Kiểm soát chặt chẽ bán thuốc online

Theo đó, Quốc hội khóa XV đã thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Dược (Luật) với 7 điểm mới quan trọng. Luật sẽ có hiệu lực từ ngày 01/7/2025, tuy nhiên một số quy định sẽ có hiệu lực từ 01/01/2025. Luật quy định về kinh doanh thuốc, nguyên liệu làm thuốc, bao gồm cả hoạt động kinh doanh thuốc, nguyên liệu làm thuốc theo phương thức thương mại điện tử trên sàn giao dịch thương mại điện tử, ứng dụng thương mại điện tử bán hàng, website thương mại điện tử bán hàng có chức năng đặt hàng trực tuyến.

Bên cạnh đó, Luật mới được thông qua cũng nêu rõ khi kinh doanh theo phương thức thương mại điện tử, cơ sở kinh doanh dược phải tuân thủ quy định của pháp luật về giao dịch điện tử, pháp luật về thương mại điện tử, pháp luật về quảng cáo và pháp luật về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng và quy định khác của pháp luật có liên quan. Cơ sở kinh doanh này phải thông báo việc kinh doanh dược theo phương thức thương mại điện tử đến cơ quan có thẩm quyền theo quy định của Bộ trưởng Bộ Y tế.

Theo Luật mới, cơ sở bán lẻ thuốc phải tổ chức tư vấn, hướng dẫn trực tuyến về cách sử dụng thuốc cho người mua thuốc và tổ chức thực hiện giao thuốc đến người mua theo quy định của Bộ trưởng Bộ Y tế. Chỉ được bán lẻ thuốc không kê đơn mà thuốc đó không phải là thuốc phải kiểm soát đặc biệt và không thuộc Danh mục thuốc hạn chế bán lẻ. Bán lẻ thuốc kê đơn theo quy định của Bộ trưởng Bộ Y tế trong trường hợp cách ly y tế khi có bệnh truyền nhiễm thuộc nhóm A đã được công bố dịch theo quy định của pháp luật về phòng, chống bệnh truyền nhiễm. Ngoài ra, cơ sở kinh doanh dược cũng phải tuân thủ quy định khác của Chính phủ về bán buôn thuốc và nguyên liệu làm thuốc, bán lẻ thuốc theo phương thức thương mại điện tử.

Liên quan đến bán thuốc “online”, Thứ trưởng Bộ Y tế Đỗ Xuân Tuyên cho rằng, thực tế, khi cơ sở hạ tầng đồng bộ thì phương thức bán thuốc thông qua thương mại điện tử sẽ tạo thuận tiện cho người dân. Tuy nhiên, theo đánh giá chung, cơ sở hạ tầng công nghệ thông tin chưa bảo đảm, đặc biệt là tại các nhà thuốc, cơ sở bán lẻ thuốc.

Nhấn mạnh quan điểm phải bảo vệ sức khỏe cho người dân bởi thuốc có ảnh hưởng trực tiếp, Thứ trưởng Bộ Y tế nêu rõ, thuốc không kê đơn là thuốc thông thường, thuốc kê đơn là thuốc có chỉ định của thầy thuốc. Nếu không quản lý chặt chẽ, sẽ xảy ra hiện tượng “mượn đơn thuốc” để mua thuốc qua thương mại điện tử; hoặc có tình trạng lạm dụng thuốc dẫn đến “kháng” kháng sinh, sử dụng thuốc tùy tiện…

“Do vậy, tới đây phải cập nhật, nâng cấp công nghệ thông tin theo hướng, nếu đã mua thuốc theo đơn thuốc A, thì không thể mua theo đơn thuốc A lần thứ 2 trên các cửa hàng toàn quốc nữa. Trong thực tiễn triển khai, chúng tôi sẽ hướng dẫn về trường hợp mua thuốc qua thương mại điện tử”, Thứ trưởng Bộ Y tế Đỗ Xuân Tuyên nhấn mạnh.

Xoay quanh vấn đề này, bà Nguyễn Đỗ Quyên, Phó Tổng Giám đốc FPT Retail, đại diện chuỗi nhà thuốc FPT Long Châu đánh giá đây là lần sửa đổi rất tích cực, kịp thời của các cơ quan quản lý để tạo điều kiện cho doanh nghiệp hoạt động thông suốt, hiệu quả hơn. Từ đó giúp cho các doanh nghiệp chuyên tâm nâng cao chất lượng phục vụ, chung tay vào công cuộc chăm sóc sức khỏe cho người dân.

Luật mới đã tạo hành lang pháp lý cho hoạt động bán thuốc online, điều này phù hợp với xu thế thị trường, và được kỳ vọng sẽ mang lại nhiều tác động tích cực đến ngành dược nước nhà. Luật hóa hoạt động mua bán thuốc online giúp ích trong công tác cung ứng và quản lý mua bán, sử dụng thuốc sẽ minh bạch, hiệu quả, tiến tới định danh trên từng giao dịch, đóng góp tích cực vào việc nâng cao hiệu quả điều trị người bệnh, giảm tải cho hệ thống bệnh viện, đúng xu thế phát triển của khu vực và thế giới về chuyển đổi số.

“Tôi đồng ý với quan điểm của các chuyên gia rằng thương mại điện tử là xu thế tất yếu, nhưng thuốc là sản phẩm đặc biệt. Do đó, việc có một hạ tầng quản lý vừa chặt chẽ, vừa đảm bảo tính kịp thời và thuận tiện cho người dân tiếp cận với thuốc vô cùng cần thiết. Kỳ vọng rằng, ở giai đoạn tiếp theo, khi xây dựng nghị định và thông tư hướng dẫn, Chính phủ và Bộ Y tế sẽ tiếp nhận các ý kiến đa chiều, đồng thời tham khảo mô hình quản lý việc bán thuốc online của các nước có đặc điểm tương đồng với Việt Nam, để ban hành các hướng dẫn chi tiết và phù hợp với nền kinh tế số”, bà Quyên bày tỏ.

Bên cạnh những vấn đề đã nêu, Phó chủ nhiệm Ủy ban Xã hội của Quốc hội Nguyễn Hoàng Mai thông tin, liên quan đến việc bán lẻ thuốc theo phương thức thương mại điện tử, tại Kỳ họp thứ tám, qua thảo luận thì các đại biểu Quốc hội có 3 luồng ý kiến cấm hẳn; bán cả thuốc kê đơn và không kê đơn; chỉ bán thuốc không kê đơn. Dựa trên các ý kiến đại biểu Quốc hội, Quốc hội thông qua Luật và tinh thần trong Luật là cho bán trên thương mại điện tử thuốc không kê đơn (trừ trường hợp xảy ra dịch và công bố dịch nhóm A).

Liên quan đến một số ý kiến cho rằng, hiện ngành y tế đã triển khai ứng dụng công nghệ trong khám sức khỏe từ xa, sổ sức khỏe điện tử… liệu Quốc hội có nghiên cứu việc thời gian tới sẽ cho phép bán thuốc kê đơn qua online để thuận lợi cho người dân, ông Nguyễn Hoàng Mai khẳng định, sẽ phụ thuộc vào kinh nghiệm quản lý và điều kiện bảo đảm. Bởi, thuốc là hàng hóa quản lý đặc biệt liên quan đến sức khỏe người dân.

"Hiện nay chúng ta có bệnh án điện tử, đơn thuốc điện tử… tuy nhiên quy mô vẫn còn rất nhỏ, chưa có sự thống nhất trên toàn quốc; chưa có một cơ sở dữ liệu quốc gia về y tế hoàn thiện, cũng như việc kê đơn điện tử, liên thông kết quả kê đơn điện tử… vẫn còn rất khó khăn. Khi nào đảm bảo được điều kiện để kiểm soát, quản lý tốt thì lúc đó Chính phủ sẽ trình chỉnh sửa", ông Nguyễn Hoàng Mai nói.