Kiến nghị hợp nhất hai Luật “gốc” về chất lượng hàng hóa

Thực tế cho thấy, Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa và Luật Tiêu chuẩn, Quy chuẩn kỹ thuật là những luật gốc có tác động đến toàn bộ hoạt động sản xuất, kinh doanh, đến vấn đề đảm bảo chất lượng, an toàn và thương hiệu của sản phẩm, hàng hóa Việt nam. Hai luật này được Bộ Khoa học và Công nghệ xây dựng và Quốc hội thông qua từ năm 2006 đối với Luật Tiêu chuẩn, Quy chuẩn kỹ thuật và năm 2007 với Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa. Trong đó, Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa chi phối tới 79 văn bản và Luật Tiêu chuẩn, Quy chuẩn kỹ thuật chi phối tới 104 văn bản luật, pháp lệnh quản lý chuyên ngành liên quan đến hoạt động sản xuất, kinh doanh sản phẩm, hàng hóa của Việt Nam. Tuy nhiên sau gần 20 năm triển khai, hai bộ luật này đang bộc lộ nhiều bất cập, tồn tại cần sửa đổi, bổ sung mà Quốc hội đã đưa vào chương trình các Luật sửa đổi trong năm 2024-2025.

Chỉ ra những bất cập hiện nay, TS Nguyễn Xuân Dương, Chủ tịch Hội Chăn nuôi Việt Nam cho hay, hiện nay dù ngành nông nghiệp đã có hơn 1.400 tiêu chuẩn và quy chuẩn quốc gia nhưng nhiều vật tư nông nghiệp, đặc biệt là phân bón và thức ăn chăn nuôi gặp khó khăn trong quản lý chất lượng.

“Việc quản lý chất lượng hiện nay còn nhiều bất cập, như sự lạm dụng quy chuẩn kỹ thuật đối với các nhóm hàng và quy định công bố hợp quy gây tốn kém, phiền hà cho doanh nghiệp. Ngoài ra, quy định kiểm tra chất lượng hàng hóa nhập khẩu quá mức cần thiết cũng tạo thêm chi phí và mất cơ hội kinh doanh”, TS Dương nêu thực tế.

Trong khi đó, Luật cũ và Dự thảo Luật sửa đổi chưa tiếp cận được đầy đủ cách thức tiếp cận hiện nay trong kiểm soát chất lượng, đánh giá rủi ro và thừa nhận lẫn nhau. Bên cạnh đó, các Luật này chưa khai thác và làm rõ nét vai trò tự chịu trách nhiệm của người sản xuất kinh doanh và các hiệp hội ngành đối với vấn đề đảm bảo chất lượng và an toàn sản phẩm hàng hoá. Đặc biệt, hai luật này có nhiều nội dung chồng chéo (14 nội dung).

“Vì vậy, Hội Chăn nuôi Việt Nam kiến nghị hợp nhất Luật Tiêu chuẩn, Quy chuẩn kỹ thuật và Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hoá thành một Luật sau sửa đổi; bỏ Quy định công bố hợp quy sản phẩm hàng hoá; Kiểm soát chặt danh mục hàng hoá nhóm 2 và tiêu chí kỹ thuật trong các quy chuẩn kỹ thuật. Bên cạnh đó, kiến nghị không nên luật hoá các giải pháp kỹ thuật mà chỉ nên khuyến khích áp dụng như mã vạch, mã điện tử… Đồng thời, cần hạn chế quy định các tiêu chí kỹ thuật đối với hàng hoá xuất khẩu, ưu tiên theo yêu cầu của nước nhập, như quy định trong Luật hiện hành”, TS Nguyễn Xuân Dương nhấn mạnh.

Đồng tình với các kiến nghị này, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Hà Nội, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam đều có văn bản kiến nghị sửa đổi hai Luật "gốc" để trình lên cấp có thẩm quyền xem xét thông qua.

Thứ nhất, hợp nhất Luật Tiêu chuẩn, Quy chuẩn kỹ thuật vào Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hoá; trong đó dành một số chương, điều quy định về tiêu chuẩn và quy chuẩn kỹ thuật để quản lý chất lượng và an toàn sản phẩm, hàng hóa. Thứ hai, không áp dụng hình thức công bố hợp quy sản phẩm, hàng hóa như quy định hiện hành và trong Dự thảo sửa đổi. Thứ ba, trong trường hợp Quốc hội vẫn chủ trương thông qua Luật Tiêu chuẩn, Quy chuẩn kỹ thuật mà không hợp nhất với Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hoá, kiến nghị bổ sung các chế tài, yêu cầu các bộ ngành, địa phương khi xây dựng, ban hành các luật, văn bản quy phạm pháp luật chuyên ngành liên quan đến chất lượng, an toàn sản phẩm, hàng hóa, phải đảm bảo tính thống nhất quy phạm và quan điểm kiểm soát chất lượng, an toàn sản phẩm, hàng hóa Việt Nam, thương hiệu cho hàng hóa Việt Nam.

Ngoài ra, đối với Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hoá, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam đề nghị, Quốc hội xem xét, sớm cho nghiên cứu điều chỉnh, sửa đổi bổ sung Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hoá phù hợp với yêu cầu phát triển và hội nhập quốc tế, nâng tầm chất lượng, an toàn và sức cạnh tranh của thương hiệu hàng hóa Việt Nam trên trường quốc tế.

Trước những ý kiến nêu trên, ông Lê Quang Huy, Chủ nhiệm Uỷ ban Khoa học Công nghệ Môi trường Quốc hội cho biết, dự kiến cuối tháng 2 và đầu tháng 3 tới đây, Uỷ ban Khoa học Công nghệ Môi trường Quốc hội sẽ có văn bản xin ý kiến 63 Đoàn đại biểu Quốc hội, từ đó tiếp nhận các đề xuất, kiến nghị, phương án nhằm sửa đổi Luật Tiêu chuẩn, Quy chuẩn kỹ thuật theo hướng "đơn giản thủ tục hành chính, chuyển từ tiền kiểm sang hậu kiểm". Theo dự kiến, Quốc hội sẽ thảo luận về Dự thảo Luật Tiêu chuẩn, Quy chuẩn kỹ thuật sửa đổi để thông qua trong tháng 5 tới.