Gửi bình luận
Ngành du lịch Việt Nam đang thiếu hụt trầm trọng nhân sự quản lý cấp cao và càng thiếu hơn trước nhu cầu du lịch xa xỉ rất tiềm năng của Việt Nam.
Trong bức tranh kinh tế Việt Nam đang chuyển mình mạnh mẽ thì du lịch, khách sạn và dịch vụ được GS TS Sử Đình Thành - Chủ tịch Hội đồng Khoa học và Đào tạo, Đại học Kinh tế TP Hồ Chí Minh (UEH) - nhận định sẽ trở thành một ngành trọng yếu, chiếm một phần đáng kể trong cấu trúc GDP của Việt Nam. Tuy nhiên, để khai thác hết những tiềm năng to lớn như văn hóa ẩm thực, danh lam thắng cảnh và con người Việt Nam theo hướng bền vững, ngành đang đối diện với thách thức lớn về nguồn nhân lực chất lượng cao, đòi hỏi phải có quá trình đào tạo chuyên môn sâu.
Ngành du lịch Việt Nam năm 2024 đã đạt kết quả rất khởi sắc với khoảng 16 đến 17 triệu khách du lịch quốc tế và hơn 110 triệu khách nội địa, đạt doanh thu khoảng 7,8% GDP của cả nước, theo thống kê của Cục Du lịch Quốc gia. Để phục vụ khối lượng khách khổng lồ này, ngành có khoảng 800.000 nhân sự trực tiếp đang làm việc.
Tuy nhiên, tại cuộc Họp báo “Công bố Chương trình Thạc sĩ Quản trị du lịch (MHM)” tại TPHCM, PGS TS Hồ Viết Tiến - Đồng Giám đốc CFVG TPHCM - chỉ ra khoảng cách đáng báo động về trình độ chuyên môn: chỉ 45% nhân sự được đào tạo, và số lượng nhân sự có trình độ đại học trở lên chỉ chiếm 10% trong số đó. PGS Hồ Viết Tiến cho biết, theo tiêu chuẩn quốc tế, lượng nhân viên có trình độ đại học phải là khoảng 17% đến 18%, tức là Việt Nam còn thiếu ít nhất 7% nhân sự trình độ cao. Nhu cầu nhân sự tăng thêm mỗi năm khoảng 40.000 người, nhưng chỉ đáp ứng được khoảng 20.000.
PGS Hồ Viết Tiến nhận định ngay ở bậc cử nhân đã thiếu, bậc thạc sĩ lại càng thiếu hơn bởi nhu cầu bậc này phục vụ cho các vị trí quản lý các công ty du lịch lớn, quản lý các khách sạn trong khối quốc tế cao cấp (ba sao, bốn sao, năm sao), quản lý các nhà hàng cao cấp hoặc quản lý các cơ quan nhà nước về du lịch.
Khi đánh giá về chất lượng nguồn nhân lực, TS Nguyễn Đức Trí – Trưởng Khoa Du lịch, UEH - cho rằng một trong những nguyên nhân thiếu hụt chuyên môn sâu là do ngành du lịch tăng trưởng quá nhanh (khoảng 11% mỗi năm trong giai đoạn 2015-2019) so với tốc độ phát triển dân số trẻ tham gia vào lĩnh vực này. Hơn nữa, du lịch Việt Nam từ giai đoạn đầu thô sơ nay đã phát triển rất đa dạng dẫn tới thiếu nguồn nhân lực có chuyên môn sâu.
Một điểm mạnh của nhân lực trẻ Việt Nam là tính thân thiện, theo thầy Đoàn Đức Minh – Phó Trưởng Khoa Du lịch - người Việt Nam biết cười tự nhiên, trong khi đó nhiều nước phải “dạy cười”.
Tuy nhiên, các chuyên gia cũng chỉ ra nhiều điểm yếu cần khắc phục. Đó là nhân sự Việt Nam còn thiếu ứng dụng thực tiễn (nền tảng lý thuyết nhiều nhưng khó biến chuyển thành thực tế), thiếu tinh thần khởi nghiệp đúng định hướng, thiếu chuyên môn sâu (Deep specialization) trong các lĩnh vực cụ thể như nghiên cứu thiết kế thực đơn (menu engineering) hay quản trị thu mua.
Ngoài ra, nhân sự cần phải có tư duy toàn cầu hóa (Globalized thinking) để hòa nhập và hiểu được cách tổ chức cuộc họp hay văn hóa làm việc của các tập đoàn quốc tế, cùng với tư duy phát triển bền vững trong lãnh đạo và quản trị.
Trước tình hình quốc tế hóa các hoạt động du lịch (hàng năm có đến 17 triệu khách quốc tế), PGS Hồ Viết Tiến nhấn mạnh nhu cầu cần có cán bộ, nhân sự hiểu biết thị trường quốc tế hơn và có phong cách làm việc được quốc tế thừa nhận. PGS Tiến cho biết, đã có đến 80% những người có nhu cầu bằng thạc sĩ quốc tế đi học ở Thụy Sĩ là theo học khối ngành du lịch.
Để đáp ứng nhu cầu này, Đại học Kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh (UEH-CFVG) đã hợp tác với Đại học Ferrandi Paris, một trường được mệnh danh là “Harvard của ẩm thực” có tuổi đời trên 100 năm. Giáo sư Sử Đình Thành chia sẻ rằng ông đã thăm Ferrandi Paris và nhận thấy đây là một trường về du lịch, ẩm thực rất hiện đại, có một hệ sinh thái hoàn chỉnh.
PGS Hồ Viết Tiến khẳng định ngay việc hợp tác giữa hai trường đã là một sự kết hợp giữa kiến thức quốc tế và đặc điểm Việt Nam. Chương trình Thạc sĩ Quản trị Du lịch này là chương trình du lịch quốc tế đầu tiên tại Việt Nam và được xây dựng theo hướng ứng dụng, chứ không phải hàn lâm, với khoảng 75% là báo cáo của các giảng viên ở Paris, và 25% là các chuyên gia đang làm trong lĩnh vực thực tiễn ở Việt Nam. Những chuyên gia thực tiễn này đến từ các công ty du lịch, khách sạn/nhà hàng, và họ chia sẻ cách thức kinh doanh (How to do Business) ở Việt Nam.
Việc hợp tác với Ferrandi Paris mang lại lợi thế lớn, bởi đây là trường có 100 năm kinh nghiệm trong ngành nhà hàng ăn uống cao cấp, họ đào tạo khoảng 80% các đầu bếp đạt sao Michelin ở Pháp.
Chương trình thạc sĩ này không chỉ dừng lại ở quản lý khách sạn mà còn bao gồm các xu hướng đương đại như du lịch xanh, du lịch bền vững, ESG, và đặc biệt là Quản trị dịch vụ xa xỉ (luxury management).
Theo PGS Hồ Viết Tiến, môn học về quản trị dịch vụ xa xỉ rất quan trọng bởi trong xã hội phát triển, tầng lớp thượng lưu ngày càng xuất hiện nhiều hơn, và khi họ đi du lịch, họ cần dịch vụ ở một đẳng cấp khác. Thầy Trí giải thích, trong lĩnh vực du lịch xa xỉ, không chỉ là cấu trúc dịch vụ mà người làm du lịch phải tạo ra một ước mơ, và bí quyết là làm sao để tính xã hội của sản phẩm luôn được duy trì và đề cao.
Thầy Trí cũng đưa ra nhận định rằng, Việt Nam cần nhìn xa 10-20 năm tới và có định hướng đi sang dạng du lịch tương đối cao cấp hơn (luxury tourism) để thu hút phân khúc thị trường cao cấp, tạo nguồn thu tốt và giảm tải lên cơ sở hạ tầng (điện, nước, giao thông). Đây là hướng đi bền vững mà các chương trình đào tạo quản lý cấp cao đang hướng đến.
Trao đổi với phóng viên Tạp chí Diễn đàn Doanh nghiệp, PGS TS Fabien De Geuser – Đồng Giám đốc CFVG – nhận định, Việt Nam sẽ trở thành một trong những quốc gia hấp dẫn nhất trong lĩnh vực du lịch xa xỉ. Trong tương lai gần, đây sẽ là một ngành kinh doanh bùng nổ.
Tuy nhiên, điều này chỉ xảy ra nếu Việt Nam và các nhà quản lý của Việt Nam tạo ra một phương pháp tiếp cận khác biệt, có nghĩa là tạo ra một phong cách du lịch bản sắc của Việt Nam. Phong cách này phải được xây dựng dựa trên truyền thống xuất sắc của Việt Nam về ẩm thực và lòng hiếu khách. “Nếu kết hợp thương hiệu quốc tế với truyền thống Việt Nam, điều đó sẽ trở nên vô cùng tuyệt vời”, PGS Fabien nói.
