Sau một năm nhiều biến động, kinh tế toàn cầu bước sang năm 2026 với những điểm tựa mới, trong đó kinh tế Mỹ tiếp tục đóng vai trò then chốt.
Với quy mô bằng khoảng 1/4 GDP toàn cầu, bất kỳ sự cải thiện nào của nền kinh tế Mỹ cũng gây ảnh hưởng sâu rộng tới tăng trưởng toàn cầu.
Theo phân tích của Allison Schrager, nhà kinh tế học tại Manhattan Institute, có năm yếu tố đang tạo nền tảng cho một kịch bản tích cực hơn của kinh tế Mỹ trong năm 2026.
Động lực đầu tiên đến từ tiêu dùng – trụ cột lớn nhất của kinh tế Mỹ. Các điều chỉnh trong đạo luật ngân sách được thông qua từ năm 2025 dự kiến giúp người dân Mỹ nhận khoảng 150 tỷ USD tiền hoàn thuế vào đầu năm 2026, theo công bố của Bộ Tài chính Mỹ. Cùng với đó là khả năng tăng chi tiêu công nhằm xoa dịu áp lực chi phí sinh hoạt.
Với thế giới, điều này có nghĩa họ có thể hưởng lợi khi Mỹ vẫn duy trì là thị trường nhập khẩu lớn nhất toàn cầu. Khi người tiêu dùng Mỹ chi tiêu mạnh hơn, nhu cầu đối với hàng hóa từ châu Á, châu Âu và các nền kinh tế mới nổi tăng theo.
Đối với Việt Nam, nơi Mỹ liên tục là thị trường xuất khẩu lớn nhất, sức mua phục hồi tại Mỹ có thể nhanh chóng phản ánh vào đơn hàng, sản xuất và việc làm.
Yếu tố thứ hai là đầu tư doanh nghiệp. Luật ngân sách mới cho phép doanh nghiệp Mỹ khấu trừ 100% chi phí mua sắm thiết bị ngay trong năm, qua đó giảm mạnh chi phí vốn. Kinh nghiệm từ cải cách thuế năm 2017 cho thấy chính sách tương tự từng giúp đầu tư doanh nghiệp Mỹ tăng mạnh và đóng góp gần 1 điểm phần trăm vào GDP.
Trong bối cảnh chuỗi cung ứng toàn cầu đang tái cấu trúc, đầu tư gia tăng tại Mỹ không chỉ tạo thêm năng lực sản xuất trong nước, mà còn kéo theo nhu cầu nhập khẩu máy móc, linh kiện và nguyên vật liệu từ bên ngoài. Điều này tạo hiệu ứng lan tỏa tới các trung tâm sản xuất ở châu Á, trong đó có Việt Nam.
Chu kỳ thắt chặt tiền tệ của Fed được nhiều nhà phân tích đánh giá đã đi đến giai đoạn cuối. Dù tốc độ và thời điểm cắt giảm lãi suất còn phụ thuộc vào diễn biến lạm phát, thị trường nhìn chung kỳ vọng mặt bằng lãi suất sẽ thấp hơn trong năm 2026, đặc biệt khi Chủ tịch Jerome Powell kết thúc nhiệm kỳ.
Lãi suất Mỹ giảm không chỉ có ý nghĩa nội địa. Đồng USD hạ nhiệt và chi phí vốn toàn cầu thấp hơn sẽ giúp giảm áp lực lên tỷ giá, nợ nước ngoài và dòng vốn tại các nền kinh tế đang phát triển – những yếu tố đặc biệt nhạy cảm với chính sách tiền tệ Mỹ.
Theo đánh giá của Congressional Budget Office, các chính sách khuyến khích sản xuất dầu khí trong luật ngân sách mới của Washington có thể nâng sản lượng năng lượng của Mỹ trong những năm tới.
Dù giá dầu chưa quay về mức trước đại dịch, nguồn cung tăng từ nền kinh tế sản xuất năng lượng lớn nhất thế giới sẽ góp phần ổn định giá.
Với các quốc gia nhập khẩu năng lượng, năng lượng rẻ hơn đồng nghĩa với chi phí sản xuất thấp hơn, lạm phát dễ kiểm soát hơn và dư địa chính sách tiền tệ rộng hơn. Đây là yếu tố gián tiếp nhưng quan trọng đối với tăng trưởng toàn cầu.
Thuế quan bớt bất định
Cuối cùng là yếu tố chính sách thương mại. Năm 2025 đã chứng kiến mức độ bất ổn hiếm thấy khi các biện pháp thuế quan được công bố và điều chỉnh liên tục.
Sang năm 2026, dù thuế nhập khẩu của Mỹ vẫn ở mức cao lịch sử, các thỏa thuận song phương và đa phương đang dần đi vào thực thi, giúp môi trường chính sách trở nên dễ dự đoán hơn, theo quan điểm của Allison.
Với doanh nghiệp toàn cầu, sự ổn định – dù chưa hoàn hảo – vẫn tốt hơn tình trạng bất định kéo dài. Khi rủi ro chính sách giảm, đầu tư và thương mại quốc tế có điều kiện phục hồi.
Cộng hưởng các yếu tố trên, bà Allison chỉ ra riêng tác động của Luật ngân sách Mỹ đã được ước tính có thể nâng GDP Mỹ năm 2026 thêm gần 1 điểm phần trăm. Với vai trò đầu tàu của Mỹ trong hệ thống tài chính và thương mại toàn cầu, tăng trưởng ổn định hơn tại Mỹ sẽ tạo lực đẩy lan tỏa sang nhiều khu vực khác.
Tuy nhiên, bức tranh này không loại trừ rủi ro. Kích thích tài khóa mạnh, lãi suất thấp và tiêu dùng phục hồi nhanh có thể làm lạm phát quay trở lại, trong khi nợ công Mỹ tiếp tục phình to sẽ là thách thức trung hạn.
