Hộ kinh doanh cần điều kiện rõ ràng để tiếp cận phần mềm miễn phí

Trong văn bản góp ý gửi Bộ Tài chính, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cho rằng, Dự thảo Nghị định thi hành Nghị quyết 198 của Quốc hội đã đưa ra một điểm tiến bộ. Nhà nước sẽ cung cấp miễn phí nền tảng quản trị doanh nghiệp, bao gồm phần mềm kế toán kết nối hóa đơn điện tử và chữ ký số cho doanh nghiệp nhỏ, siêu nhỏ, hộ kinh doanh và cá nhân kinh doanh. Tuy nhiên, VCCI lưu ý rằng quy định này chưa làm rõ điều kiện và phạm vi áp dụng, có thể dẫn đến tình trạng vướng mắc khi triển khai.

Theo VCCI, nếu không xác định rõ ai được sử dụng, chính sách sẽ dễ gặp hai rủi ro. Có thể bị thu hẹp quá mức, khiến nhiều hộ kinh doanh không tiếp cận được; hoặc bị mở quá rộng, dẫn đến phân tán nguồn lực, giảm hiệu quả hỗ trợ. Do đó, cần quy định cụ thể về tiêu chí, chẳng hạn hộ kinh doanh phải đăng ký hợp pháp, có mã số thuế, doanh thu dưới một ngưỡng nhất định và thực sự có nhu cầu quản lý kế toán – tài chính.

Ngoài ra, cơ chế cấp phần mềm phải minh bạch, công khai, tránh tình trạng xin - cho hoặc phân bổ thiếu công bằng, bảo đảm phần mềm đến đúng tay đối tượng yếu thế nhất.

Trao đổi với Diễn đàn Doanh nghiệp, luật sư Tạ Anh Tuấn – Giám đốc Công ty Luật TNHH EMME Law đánh giá cao đề xuất của VCCI, coi đây là điểm mấu chốt để chính sách không rơi vào hình thức.

“Chính sách hỗ trợ công nghệ miễn phí cho hộ kinh doanh là đúng hướng, nhưng nếu không có điều kiện rõ ràng thì khó tránh việc áp dụng tùy tiện. Khi ấy, hộ kinh doanh chân chính chưa chắc được hưởng lợi, trong khi những đối tượng không thực sự cần lại có thể nhận hỗ trợ”, ông phân tích.

Theo ông Tuấn, việc quy định điều kiện không chỉ để “lọc” đúng đối tượng mà còn để đảm bảo hiệu quả lâu dài. “Hộ kinh doanh được cấp phần mềm cần cam kết sử dụng đúng mục đích, chấp nhận sự giám sát từ cơ quan thuế, đồng thời chịu trách nhiệm nếu bỏ phí hoặc dùng sai. Cần cơ chế ghi nhận trách nhiệm pháp lý này để tránh thất thoát ngân sách và bảo đảm sự công bằng”, ông nhấn mạnh.

Ông Tuấn cũng đề nghị gắn chính sách với hạ tầng số của ngành thuế. Việc cấp phần mềm nên thông qua hệ thống dịch vụ công, kết nối trực tiếp với cơ quan thuế để vừa thuận tiện quản lý, vừa hỗ trợ người dùng. “Chỉ khi quy định chặt chẽ, minh bạch và có cơ chế giám sát, phần mềm miễn phí mới thực sự trở thành công cụ giúp hộ kinh doanh chuyển đổi số, thay vì trở thành gánh nặng quản lý”, ông nói thêm.

Đồng tình với quan điểm này, luật sư Lê Thị Nhung - Giám đốc L&A Legal Experts nhấn mạnh rằng việc làm rõ điều kiện để hộ kinh doanh tiếp cận phần mềm miễn phí không chỉ là yêu cầu kỹ thuật, mà còn là bảo đảm nguyên tắc công bằng và minh bạch trong chính sách công.

“Không thể để tình trạng hộ kinh doanh nào cũng có thể đăng ký mà không xét đến quy mô, mức độ tuân thủ pháp luật. Như vậy sẽ tạo ra sự bất bình đẳng giữa những hộ chấp hành đầy đủ nghĩa vụ thuế và những hộ còn né tránh. Nếu đặt ra điều kiện rõ ràng, ví dụ phải có mã số thuế, phải phát sinh hóa đơn điện tử, hoặc doanh thu không vượt quá một ngưỡng cụ thể, thì chính sách mới đi đúng mục tiêu hỗ trợ đối tượng yếu thế thực sự”, luật sư Nhung phân tích.

Theo bà Nhung, ngoài tiêu chí thụ hưởng, cần tính đến cơ chế sử dụng và giám sát. Nhà nước khi cấp phần mềm miễn phí phải đồng thời yêu cầu hộ kinh doanh cam kết sử dụng thường xuyên, lưu trữ dữ liệu đầy đủ và kết nối với hệ thống thuế. “Có thể thiết kế hợp đồng cam kết điện tử giữa hộ kinh doanh và cơ quan cấp phần mềm. Như vậy, Nhà nước vừa hỗ trợ, vừa tạo ra trách nhiệm pháp lý rõ ràng, tránh tình trạng cấp rồi bỏ phí”, luật sư Nhung đề xuất.

Để chính sách phát huy hiệu quả, nữ luật sư cho rằng, cần song hành nhiều giải pháp: tổ chức các khóa tập huấn định kỳ tại địa phương, kết hợp với hiệp hội ngành nghề để bảo đảm sát thực tế; đồng thời thiết lập trung tâm hỗ trợ kỹ thuật đa kênh, từ trực tuyến, điện thoại đến trực tiếp, giúp hộ kinh doanh dễ dàng tiếp cận khi gặp khó khăn. Ngoài ra, việc định kỳ đánh giá, công bố số liệu minh bạch về số hộ được hỗ trợ và hiệu quả sử dụng cũng là tiêu chí quan trọng để giám sát và điều chỉnh chính sách.

Theo luật sư, chính sách này không chỉ đơn thuần là “cho miễn phí phần mềm”, mà còn là công cụ cải cách quản lý thuế và thúc đẩy chuyển đổi số toàn diện trong khu vực hộ kinh doanh.

“Nếu làm rõ điều kiện và thiết kế cơ chế hỗ trợ đồng bộ, phần mềm miễn phí sẽ trở thành cầu nối để hộ kinh doanh hội nhập vào hệ thống quản trị tài chính hiện đại, nâng cao tính minh bạch và giảm rủi ro pháp lý”, luật sư Nhung chia sẻ.