Tiếp tục Chương trình Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV, chiều 10/12, Quốc hội đã biểu quyết thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sở hữu trí tuệ.
Theo đó, với 432/438 đại biểu tham gia biểu quyết tán thành, Quốc hội đã thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sở hữu trí tuệ.
Sau khi tiếp thu, giải trình, Luật đã chỉnh lý, sửa đổi, bổ sung 71 Điều và bãi bỏ 8 Điều. Nội dung các điều của Luật đã thể chế hóa các chủ trương, chính sách mới của Đảng, đáp ứng các yêu cầu, mục tiêu về sửa đổi, bổ sung Luật. Tư tưởng chính về sửa đổi Luật Sở hữu trí tuệ lần này là sở hữu trí tuệ phải biến kết quả nghiên cứu thành tài sản để có thể giao dịch. Sở hữu trí tuệ phải trở thành tài sản của doanh nghiệp, có thể định giá, mua bán, được đưa vào báo cáo tài chính, có thể là tài sản đảm bảo để đi vay, góp vốn, nhất là tài sản công nghệ mới, công nghệ số, AI.
Đây là bước chuyển từ tư duy bảo vệ quyền sang tài sản hóa, thương mại hóa và thị trường hóa sở hữu trí tuệ, đồng bộ với các luật về khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, công nghệ số, chuyển đổi số, trí tuệ nhân tạo, công nghệ cao và chuyển giao công nghệ. Sở hữu trí tuệ trở thành công cụ cạnh tranh chiến lược của doanh nghiệp và quốc gia.
Cụ thể, về cải cách thủ tục hành chính, Dự thảo Luật đã có quy định về chuyển đổi số toàn diện để giảm thời gian thẩm định nội dung sáng chế từ 18 tháng xuống còn 12 tháng, và có cơ chế thẩm định nhanh trong 3 tháng.
Về sản phẩm do AI tạo ra, Dự thảo Luật quy định AI không phải chủ thể quyền sở hữu trí tuệ. Sản phẩm do AI tự động tạo ra, không có sự tham gia của con người thì không được bảo hộ bản quyền, sáng chế như là tác phẩm của con người.
Sản phẩm do con người sử dụng AI như một công cụ để tạo ra, con người có đóng góp sáng tạo đáng kể như ý tưởng, chỉ đạo, lựa chọn, chỉnh sửa kết quả của AI thì có thể công nhận là tác giả, nhà sáng chế.
Nếu con người có đóng góp ít, dùng AI như một đồng nghiệp, ví dụ chỉ đưa ra yêu cầu, ngữ cảnh thì không phải tác giả nhưng có quyền sử dụng và thương mại. Cơ bản các nước đang tiếp cận theo cách này.
Đối với việc sử dụng thông tin để huấn luyện AI, Dự thảo Luật quy định thông tin đã được công bố hợp pháp, công khai và công chúng được phép tiếp cận thì được sử dụng với mục đích huấn luyện AI, tức là đầu vào cho AI. Nhưng với điều kiện là kết quả đầu ra của AI không xâm phạm quyền tác giả.
Về mở rộng đối tượng bảo hộ sở hữu trí tuệ, Dự thảo bổ sung kiểu dáng công nghiệp đối với sản phẩm phi vật lý để phù hợp với xu thế công nghệ mới, nhất là công nghệ số. Dự thảo sẽ giao Chính phủ quy định chi tiết về điều kiện bảo hộ đối với lại sản phẩm này.
Về nâng cao nhận thức và tăng cường thực thi, nâng cao nhận thức xã hội và doanh nghiệp về sở hữu trí tuệ là xử lý gốc. Sở hữu trí tuệ được đưa vào giáo dục phổ thông, đại học, truyền thông mạnh mẽ cho doanh nghiệp và cộng đồng. Dự thảo Luật bổ sung thẩm quyền cho tòa án sở hữu trí tuệ, bổ sung các hình phạt mang tính răn đe, coi xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ cũng như là ăn cắp trong thế giới thực, phải được xử lý nghiêm minh. Chuyển thực thi lên môi trường số là một giải pháp có tính đột phá trong Dự thảo Luật.
