Liệu có liên minh Nga - Trung?

Quan hệ Nga - Trung trở nên ấm áp vài năm trở lại đây, bất chấp Tổng thống Mỹ Donald Trump liên tục khuấy đảo chính trường quốc tế. Mỹ càng tỏ ra cứng rắn với Nga và Trung Quốc, thì hai quốc gia này càng xích lại gần nhau hơn.

Từ khi lên nắm quyền năm 2012 đến nay, ông Tập Cận Bình ghé thăm thủ đô nước Nga rất nhiều lần, trong cuộc gặp cách đây chưa lâu ông Putin quàng vào cổ ông Tập Cận Bình huân chương Andrew - một loại phần thưởng mang tính danh dự cao quý nhất xứ sở Bạch Dương.

Hai nhà lãnh đạo liên tục xuất hiện trong nhiều sự kiện chính trị quan trọng của nhau như diễu binh kỷ niệm 70 năm kết thúc thế chiến thứ II và kỷ niệm chiến thắng trong chiến tranh với Nhật Bản hồi năm 2015.

Nga vừa mời Trung Quốc tham gia tập trận Vostok 2018 - cuộc tập trận lớn nhất kể từ sau khi Liên bang Xô viết tan rã. Có thể coi đó là một đòn đánh trúng nhiều đích của Moscow.

Liên minh tạm thời Nga - Trung đã thành hình

Việc quân đội Trung Quốc có mặt trong tập trận nói trên khiến giới quan sát chính trị quốc tế đồn đoán về một liên minh quân sự mới ở phía Đông bán cầu.

Nhưng hướng phân tích trên nhiều tờ báo lớn như “Bưu điện Hoa Nam buổi sáng”, “nhật báo Le Monde”…đều cho rằng khả năng cuộc tập trận là màn chào hàng vũ khí của các tập đoàn công nghiệp quốc phòng Nga.

Philippines là khách hàng vũ khí truyền thống của Mỹ, nhưng đã mua tàu ngầm Kilo của Nga; Indonesia đã đặt hàng nhiều chiến đấu cơ Su-35 của Nga...

Trong khi đó, vai trò của Bắc Kinh ít được nhắc đến trong tập trận Vostok 2018, nhưng giới quan sát cho rằng không phải Mỹ, mà Trung Quốc mới là mối đe đọa với Nga ở khu vực Châu Á - Thái Bình Dương.

Sự hiện diện cường độ cao trên Biển Đông, xảy ra tranh chấp, kiện cáo với một số quốc gia Đông Nam Á cho thấy, Trung Quốc luôn có toan tính riêng, nhất là khi Bắc Kinh còn có tham vọng với sáng kiến "Vành đai và Con đường”.

Mặc dù tập trận chung nhưng đó chỉ là liên minh mang tính thời điểm, Nga cần Trung Quốc để làm lắng dịu một số bất đồng có gốc rễ từ vài thập kỷ trước, cũng là một bước kiềm tỏa Bắc Kinh trong khu vực.

Ngược lại, thời điểm này quan hệ Trung - Mỹ đang căng thẳng tột độ, việc Trung Quốc hợp tác quân sự với Nga có thể coi là thông điệp “mềm” gửi tới Washington rằng, nếu xung đột vũ trang với Mỹ, thì Trung Quốc không đơn lẻ (!?).

Song song với tập trận Nga - Trung là Diễn đàn kinh tế phương Đông do Nga chủ trì, đây không phải là diễn đàn bất thường, mà đó là hoạt động thường kỳ của Nga và các nước Châu á, một số quốc gia Châu âu cùng đến để tìm kiếm cơ hội hợp tác.

Có điều Diễn đàn kinh tế Phương Đông năm 2018 diễn ra vào lúc có 2 sự kiện rất nhạy cảm là chiến tranh thương mại và tập trận Vostok nên có lý do để người ta nghĩ đến một liên minh mới.

Chủ tịch Tập Cận Bình đích thân dẫn đoàn đến Moscow với số lượng đông nhất, điều này hoàn toàn dễ hiểu khi nhiều doanh nghiệp Trung Quốc gặp khó khăn do chiến tranh thương mại nên muốn tìm kiếm thị trường mới thay thế Mỹ.

Cục diện thế giới hiện tại rất có khả năng làm xuất hiện liên minh phương Đông do Nga và Trung Quốc chủ soái, liên minh này đã thật sự có hình hài. Mục đích cuối cùng của liên minh này chính là lợi ích quốc gia.

Nhưng đây là liên minh có thể sẽ bền vững, không nằm ngoài câu nói bất hủ của cựu Thủ tướng Anh Winston Churchill: “trên thế giới này không có bạn bè vĩnh viễn, không có kẻ thù vĩnh viễn, chỉ có lợi ích quốc gia là vĩnh viễn”.

Cả Nga và Trung Quốc đều không muốn buông xuôi những lợi ích ở Châu Á - Thái Bình Dương, Moscow đang cố gắng thể hiện vai trò của mình ở phương Đông sau nhiều năm mất thời gian vào các vấn đề Ukraine, Crimea, chiến sự Tây Á hay tháo gỡ vướng mắc ngoại giao với Mỹ.

Liên minh Nga - Trung tồn tại bao lâu còn phụ thuộc vào thái độ của…Mỹ! Nếu chiến tranh thương mại được tháo ngòi nổ, hoặc một ngày đẹp trời Trump tỏ ra “mềm mại” thì Moscow và Bắc Kinh lại trở về với những toan tính riêng của mình.