Hoàn thiện quy định về xử phạt vi phạm hành chính về xây dựng

Góp ý Dự thảo Nghị định quy định xử phạt vi phạm hành chính về xây dựng (Dự thảo), Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) đã gửi tới cơ quan soạn thảo một số ý kiến quan trọng. Các kiến nghị tập trung vào yêu cầu làm rõ đối tượng áp dụng, hoàn thiện nguyên tắc xử phạt, rà soát các hành vi chưa phù hợp và bảo đảm tính thống nhất của hệ thống pháp luật, từ đó giúp Dự thảo có thể áp dụng hiệu quả và minh bạch hơn trong thực tiễn.

Theo VCCI, Khoản 2 Điều 2 của Dự thảo đang liệt kê nhóm “tổ chức được thành lập theo quy định của Luật Đầu tư”, bao gồm nhà đầu tư trong nước, nhà đầu tư nước ngoài (trừ cá nhân) và tổ chức kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài. Tuy nhiên, Luật Đầu tư không quy định việc thành lập tổ chức kinh tế. Các nhà đầu tư được xác định theo Luật Đầu tư, khi thành lập tổ chức kinh tế sẽ thực hiện theo quy định của pháp luật doanh nghiệp – quy định tại điểm a khoản 2 Điều này. Do vậy, VCCI đề nghị bỏ điểm c khoản 2 Điều 2 để bảo đảm thống nhất với hệ thống pháp luật hiện hành.

Đối với nguyên tắc xử phạt, khoản 6 Điều 4 quy định cơ chế xử lý khi công trình vi phạm đồng thời pháp luật về đất đai và pháp luật xây dựng. Tuy nhiên, VCCI cho rằng, quy định này chưa làm rõ trường hợp vi phạm pháp luật xây dựng sẽ được xử lý theo Nghị định là đối với công trình xây dựng trên đất đúng hay sai mục đích sử dụng. Cách diễn đạt hiện tại tạo khoảng trống pháp lý và có thể khiến các địa phương lúng túng khi áp dụng. Vì vậy, việc làm rõ nội dung này là cần thiết để bảo đảm thống nhất và khả thi trong thực tế.

Một nhóm vấn đề khác được VCCI đặc biệt lưu ý là việc Dự thảo quy định xử phạt đối với những hành vi mang bản chất giao dịch dân sự. Về nguyên tắc, nếu vi phạm các hành vi này đối tượng bị thiệt hại là một bên trong giao dịch và sẽ được xử lý theo quy định của pháp luật dân sự (các bên có thể khởi kiện ra tòa để bảo vệ quyền lợi của mình). Xuất phát từ tính chất này, Dự thảo quy định xử phạt vi phạm hành chính đối với các hành vi này là chưa phù hợp.Những hành vi như thực hiện không đúng hợp đồng liên danh, vi phạm quy định của chủ đầu tư hoặc nhà thầu về hợp đồng xây dựng, hay vi phạm hợp đồng trong kinh doanh bất động sản theo VCCI đều nên được loại bỏ khỏi Dự thảo.

Bên cạnh đó, khoản 1 Điều 73 Dự thảo xử phạt đối với “bên chuyển nhượng quyền sử dụng đất đã có hạ tầng kỹ thuật trong dự án bất động sản cho cá nhân tự xây dựng nhà ở có hành vi không theo dõi, đôn đốc, giám sát bên nhận chuyển nhượng thực hiện việc xây dựng nhà ở theo tiến độ, thiết kế, quy hoạch chi tiết được phê duyệt, giấy phép xây dựng và thỏa thuận trong hợp đồng”.

Theo VCCI, xử phạt đối với bên chuyển nhượng trong trường hợp này cần được cân nhắc lại, bởi bên chuyển nhượng rất khó để buộc bên nhận chuyển nhượng thực hiện việc xây nhà ở theo tiến độ, vì điều này tùy thuộc vào bên nhận chuyển nhượng có đủ vốn để thực hiện hay không, hoặc các nguyên nhân khách quan khác khiến bên nhận chuyển nhượng không thể thực hiện được theo thỏa thuận. Nếu bên nhận chuyển nhượng không thực hiện xây nhà ở theo thiết kế, quy hoạch chi tiết được phê duyệt thì có thể bị xử phạt bởi hành vi vi phạm về quy hoạch. Từ phân tích trên, VCCI đề nghị bỏ quy định này.

Một vấn đề lớn khác là sự chồng chéo giữa Dự thảo và các văn bản pháp luật hiện hành. Cụ thể, Điều 15 Dự thảo xử phạt đối với hành vi “điều chỉnh dự án đầu tư xây dựng không đúng quy định” (khoản 2); “không đảm bảo cấp đủ vốn đúng tiến độ của dự án theo quy định” (điểm c khoản 3). Đây là các hành vi có sự chồng lấn với phạm vi xử phạt của pháp luật về đầu tư (Nghị định 122/2021/NĐ-CP).

Hành vi “không đảm bảo cấp đủ vốn đúng tiến độ của dự án theo quy định” tương đương với hành vi thực hiện dự án không đúng tiến độ. Hành vi “thực hiện dự án đầu tư xây dựng khu đô thị chậm so với tiến độ dự án được cấp có thẩm quyền phê duyệt” tại khoản 1 Điều 41 Dự thảo có cùng tính chất với hành vi quy định tại điểm c khoản 3 và bị xử phạt tại khung 80.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng. Như vậy, cùng một hành vi vi phạm nhưng có hai khung xử phạt khác nhau.

Do đó, VCCI kiến nghị bỏ các quy định tại khoản 2 và điểm c khoản 3 Điều 15, cũng như khoản 1 Điều 41 để bảo đảm tính thống nhất.

Tương tự, khoản 4 Điều 66 về xử phạt hành vi sử dụng nhà chung cư sai mục đích (như kinh doanh karaoke, quán bar, nhà hàng không đảm bảo phòng cháy chữa cháy, sửa chữa xe có động cơ…) cũng bị đánh giá là chưa phù hợp, bởi những hành vi này đã thuộc phạm vi xử phạt của pháp luật chuyên ngành như an ninh trật tự, phòng cháy chữa cháy và bảo vệ môi trường. Quy định lại trong Dự thảo sẽ gây chồng chéo và không cần thiết. VCCI đề nghị bỏ quy định tại khoản 4 Điều 66 Dự thảo.