Mở đường cho doanh nghiệp nhỏ phát triển thương mại điện tử

Dự thảo Luật Thương mại điện tử (Dự thảo) đang trong quá trình hoàn thiện, với kỳ vọng không chỉ đảm bảo minh bạch, an toàn cho người tiêu dùng, mà còn thúc đẩy môi trường kinh doanh linh hoạt, sáng tạo.

Dự thảo bám sát 6 chính sách được thông qua, bao gồm quy định loại hình và trách nhiệm của chủ thể tham gia hoạt động thương mại điện tử; quy định loại hình và trách nhiệm của các chủ thể tham gia nền tảng số đa dịch vụ, mạng xã hội có hoạt động thương mại điện tử; quy định loại hình và trách nhiệm của chủ thể tham gia hoạt động thương mại điện tử xuyên biên giới không có hiện diện tại Việt Nam, hoạt động đầu tư nước ngoài vào lĩnh vực thương mại điện tử tại Việt Nam, người bán nước ngoài có hoạt động thương mại điện tử tại Việt Nam; quy định về dịch vụ hỗ trợ thương mại điện tử và trách nhiệm của các chủ thể liên quan; hoàn thiện khuôn khổ pháp lý về giao kết hợp đồng trong thương mại điện tử và thúc đẩy phát triển thương mại điện tử xanh và bền vững.

Góp ý hoàn thiện Dự thảo, một số ý kiến cho rằng, cần làm rõ tiêu chí phân loại giữa các nền tảng quy mô lớn, vừa và nhỏ, đồng thời có cơ chế thủ tục gọn nhẹ cho các doanh nghiệp khởi nghiệp, thúc đẩy thương mại điện tử phát triển bền vững.

Theo đó, Chủ tịch Hội đồng Dân tộc Lâm Văn Mẫn đề nghị, cơ quan soạn thảo tiếp tục rà soát các quy định tại Chương 3 về các loại hình, trách nhiệm của chủ thể trong hoạt động thương mại điện tử, không tạo ra rào cản đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa, khuyến khích tinh thần khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo và sự tham gia tích cực của khu vực tư nhân trong quá trình phát triển thương mại điện tử.

Đồng thời, nghiên cứu các quy định về phân loại đối với nền tảng quy mô lớn, vừa và nhỏ nhằm tạo cơ hội kinh doanh linh hoạt, sáng tạo phát triển, tránh tình trạng áp dụng đồng nhất các điều kiện khắt khe cho các loại hình doanh nghiệp.

“Khi xây dựng, hoàn thiện các quy định phát triển thương mại điện tử, cần cân nhắc kỹ lưỡng tác động với các đối tượng khác nhau, gồm cả doanh nghiệp trong nước và nước ngoài, các nền tảng lớn và nhỏ nhằm tạo điều kiện thuận ợi cho các doanh nghiệp tham gia thương mại điện tử”, Chủ tịch Hội đồng Dân tộc nhấn mạnh.

Bên cạnh đó, nhiều doanh nghiệp cũng cho rằng, các quy định quản lý cần linh hoạt, tạo cơ hội cho startup thử nghiệm, đổi mới mô hình kinh doanh, đồng thời vẫn đảm bảo an toàn cho người tiêu dùng. Nếu thủ tục quá cứng nhắc, các doanh nghiệp nhỏ và người mới gia nhập thị trường sẽ gặp khó khăn ngay từ bước đầu.

Liên quan đến vấn đề này, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cho rằng, thương mại điện tử là thị trường đa tầng với sự tham gia của người bán, nền tảng, người tiêu dùng, doanh nghiệp vận chuyển, thanh toán… Trong bối cảnh hiệu ứng mạng làm gia tăng quyền lực thị trường cho các nền tảng lớn, nguy cơ hạn chế cạnh tranh càng rõ nét. Vì vậy, Dự thảo cần tạo điều kiện cho các chủ thể mới gia nhập, khuyến khích sự đa dạng mô hình, từ đó duy trì sức cạnh tranh lành mạnh và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.

Một điểm đáng lưu ý là thủ tục gia nhập thị trường đối với startup. Dự thảo yêu cầu tất cả các nền tảng thương mại điện tử, bất kể quy mô và hình thức hoạt động, đều phải thực hiện thủ tục cấp phép trước khi hoạt động.

VCCI nhận thấy, phương thức quản lý đánh đồng như vậy là chưa hợp lý với các nền tảng thương mại điện tử trung gian nhỏ, khiến các startup bị quản lý quá chặt. Các mô hình mới chỉ đang trong quá trình thử nghiệm phản ứng của thị trường và thu hút người dùng, chưa rõ về khả năng thành công đã phải đáp ứng quy định cấp phép rất nghiêm ngặt. Việc này tạo ra rào cản lớn với các mô hình kinh doanh mới, các startup. Lĩnh vực mạng xã hội, một lĩnh vực có tính chất và tác động tương tự, pháp luật cũng cho phép quản lý lỏng với các mạng xã hội nhỏ, cụ thể mạng xã hội có lượt truy cập thường xuyên thấp chỉ cần thực hiện thủ tục thông báo, nếu đủ lớn mới cần thực hiện thủ tục cấp phép, theo điểm a khoản 6 Điều Nghị định 147/2024/NĐ-CP.

Do vậy, VCCI đề nghị cơ quan soạn thảo nghiên cứu cơ chế quản lý theo hướng đơn giản hóa thủ tục với các startup. Cụ thể, cho phép các nền tảng trung gian thương mại điện tử nhỏ chỉ cần thực hiện thủ tục thông báo khi bắt đầu hoạt động, và chỉ phải thực hiện thủ tục cấp phép khi đặt ngưỡng nhất định.

Tương tự, người bán mới gia nhập thị trường cũng không nên bị ràng buộc quá chặt. Khoản 1 Điều 20 Dự thảo buộc nền tảng phải xác thực điện tử danh tính của tất cả người bán, ngay từ khi bắt đầu tham gia. Trong khi đó, người bán nhỏ chưa tạo ra nhiều doanh thu, việc yêu cầu thủ tục ngay lập tức có thể trở thành rào cản. Các biện pháp thay thế như xác thực qua số điện thoại, tài khoản ngân hàng… hoàn toàn có thể áp dụng. Do đó, VCCI đề xuất chỉ nên yêu cầu xác thực điện tử khi người bán đạt đến ngưỡng thu nhập chịu thuế.