặt biển

Trước những khó khăn trên, các nhà đầu tư cho rằng, Chính phủ, Bộ Công thương và các cơ quan chức năng cần có chính sách hỗ trợ doanh nghiệp điện gió. Ông Đặng Huy Đông, nguyên Thứ trưởng Bộ Kế hoạch& Đầu tư, cho biết, để phát triển năng lượng sạch, nhiều nước đã có những chính sách ưu đãi phù hợp.

Ví như tại Anh, sau vài năm hợp tác với Đan Mạch để kéo chuỗi cung ứng về nước đã giảm giá thành xuống tới 50%. Từ thực tế đó, Việt Nam cũng nên áp dụng chính sách phù hợp để phát triển điện gió. Chính phủ nên kết hợp với khối tư nhân, thành lập một Task Force chỉ chuyên nghiên cứu về chuỗi cung ứng trên toàn cầu. Từ đó, Việt Nam mới xác định được thiếu những gì, doanh nghiệp trong nước có thể tham gia vào khâu nào trong chuỗi này và có thể giảm giá thành đầu tư xuống được bao nhiêu. “Nếu không bắt đầu từ chuỗi cung ứng thì tôi e rằng mọi chính sách đều rất mong manh”, ông Đông nêu ý kiến.

Còn theo ông Trần Viết Ngãi, Chủ tịch Hiệp hội năng lượng Việt Nam, Hiệp hội vừa gửi kiến nghị lên Thủ tướng Chính phủ và liên Bộ Tài nguyên và Môi trường, Bộ Tài chính các biện pháo để hỗ trợ phát triển điện gió. Cụ thể, Hiệp hội kiến nghị cần: Thứ nhất, quy định rõ diện tích sử dụng khu vực biển của dự án điện gió trên biển là diện tích của trụ móng tubin gồm cả diện tích bảo vệ móng, diện tích đặt các thiết bị đồng bộ tại chân cột điện gió, các đường cấp ngầm đầu nối (tương tự như dự án điện gió trên đất liền).

Thứ hai, năng lượng gió trên biển không nên coi là tài nguyên biển. Việc khai thác năng lượng gió trên biển không phải là việc lấy hoặc sử dụng tài nguyên biển, chỉ có diện tích móng trụ tubin như nêu trên.

Thứ ba, miễn tiền sử dụng khu vực biển đối với tổng diện tích của móng trụ tubin gió bao gồm cả diện tích bảo vệ móng, diện tích đặt các thiết bị đồng bộ tại chân cột gió, các đường cấp ngầm đối nối điện gió (như đối với các dự án điện gió trên đất liền).

Thứ tư, việc sửa đổi theo nội dung nói trên sẽ đem lại sự công bằng giữa các dự án điện gió, đảm bảo nguyên tắc bình đẳng quy định tại điều khoản 4 điều 5 Luật Đầu tư năm 2014.

Trước những đề xuất của doanh nghiệp, TS. Cao Đức Phát cho rằng, để thực hiện Nghị quyết 55, cơ quan chức năng cần phải đề ra được những chính sách đột phá để khuyến khích phát triển năng lượng tái tạo. Trong đó có điện gió, điện gió ngoài khơi và đặc biệt là cơ chế giá. “Việc triển khai các biện pháp hỗ trợ cần đảm bảo 3 bên là doanh nghiệp, người dân và chính phủ đều được hưởng lợi”, TS. Phát nói.