Gửi bình luận
Vụ đối đầu giữa Hà Lan và Wingtech khiến nguồn cung chip tê liệt, buộc các hãng xe châu Á–Âu dừng dây chuyền sản xuất và phơi bày độ mong manh của chuỗi bán dẫn toàn cầu.
Vụ tranh chấp kiểm soát tại Nexperia – nhà sản xuất chip “hậu cần” quan trọng của ngành ô tô châu Âu – tiếp tục tạo ra những vòng chấn động mới, bất chấp các động thái “hạ nhiệt” từ chính phủ Hà Lan và Trung Quốc.
Trong bức thư ngỏ công khai ngày 27/11, Nexperia cho biết họ vẫn “không nhận được phản hồi có ý nghĩa” từ đơn vị Trung Quốc, bất chấp nhiều nỗ lực liên hệ qua email, điện thoại và đề nghị họp. Công ty này cũng cảnh báo rằng nhiều khách hàng trên khắp các ngành công nghiệp đang báo cáo nguy cơ dừng dây chuyền sản xuất trong thời gian rất gần, dù phía Trung Quốc đã nới lỏng một phần hạn chế xuất khẩu.
Sự đứt gãy trong liên lạc nội bộ phản ánh một thực tế nghiêm trọng: hệ thống cung ứng chip toàn cầu đang đứng trước rủi ro bởi tranh cãi kéo dài giữa chính phủ Hà Lan và Wingtech – tập đoàn mẹ từ Trung Quốc đang sở hữu Nexperia.
Một tuần trước bức thư ngỏ, chính phủ Hà Lan đã tuyên bố tạm đình chỉ quyền giám sát đặc biệt đối với Nexperia – một động thái được gọi là “cử chỉ thiện chí” nhằm tạo điều kiện nối lại đối thoại. Bộ trưởng Kinh tế Vincent Karremans cho biết ông “có sự lạc quan thận trọng” rằng xuất khẩu chip từ cơ sở Nexperia ở Quảng Đông đã bắt đầu khôi phục.
Trung Quốc gọi đây là “bước đi đúng hướng đầu tiên,” nhưng nhấn mạnh rằng đình chỉ chưa phải thu hồi hoàn toàn lệnh giám sát – điều được Bắc Kinh coi là “nguyên nhân gốc rễ” của rối loạn nguồn cung toàn cầu. Wingtech tiếp tục yêu cầu khôi phục toàn bộ quyền cổ đông và chỉ trích các cáo buộc quản trị trước đây là “thiếu căn cứ”.
Trong khi đó, Nexperia cảnh báo rằng dù các lô hàng đã nhúc nhích trở lại, chuỗi cung ứng chỉ mới “được nới bằng ngoại lệ,” chưa phải khôi phục hoàn toàn. Công ty đang phải áp dụng các giải pháp tạm thời như bán trực tiếp wafer cho khách hàng, và dự kiến mở rộng năng lực sản xuất tại các cơ sở ngoài Trung Quốc trong năm 2026.
Căng thẳng nội bộ bùng lên công khai từ giữa tháng 11, khi Nexperia Hà Lan phản bác cáo buộc từ chi nhánh Trung Quốc rằng trụ sở đang chặn wafer và không cấp vốn. Hà Lan cho biết Nexperia Trung Quốc “có đủ wafer và thành phẩm cho hoạt động nhiều tháng”, và đặt nghi vấn về “quản lý tồn kho địa phương.”
Những cáo buộc này bắt nguồn từ quyết định của chính phủ Hà Lan vào tháng 9, khi họ viện dẫn một đạo luật thời Chiến tranh Lạnh để giành quyền phủ quyết các quyết định chiến lược tại Nexperia.
Phía Hà Lan lo ngại rằng Zhang Xuezheng – nhà sáng lập Wingtech và CEO Nexperia khi đó – đang “rút tài sản phục vụ lợi ích ngoài hệ thống,” đe dọa khả năng cung ứng chip của châu Âu. Zhang bị tòa án Amsterdam đình chỉ chức vụ vào tháng 10, dẫn tới phản ứng mạnh mẽ từ phía Trung Quốc và cuộc xung đột kéo dài đến nay.
Trung Quốc đáp trả bằng việc siết xuất khẩu chip của Nexperia từ cơ sở tại Quảng Đông – nơi chiếm khoảng một nửa sản lượng trước khủng hoảng. Sự trả đũa này lập tức gây thiếu hụt nguồn cung cho các hãng xe toàn cầu.
Vụ việc nhanh chóng tiến triển từ xung đột pháp lý sang khủng hoảng sản xuất toàn cầu. Những con chip của Nexperia không phải loại cao cấp nhưng lại vô cùng thiết yếu, điều khiển các chức năng như cửa kính, tay lái, điều hòa – những chi tiết nhỏ nhưng bắt buộc phải có trong mọi xe hơi.
Chỉ trong vài tuần, nhiều hãng xe lớn buộc phải điều chỉnh kế hoạch kinh doanh. Honda tạm dừng sản xuất tại một số nhà máy và hạ dự báo lợi nhuận. ZF Friedrichshafen và Bosch phải giảm tốc sản lượng. BMW và Volkswagen kích hoạt các nhóm khẩn cấp để tìm nguồn cung thay thế. Giá chip công suất thấp trên thị trường giao ngay cũng leo thang.
Trong bối cảnh đó, nhiều nhà sản xuất châu Âu bắt đầu yêu cầu các nhà cung cấp tìm phương thức đảm bảo chuỗi cung ứng “không phụ thuộc Trung Quốc” — một thay đổi mang tính cấu trúc thay vì phản ứng ngắn hạn.
Nhiều nhà sản xuất châu Âu bắt đầu đặt câu hỏi trực tiếp với các nhà cung cấp: “Có cách nào cung cấp linh kiện mà không phụ thuộc Trung Quốc không?”
Theo Omdia, Nexperia chiếm hơn 20% thị phần phân khúc này. Dù có các đối thủ từ Mỹ và Nhật, việc thay thế toàn diện sẽ mất nhiều năm do thiết kế xe phải được phê chuẩn lại, dây chuyền sản xuất phải điều chỉnh và tiêu chuẩn an toàn phải được kiểm định lại.
Sự cố Nexperia xảy ra đúng lúc căng thẳng Mỹ – Trung trong lĩnh vực nguyên liệu chiến lược như đất hiếm đang tăng cao. Với châu Âu, sự phụ thuộc kép – vừa vào pin và nam châm Trung Quốc, vừa vào chip công suất thấp sản xuất tại Trung Quốc – càng khiến các hãng xe lo ngại. Chủ tịch CLEPA Matthias Zink cho biết đây không còn là “trở ngại tạm thời” mà là rủi ro mang tính cấu trúc.
Infineon, một nhà sản xuất chip lớn của Đức, thừa nhận rằng các chuỗi giá trị Mỹ và Trung Quốc đang “tách dần”, đặt châu Âu vào tình thế khó cân bằng.
ASML – công ty Hà Lan giữ vai trò độc quyền về máy in quang khắc tiên tiến – cũng đưa ra cảnh báo hiếm hoi. CEO Christophe Fouquet nhấn mạnh rằng vụ Nexperia cho thấy hệ sinh thái bán dẫn “rất mong manh,” và việc thiếu đối thoại đã khiến xung đột leo thang nhanh hơn dự kiến.
Dù chỉ bùng nổ công khai gần đây, sự bất ổn đã âm ỉ từ lâu. Quản lý Nexperia từng cảnh báo chính phủ Hà Lan về rủi ro liên quan đến Wingtech từ cuối năm 2023. Việc tòa án Amsterdam đình chỉ CEO Zhang vào tháng 10/2025 chỉ là giọt nước tràn ly, dẫn tới cuộc chiến quyền lực nội bộ, đẩy công ty vào thế đối đầu với chính mình.
Một yếu tố then chốt là cấu trúc sản xuất “vòng quanh thế giới” của Nexperia: wafer từ Đức và Anh được gửi sang Trung Quốc, Malaysia và Philippines để thử nghiệm – lắp ráp trước khi quay trở lại châu Âu cho các hãng xe. Khi một mắt xích bị siết lại, toàn bộ chuỗi lập tức đứt gãy.
Dù Hà Lan và Trung Quốc đang nối lại đối thoại và một phần nguồn cung đã khôi phục, tương lai vẫn nhiều bất định. Các hãng xe đang chủ động tìm kiếm nguồn thay thế, đặt ra câu hỏi về vai trò trung hạn của Nexperia. Số phận của Zhang Xuezheng tiếp tục là điểm nghẽn trong đàm phán.
Và quan trọng nhất, châu Âu đang phải đối mặt với thực tế rằng họ vẫn phụ thuộc nặng nề vào những linh kiện thông thường nhưng không thể thiếu — đúng lúc các chuỗi giá trị Mỹ và Trung Quốc có xu hướng tách rời.
