Khởi tố 2 bị can phá hoại "mắt thần" giám sát hành trình

Đây là vụ việc nghiêm trọng, điển hình cho hành vi chống đối, cố tình vi phạm các quy định về chống khai thác IUU (khai thác bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định) nhằm tránh sự kiểm soát của cơ quan chức năng. Hai đối tượng là Phạm Văn Minh và Nguyễn Đức Trung đã bị khởi tố bị can về tội "Cản trở hoặc gây rối loạn hoạt động của mạng máy tính, mạng viễn thông, phương tiện điện tử" theo Điều 287 Bộ luật Hình sự.

Vụ việc nghiêm trọng, thách thức pháp luật

Ngày 23/10/2025, Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an tỉnh Quảng Ninh đã ra quyết định khởi tố vụ án hình sự và khởi tố bị can đối với hai đối tượng là Phạm Văn Minh (SN 1977, trú tại xã Tiên Trang, tỉnh Thanh Hóa) và Nguyễn Đức Trung (SN 1980, trú tại đặc khu Cô Tô, tỉnh Quảng Ninh). Cả hai bị can bị khởi tố về hành vi "Cản trở hoặc gây rối loạn hoạt động của mạng máy tính, mạng viễn thông, phương tiện điện tử" theo quy định tại Điều 287 Bộ luật Hình sự.

Theo điều tra ban đầu của cơ quan công an, trong khoảng thời gian từ ngày 24/6/2025 đến ngày 28/6/2025, tại vùng biển đặc khu Cô Tô, Phạm Văn Minh đã đứng ra liên hệ và thỏa thuận với 13 chủ tàu cá để thực hiện việc tháo dỡ trái phép thiết bị giám sát hành trình (VMS) khỏi tàu. Mục đích của hành vi này là nhằm vô hiệu hóa công tác giám sát của các cơ quan chức năng, giúp các tàu cá lén lút đi vào vùng cấm khai thác thủy sản.

Trước đó, trong quá trình phối hợp với Chi cục Biển, Hải đảo và Thủy sản, lực lượng Kiểm ngư thuộc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Quảng Ninh, Phòng Cảnh sát kinh tế (PC03) phát hiện 13 tàu cá cố tình tháo thiết bị giám sát hành trình (VMS) để lẩn tránh kiểm soát, khai thác thủy sản trái phép trong vùng cấm trên biển Cô Tô. Kết quả điều tra ban đầu xác định, trong khoảng thời gian từ ngày 24/6 - 28/6/2025 tại vùng biển đặc khu Cô Tô, Phạm Văn Minh đã liên hệ, thỏa thuận với 13 chủ tàu cá khác để tháo thiết bị VMS. Mục đích của hành vi này là nhằm tránh sự kiểm soát của cơ quan chức năng, phục vụ hoạt động khai thác trái phép.

Minh trực tiếp nhận 7 thiết bị VMS từ các tàu cá, sau đó cùng Nguyễn Đức Trung lắp đặt lại trên 2 tàu cá (có số hiệu: QN-65076-TS và QN-41320-TS) do Trung quản lý. Trung cũng tiếp tục nhận thêm 6 thiết bị VMS khác để cất giấu.

Cơ quan chức năng xác định, Phạm Văn Minh và Nguyễn Đức Trung đã tổ chức tháo trái phép tổng cộng 13 thiết bị giám sát hành trình tàu cá. Hành vi này đã gây cản trở, rối loạn hệ thống giám sát, quản lý của cơ quan chức năng trong thời gian kéo dài từ ngày 24/6 đến 14/7, (trên 168 giờ).

Theo Luật Thủy sản năm 2017, tàu cá có chiều dài từ 15m trở lên (chỉ được phép hoạt động vùng khơi) bắt buộc phải lắp đặt và duy trì tín hiệu VMS. Quy định này nhằm quản lý chặt chẽ, phòng ngừa tình trạng khai thác sai vùng, khai thác tại vùng cấm, và vi phạm vùng biển nước ngoài.

Hành vi tháo thiết bị VMS nằm trong nhóm vi phạm nghiêm trọng nhất theo khuyến nghị của Ủy ban Châu Âu (EC) về chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo, không theo quy định (IUU).

Việc làm của các đối tượng không chỉ vi phạm nghiêm trọng quy định về quản lý tàu cá mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến công tác bảo vệ chủ quyền, an ninh trên biển và nghiêm trọng hơn là ảnh hưởng đến nỗ lực chống khai thác IUU của tỉnh Quảng Ninh nói riêng và Việt Nam nói chung. Vụ việc xảy ra trong bối cảnh toàn quốc đang nỗ lực "tuyên chiến" với vi phạm IUU, quyết tâm tháo gỡ cảnh báo “thẻ vàng” của EC trong năm 2025.

Hậu quả và tính chất nghiêm trọng của hành vi tháo VMS

Việc tháo dỡ thiết bị VMS của 13 tàu cá không chỉ là hành vi vi phạm hành chính đơn thuần mà đã bị cơ quan chức năng Quảng Ninh đánh giá là hành vi cố ý phá hoại hệ thống giám sát quốc gia, gây rối loạn hoạt động của mạng viễn thông. Hành vi này được thực hiện có tổ chức, có sự móc nối giữa các đối tượng từ ngoài tỉnh và người địa phương, thể hiện sự coi thường pháp luật và trực tiếp đi ngược lại nỗ lực chung của cả nước trong việc gỡ "thẻ vàng" IUU của Ủy ban Châu Âu (EC).

Thiết bị VMS đóng vai trò là "mắt thần" giúp theo dõi, giám sát toàn bộ hành trình của tàu cá trên biển, đảm bảo tàu không vi phạm vùng cấm, không vượt ranh giới trên biển, và đặc biệt là không đánh bắt trái phép ở vùng biển nước ngoài. Việc duy trì kết nối VMS là một trong những yêu cầu bắt buộc và quan trọng nhất trong công tác chống khai thác IUU.

Hành vi tháo gỡ hoặc vô hiệu hóa thiết bị VMS bị xếp vào nhóm vi phạm nghiêm trọng nhất theo khuyến nghị của EC. Khi VMS bị tháo, tàu cá trở thành "tàu ma" trên biển, không thể xác định vị trí, tạo điều kiện cho các chủ tàu lén lút thực hiện hành vi khai thác thủy sản hủy diệt hoặc xâm phạm lãnh hải nước khác.

Trong vụ án này, 13 tàu cá sau khi tháo VMS đã thực hiện khai thác trái phép trong vùng cấm tại Cô Tô. Đây là hành động không chỉ tận diệt nguồn lợi thủy sản, phá hoại môi trường sinh thái mà còn gây khó khăn lớn cho công tác quản lý của lực lượng chức năng, làm ảnh hưởng tiêu cực đến uy tín của nghề cá Việt Nam. Việc tháo gỡ hàng loạt thiết bị cho thấy tính chất tổ chức, cố ý và quy mô vi phạm đã vượt quá mức xử lý hành chính thông thường.

Việc Công an tỉnh Quảng Ninh quyết định khởi tố hình sự vụ án và các bị can liên quan là một tín hiệu mạnh mẽ, khẳng định quan điểm không khoan nhượng của tỉnh đối với các hành vi vi phạm trong khai thác thủy sản, đặc biệt là các hành vi liên quan đến chống đối IUU.

Các cơ quan chức năng tỉnh Quảng Ninh nhấn mạnh rằng, mọi hành vi can thiệp, tháo gỡ hoặc vô hiệu hóa thiết bị giám sát hành trình đều bị xem là vi phạm pháp luật hình sự và sẽ bị xử lý nghiêm minh. Quyết định khởi tố này có giá trị răn đe cao, cảnh báo cho các chủ tàu cá và ngư dân khác trên địa bàn không tái diễn vi phạm.

Hiện tại, Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an tỉnh Quảng Ninh đang tiếp tục mở rộng điều tra vụ án, làm rõ vai trò, trách nhiệm của 13 chủ tàu cá liên quan để xử lý triệt để theo quy định của pháp luật. Động thái này không chỉ nhằm củng cố pháp luật trong nước mà còn góp phần thiết thực vào nỗ lực chung của Chính phủ Việt Nam trong việc sớm gỡ cảnh báo "thẻ vàng" IUU và xây dựng nghề cá bền vững, có trách nhiệm.