Hỗ trợ giảm rác thải nhựa - hành trình phát triển bền vững của các startup

Cuộc khủng hoảng ô nhiễm rác thải nhựa đang đặt ra những yêu cầu cấp thiết với những giải pháp xử lý bền vững. Ô nhiễm nhựa đang là một mối nguy cơ ảnh hưởng đến môi trường sống tự nhiên của hầu hết các loài. Đặc biệt, hạt vi nhựa phân rã ra tự nhiên có mặt trong nước, hải sản, không khí và có thể hấp thụ vào cơ thể con người qua đường ăn uống, hô hấp, để lại những tác hại tiềm ẩn khó lường đối với sức khỏe.

Giảm rác nhựa không chỉ là câu chuyện của các cơ quan quản lý, các tổ chức bảo vệ môi trường, của cộng đồng nói chung, mà là việc của chính mỗi người, của chính mỗi gia đình. Mỗi cá nhân có thể chủ động giảm sử dụng các sản phẩm nhựa dùng 1 lần bằng cách từ chối túi ni-lông hay đề nghị người bán không tự động dùng ống hút cho ly nước của mình, đề nghị doanh nghiệp giảm đồ nhựa dùng 1 lần hoặc sử dụng các lựa chọn thay thế trong sản phẩm và dịch vụ, hay chủ động phân loại rác ngay tại nhà để tăng lượng rác có thể tái chế, giảm lượng rác thải ra môi trường...

Đổi mới sáng tạo là động lực chính thúc đẩy quá trình chuyển đổi thoát khỏi tình trạng ô nhiễm nhựa. Tiêu biểu, các đổi mới về vật liệu gắn liền với các giải pháp thay thế bền vững cho nhựa có thể góp phần thay đổi cách sử dụng nhựa truyền thống. Tương tự, việc thúc đẩy và thực hành các giải pháp giảm thiểu, tái sử dụng giúp giảm khối lượng nhựa tiêu thụ, hay cải thiện các phương pháp quản lý chất thải có thể kéo dài tuổi thọ sản phẩm và giảm thiểu sử dụng nguồn nhựa nguyên sinh.

Những sáng kiến về công nghệ giúp cung cấp các giải pháp giám sát tình trạng ô nhiễm, thu thập và tổng hợp dữ liệu, góp phần cải thiện hệ thống quản lý chất thải; hay các đổi mới trong hệ thống quản trị như bộ công cụ về pháp lý, kinh tế, thông tin, có thể điều chỉnh hoặc ngăn chặn tình trạng gây ô nhiễm và khuyến khích thay đổi hành vi một cách tích cực. Hơn nữa, các công cụ tài chính sáng tạo cũng là động lực quan trọng giúp chuyển hướng nguồn tài chính và đầu tư, huy động nguồn vốn cần thiết vào các hoạt động giảm thiểu ô nhiễm nhựa.

Nhiều công ty khởi nghiệp hiện đang triển khai các công nghệ tái chế sáng tạo để giải quyết những thách thức xử lý các loại vật liệu phức tạp. Việc tìm ra cách tái chế nhựa có thể mang lại doanh thu hơn 80 tỷ USD. Đặc biệt, các công ty lớn đang phát triển các vật liệu thay thế dựa trên nền thực vật, để thay thế nhựa. Những chất dẻo dựa trên thực vật này không gây nguy hiểm cho đất hoặc hệ thống nước khi được xử lý đúng cách.

Hành trình phát triển bền vững của các startup liên quan đến cam kết giải quyết các thách thức về tái chế, giảm rác thải và đảm bảo các giải pháp thân thiện với môi trường hơn. Hiện các công ty khởi nghiệp tại đã và đang sử dụng công nghệ vật liệu, kết với sự hỗ trợ của chính phủ, hợp tác khu vực, diễn đàn giáo dục cộng đồng và đầu tư, có thể biến rác thải thành cơ hội kinh tế và sản phẩm tốt cho mẹ thiên nhiên.

Nhằm hỗ trợ thực hiện mục tiêu quốc gia giảm thiểu ô nhiễm nhựa, UNDP Việt Nam chính thức kêu gọi các đề xuất dự án với cơ hội nhận được khoản tài trợ lên tới 30.000 USD từ các tổ chức, đơn vị, doanh nghiệp để triển khai các giải pháp sáng tạo hiệu quả.

Các dự án tham gia bao gồm các sản phẩm có nguồn gốc từ thực vật tại địa phương, được gia công tối thiểu như thìa ăn từ tinh bột, ống hút tre, hay vật liệu có nguồn gốc sinh học..., có thể phân hủy sinh học hoặc làm phân compost sau khi sử dụng. Để ngăn ngừa các nguồn vật liệu không thực sự thân thiện với môi trường, việc đánh giá toàn diện vòng đời, bao gồm đánh giá tốc độ tái tạo của các vật liệu để xác định khả năng đáp ứng nhu cầu thị trường ở quy mô lớn là cần thiết.

UNDP nhận đăng ký thuộc các lĩnh vực: đổi mới vật liệu, đổi mới thiết kế, đổi mới mô hình kinh doanh, đổi mới công nghệ, đổi mới trong hệ thống quản lý, các công cụ tài chính sáng tạo.

Đại diện UNDP cho biết, nhóm dự án được nhận tài trợ sẽ tham gia vào quá trình giám sát và đánh giá cho các hoạt động, theo lịch trình đã thỏa thuận trong biên bản ghi nhớ với UNDP. Đối tượng tham gia sẽ được cung cấp một quy trình giám sát với các mốc thời gian thực tế tự thiết kế và phù hợp nhất, có thể sẵn sàng cung cấp thông tin theo yêu cầu khi cần.

Đối tượng tham gia sẽ duy trì các tham vấn, liên hệ thường xuyên với UNDP trong quá trình thực hiện dự án, cung cấp đầy đủ các báo cáo tiến độ dự án theo yêu cầu (báo cáo tài chính, báo cáo tường trình hoạt động và báo cáo đánh giá dự án cuối cùng).

Các dự án đổi mới sáng tạo được lựa chọn vào Vòng sơ loại sẽ được hỗ trợ nâng cao năng lực và hoàn thiện ý tưởng trong vòng 02 tháng, trước khi bước vào giai đoạn thực hiện dự án trong khoảng 09 tháng tiếp theo nếu được lựa chọn vào Vòng chung kết tại sự kiện thuyết trình giải pháp (Pitching Competition Event). Thời điểm kết thúc dự án sẽ không muộn hơn ngày 30/06/2026.

Căn cứ theo kết luận từ Hội đồng đánh giá, UNDP sẽ tài trợ khoản kinh phí lên tới 30.000 USD/dự án cho tối đa 06 ý tưởng xếp hạng cao nhất, và một khoản hỗ trợ lên tới 10.000 USD/dự án đối với tối đa 06 ý tưởng khuyến khích theo các lĩnh vực ưu tiên mô tả trong mục 3.