Lễ hội Anh hùng dân tộc Nguyễn Trung Trực: Nguồn lực vàng thúc đẩy du lịch An Giang

Lễ hội truyền thống kỷ niệm ngày hy sinh của Anh hùng dân tộc Nguyễn Trung Trực (1838 – 1868) là nguồn lực vàng để tỉnh An Giang (tỉnh Kiên Giang cũ) khai thác tiềm năng du lịch văn hóa và tâm linh, đồng thời tạo động lực mạnh mẽ cho phát triển kinh tế - xã hội, lan tỏa giá trị lịch sử, văn hóa đến các tỉnh lân cận và toàn khu vực.

Dòng chảy bất tận của hào khí Anh hùng

Nguyễn Trung Trực (1838-1868), sinh ở làng Cửa Nhật, huyện Cửa An, phủ Tân An, nay là tỉnh Tây Ninh. Ông là người rất tinh thông võ nghệ, am hiểu sách thánh hiền, tính tình cương trực. Khi thực dân Pháp xâm lược nước ta, ông được tuyển chọn vào đội nông binh dưới quyền chỉ huy của lãnh binh Trương Định. Năm 1861, thực dân Pháp tấn công thành Gia Định lần thứ hai, ông cùng đội nông binh tham gia bảo vệ Kỳ Hòa dưới trướng Thống đốc Quân vụ đại thần Nguyễn Tri Phương. Sau khi thành Gia Định thất thủ lần thứ hai (tháng 2/1861), ông tập hợp những người yêu nước hoạt động kháng Pháp ở vùng Tây Nam bộ. Giai đoạn này, ông vang danh với trận chiến đốt cháy tàu Espérance và trận công đồn Kiên Giang (cũ) nay là tỉnh An Giang… Sau đó, quân Pháp đã bắt được ông, sau nhiều lần chiêu dụ không thành, chúng đem ông xử chém tại Rạch Giá, lúc ông 30 tuổi. Trước lúc bị sát hại, Nguyễn Trung Trực khảng khái câu nói trở thành bất hủ: “Bao giờ người Tây nhổ hết cỏ nước Nam thì mới hết người Nam đánh Tây”…

Sau khi người Anh hùng Nguyễn Trung Trực bị giặc Pháp hành hình vào năm 1868, người dân Rạch Giá để tỏ lòng thương kính đã bí mật thờ ông tại miếu thờ thần Nam Hải đại tướng quân (cá voi) ở làng Vân Tập. Về sau do lo sợ chính quyền đô hộ gây bất lợi với nhân dân nên linh vị Nguyễn Trung Trực được đưa về trang trại vợ chồng người Pháp có tên Le Nestour và vợ người Việt tại ấp Tân Điền, xã Mỹ Lâm lập đình thờ.

Đến năm 1945 Pháp bị Nhật đảo chính, con cháu Le Nestour chạy loạn không người trông coi đình thờ nên đến giữa thập niên 50 của thế kỷ XX nhân dân Rạch Giá âm thầm thỉnh linh vị Nguyễn Trung Trực trở về đình thần cũ để thờ…

Qua nhiều biến cố, mãi đến năm 1964, đình được trùng tu xây dựng lại và chính thức được lấy tên “Đình thần Nguyễn Trung Trực”. Cũng theo các nguồn tài liệu, Trước năm 1975 Lễ cúng giỗ Nguyễn Trung Trực tại đình thần chưa được tổ chức quy mô. Năm 1986 cố Thủ tướng Võ Văn Kiệt kêu gọi vận động tôn tạo tu bổ lại khu vực mộ và đình Nguyễn Trung Trực Rạch Giá; sau khi được tôn tạo đình thần đã thực sự trở thành trung tâm sinh hoạt văn hóa và giáo dục truyền thống yêu nước cho nhân dân.

Năm 1988 nhân kỷ niệm 120 năm ngày Nguyễn Trung Trực hi sinh, chính quyền, Ban bảo vệ Định Thành Nguyễn Trung Trực và nhân dân nâng quy mô tổ chức thành lễ hội tiêu biểu của tỉnh. Từ đó đến nay, lễ hội Nguyễn Trung Trực hàng năm trở thành ngày hội lớn không chỉ của tỉnh Kiên Giang (cũ) nay là tỉnh An Giang mà còn cả vùng Tây Nam Bộ.

Lễ hội truyền thống kỷ niệm ngày hy sinh của Anh hùng dân tộc Nguyễn Trung Trực (1838 – 1868) là một trong những lễ hội dân gian lớn nhất và có sức sống mãnh liệt nhất ở miền Tây Nam Bộ. Hàng năm, cứ vào các ngày 26, 27 và 28 tháng 8 âm lịch (năm 2025 là từ ngày 17 đến 19/10), Thành phố Rạch Giá, tỉnh Kiên Giang nay là phường Rạch Giá, tỉnh An Giang lại trở nên nhộn nhịp, rộn ràng bởi hàng triệu lượt người dân và du khách từ khắp nơi đổ về khu di tích Đình thờ và Mộ Nguyễn Trung Trực để thắp nén hương tri ân vị anh hùng áo vải đã lập nên chiến công lẫy lừng "Hỏa hồng Nhựt Tảo oanh thiên địa - Kiếm bạt Kiên Giang khấp quỷ thần" (Lửa bừng Nhựt Tảo rêm trời đất - Kiếm tuốt Kiên Giang rợn quỷ thần).

Lễ hội năm 2025 đánh dấu cột mốc 157 năm ngày hy sinh của vị anh hùng, tiếp tục khẳng định vai trò là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia (được công nhận năm 2023). Đây không chỉ là nghi thức tôn vinh một người con ưu tú của dân tộc mà còn là nơi lưu giữ và lan tỏa tinh thần yêu nước, kiên cường và đại đoàn kết của nhân dân Nam Bộ. Lòng hiếu khách, sự hào sảng của người dân Rạch Giá, thể hiện qua những bếp ăn từ thiện phục vụ hàng vạn suất ăn miễn phí, đã trở thành một nét đẹp độc đáo, là linh hồn của lễ hội, khiến du khách cảm nhận rõ hơi ấm và tình người của miền Tây.

Đặc biệt, theo Ban bảo vệ di tích lịch sử văn hóa mộ và đình Nguyễn Trung Trực, mỗi dịp lễ hội Nguyễn Trung Trực hàng năm, luôn có gần 5.000 người làm công quả (người phục vụ trong đình) lo các công việc từ công tác chuẩn bị, vệ sinh khuôn viên đình, gói bánh tét, chế biến món chay… dâng cúng ông Nguyễn và thết đãi khách thập phương.

"Thỏi nam châm" hút khách du lịch văn hóa tâm linh

Sức hút của Lễ hội Nguyễn Trung Trực đối với du lịch là không thể phủ nhận. Hàng năm, di tích Đình và Mộ Nguyễn Trung Trực đón từ 2 đến 3 triệu lượt khách thập phương. Lễ hội năm 2025, với công tác chuẩn bị được tăng cường và sự quảng bá rộng rãi, được kỳ vọng sẽ vượt xa con số này.

Đối với An Giang, Lễ hội là sản phẩm du lịch văn hóa tâm linh độc đáo, mang tính thương hiệu, bổ sung vào chuỗi sản phẩm du lịch biển đảo nổi tiếng (Phú Quốc, Nam Du, Hà Tiên) và du lịch sinh thái (Rừng U Minh Thượng).

Bên cạnh đó, Lễ hội thu hút một lượng lớn du khách từ các tỉnh lân cận và trên cả nước, tạo ra sự luân chuyển dịch vụ, tăng doanh thu cho ngành dịch vụ lưu trú, ăn uống và vận tải.

Đặc biệt, du khách đến Rạch Giá dự lễ hội thường kết hợp tham quan các di tích lịch sử khác và khám phá các điểm du lịch mới của An Giang, góp phần làm đa dạng hóa trải nghiệm du lịch.

Theo đại diện ban tổ chức, Lễ hội không chỉ là câu chuyện của riêng An Giang. Với vị thế là trung tâm kết nối các tỉnh miền Tây, sức ảnh hưởng của lễ hội lan tỏa mạnh mẽ sang các địa phương lân cận, đặc biệt là khu vực Đồng bằng sông Cửu long (ĐBSCL).

Đáng chú ý, Lễ hội là cơ hội liên kết tour tuyến: Các công ty lữ hành có thể thiết kế các tour kết hợp Lễ hội Nguyễn Trung Trực với các điểm du lịch nổi tiếng như Núi Sam, Lễ hội Vía Bà Chúa Xứ, Khu du lịch tâm linh Núi Cấm hay Rừng tràm Trà Sư. Sự kết hợp này tạo ra các sản phẩm du lịch đa dạng, phong phú, thu hút du khách lưu lại lâu hơn tại khu vực Đồng bằng sông Cửu Long.

Đồng thời, góp phần phát triển du lịch văn hóa: An Giang, với bề dày lịch sử và văn hóa phong phú, có thể tận dụng lượng khách đổ về Lễ hội để quảng bá các giá trị văn hóa, lịch sử và tâm linh riêng của mình, góp phần vào chiến lược phát triển du lịch chung của vùng.

Phát triển bền vững

Theo các chuyên gia kinh tế, để Lễ hội kỷ niệm 157 năm Anh hùng dân tộc Nguyễn Trung Trực thực sự trở thành động lực phát triển du lịch bền vững, An Giang cần có những chiến lược đồng bộ.

Ngoài các nghi lễ truyền thống trang nghiêm (Thượng Đại kỳ, dâng hương, tế đàn cả), Phần Hội cần được đầu tư mạnh mẽ, mang đậm dấu ấn văn hóa Nam Bộ và An Giang.

Các hoạt động văn hóa, nghệ thuật, thể dục thể thao như: Tái hiện chiến công: Tổ chức các màn trình diễn, sân khấu hóa nhằm tái hiện lại hai chiến công lịch sử vang dội: Trận đánh chìm tàu L'Espérance (tàu Hy vọng) trên sông Nhật Tảo và Trận đánh đồn An Giang (Rạch Giá), vừa mang tính giáo dục lịch sử, vừa hấp dẫn du khách.

Không gian văn hóa ẩm thực: Tổ chức khu ẩm thực quy mô, giới thiệu đặc sản của An Giang và các tỉnh miền Tây, đặc biệt là các món ăn dân dã, đồng thời duy trì và mở rộng khu vực bếp ăn từ thiện, giữ gìn nét văn hóa độc đáo.

Hoạt động cộng đồng: Hội thi chim hót, trưng bày sinh vật cảnh, biểu diễn lân sư rồng, diễu hành xe hoa, thả hoa đăng trên sông và các chương trình Đờn ca tài tử Nam Bộ (Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại) cần được tổ chức quy mô, chuyên nghiệp hơn để thu hút giới trẻ và du khách quốc tế.

Mặt khác, với lượng khách dự kiến tăng cao, An Giang cần chú trọng cải thiện hạ tầng giao thông: Đảm bảo các tuyến đường đến Rạch Giá và khu vực Đình thờ được thông thoáng, bố trí bãi đỗ xe hợp lý.

Nâng cao chất lượng dịch vụ du lịch: Kiểm soát giá cả dịch vụ, đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm, tập huấn cho đội ngũ nhân lực du lịch về thái độ phục vụ và kỹ năng giao tiếp lịch thiệp, giữ gìn hình ảnh đẹp của địa phương.

Ứng dụng công nghệ: Tăng cường sử dụng các ứng dụng du lịch thông minh, cung cấp thông tin đa ngôn ngữ về Lễ hội và các điểm tham quan lân cận để nâng cao trải nghiệm cho du khách.

Lễ hội kỷ niệm 157 năm Anh hùng dân tộc Nguyễn Trung Trực hy sinh năm 2025 tại An Giang là một sự kiện mang ý nghĩa kép: vừa là dịp tri ân và giáo dục truyền thống sâu sắc, vừa là cú hích quan trọng cho sự phát triển của ngành du lịch, không chỉ riêng An Giang mà còn cho toàn vùng Đồng bằng sông Cửu Long. Việc khai thác hiệu quả giá trị văn hóa, lịch sử của Lễ hội sẽ là chìa khóa để khu vực này khẳng định vị thế trên bản đồ du lịch Việt Nam.

“

Lễ hội Nguyễn Trung Trực năm 2025, kỷ niệm 157 (1868-2025) năm hy sinh, được tổ chức quy mô, trang trọng với sự chuẩn bị kỹ lưỡng về cả phần Lễ và phần Hội diễn ra trong 3 ngày, từ 17-19/10 (ngày 26-28/8 âm lịch), tại phường Rạch Giá.
Lễ hội gồm 2 phần: Phần lễ với nhiều nghi thức truyền thống tại đình và lễ thắp hương Bia ghi dấu địa điểm Anh hùng dân tộc Nguyên Trung Trực bị giặc Pháp hành hình năm 1868; Lẻ Thắp hương của Đoàn đại biểu dân, quân chính Đàng tinh An Giang và các Đoàn của Trung ương, tỉnh, thành về dự lế hội; Chương trình nghệ thuật khai mạc Lẻ hội; Lẻ dâng hương.
Phần hội gồm nhiều hoạt động đặc sắc như: Không gian Đờn ca tải từ Nam bộ; Giải Vô cổ truyền các lứa tuôi tinh An Giang năm 2025; Hội thi Đơn ca tài tử tinh An Giang, chủ đề "Tuần lễ hoạt động văn hóa - Xây dựng nông thôn mói năm 2025"; Liên hoan sân khẩu thanh niên với chủ đề "Khi phách người anh hùng dân tộc"; Trưng bày ảnh nghệ thuật "An Giang – Đất nước - Con người; Hoạt động trưng bây giới thiệu các sản phâm thương mai, sản phâm OCOP của tinh An Giang; Hoạt động xúc tiền quáng ba, kích cầu du lịch, giới thiệu sản phẩm OCOP và sản phẩm đặc trưng gắn với Lẻ hội; Hội chợ thương mại tông hợp năm 2025; Đêm hội hoa đăng cầu quốc thái dân an.