Cuộc khủng hoảng bán dẫn mang tên Nexperia

Chính phủ Hà Lan vừa sử dụng “Đạo luật hàng hóa khả dụng” để nắm quyền kiểm soát công ty tư nhân Nexperia - chuyên sản xuất chip được sử dụng trong ô tô, điện tử tiêu dùng và các ngành công nghiệp khác, đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì chuỗi cung ứng công nghệ tại châu Âu.

Đầu tháng 10, Giám đốc pháp lý người Hà Lan, Ruben Lichtenberg, cùng với Giám đốc tài chính Stefan Tilger và Giám đốc điều hành Achim Kempe, đã đệ đơn lên Tòa án Doanh nghiệp Amsterdam yêu cầu điều tra và áp dụng các biện pháp tạm thời đối với Nexperia Semiconductor Holding.

Giới chức Hà Lan nhận thấy dấu hiệu về những thiếu sót nghiêm trọng trong quản trị và hành động tại Nexperia, có khả năng gây ra mối đe dọa đến “chất xám” và năng lực công nghệ quan trọng trên đất Hà Lan và châu Âu. Việc mất đi những năng lực này có thể gây ra rủi ro cho an ninh kinh tế.

Mặc dù nhà chức trách sở tại không giải thích chính xác lý do tại sao hoạt động của công ty Nexperia lại tiềm ẩn rủi ro, nhưng truyền thông Hà Lan đã trích dẫn các nguồn tin nội bộ để cắt nghĩa rằng, động thái này nhằm ngăn chặn việc sở hữu trí tuệ liên quan đến chip bị rò rỉ ra nước ngoài.

Theo NRC, có dấu hiệu cho thấy Nexperia đang lên kế hoạch rò rỉ thông tin về chip cho Trung Quốc. Điều này sẽ gây ra mối đe dọa đối với an ninh quốc gia và kinh tế.

Vấn đề đáng chú ý, Nexperia xuất phát điểm là một công ty bán dẫn của Hà Lan thành lập năm 2017, sau khi tách ra khỏi tập đoàn NXP Semiconductor. Đến năm 2019, Nexperia được Wingtech Technology (Trung Quốc) mua lại.

Theo các nhà phân tích, động thái kiểm soát Nexperia sẽ làm gia tăng căng thẳng trong quan hệ Trung Quốc - Hà Lan, vốn đã bất ổn trong nhiều năm do các hạn chế đối với việc xuất khẩu máy in thạch bản cao cấp của công ty ASML (Hà Lan) cho khách hàng Trung Quốc.

Sau đó, xuất hiện một bài đăng trên mạng Wechat: “Hành động này vi phạm nghiêm trọng cam kết lâu dài của Liên minh châu Âu đối với các nguyên tắc kinh tế thị trường, cạnh tranh công bằng và các chuẩn mực thương mại quốc tế. Chúng tôi bày tỏ sự phản đối mạnh mẽ đối với sự phân biệt đối xử như vậy nhắm vào các doanh nghiệp do Trung Quốc sở hữu”.

Công ty mẹ của Nexperia là Wingtech đã bị đưa vào danh sách thực thể của Hoa Kỳ vào tháng 12/2024. có nghĩa là các công ty Hoa Kỳ bị cấm xuất khẩu, chuyển giao hàng hóa, phần mềm hoặc công nghệ có nguồn gốc từ Hoa Kỳ cho Wingtech hoặc các công ty con của Wingtech mà không có giấy phép đặc biệt.

Động thái của Hà Lan diễn ra sau khi Bắc Kinh thắt chặt các hạn chế xuất khẩu nguyên tố đất hiếm và nam châm vào ngày 9/10. Điều này có thể ảnh hưởng đến ngành công nghiệp ô tô của châu Âu.

Hà Lan là quốc gia duy nhất trên thế giới sở hữu độc quyền công nghệ sản xuất máy quang khắc - loại công cụ vô cùng tinh vi, không thể thiếu để in bảng mạch lên tấm wafer. Trung Quốc cũng cho thấy rõ quyết tâm tự chủ công nghệ chip tiên tiến, vượt qua lệnh cấm từ Hoa Kỳ.

Rõ ràng, Nexperia hay bất cứ công ty nào bị rơi vào tầm ngắm trả đũa lẫn nhau, đều chỉ là hệ quả của mâu thuẫn rộng lớn hơn giữa hai cực Đông - Tây, ráo riết chạy đua tích lũy năng lực công nghệ bán dẫn, mở ra cánh cửa bá chủ toàn cầu trong những thập kỷ tới.