Gửi bình luận
VCCI cho rằng cơ chế quản lý hiện nay vẫn còn cứng nhắc, đặc biệt ở quy định về cấp phép đối với nền tảng, các thủ tục và định danh người bán.
Sau khi tiếp nhận nhiều ý kiến từ các hiệp hội, doanh nghiệp, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) vừa có văn bản góp ý Dự thảo Luật Thương mại điện tử (Dự thảo). Trên cơ sở tổng hợp, VCCI kiến nghị một số vấn đề lớn cần được cân nhắc kỹ lưỡng để Dự thảo vừa đảm bảo tính minh bạch, vừa thúc đẩy sự phát triển bền vững của thị trường thương mại điện tử.
Cụ thể, VCCI cho rằng, thương mại điện tử là thị trường đa tầng với sự tham gia của người bán, nền tảng, người tiêu dùng, doanh nghiệp vận chuyển, thanh toán… Trong bối cảnh hiệu ứng mạng làm gia tăng quyền lực thị trường cho các nền tảng lớn, nguy cơ hạn chế cạnh tranh càng rõ nét. Vì vậy, Dự thảo cần tạo điều kiện cho các chủ thể mới gia nhập, khuyến khích sự đa dạng mô hình, từ đó duy trì sức cạnh tranh lành mạnh và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.
Một điểm đáng lưu ý là thủ tục gia nhập thị trường đối với startup. Nhiều ý kiến phản ánh, Điều 13 Dự thảo yêu cầu tất cả các nền tảng thương mại điện tử, bất kể quy mô và hình thức hoạt động, đều phải thực hiện thủ tục cấp phép trước khi hoạt động.
VCCI nhận thấy, phương thức quản lý đánh đồng như vậy là chưa hợp lý với các nền tảng thương mại điện tử trung gian nhỏ, khiến các startup bị quản lý quá chặt. Các mô hình mới chỉ đang trong quá trình thử nghiệm phản ứng của thị trường và thu hút người dùng, chưa rõ về khả năng thành công đã phải đáp ứng quy định cấp phép rất nghiêm ngặt. Việc này tạo ra rào cản lớn với các mô hình kinh doanh mới, các startup. Lĩnh vực mạng xã hội, một lĩnh vực có tính chất và tác động tương tự, pháp luật cũng cho phép quản lý lỏng với các mạng xã hội nhỏ, cụ thể mạng xã hội có lượt truy cập thường xuyên thấp chỉ cần thực hiện thủ tục thông báo, nếu đủ lớn mới cần thực hiện thủ tục cấp phép, theo điểm a khoản 6 Điều Nghị định 147/2024/NĐ-CP.
Do vậy, VCCI đề nghị cơ quan soạn thảo nghiên cứu cơ chế quản lý theo hướng đơn giản hóa thủ tục với các startup. Cụ thể, cho phép các nền tảng trung gian thương mại điện tử nhỏ chỉ cần thực hiện thủ tục thông báo khi bắt đầu hoạt động, và chỉ phải thực hiện thủ tục cấp phép khi đặt ngưỡng nhất định.
Tương tự, người bán mới gia nhập thị trường cũng không nên bị ràng buộc quá chặt. Khoản 1 Điều 20 Dự thảo buộc nền tảng phải xác thực điện tử danh tính của tất cả người bán, ngay từ khi bắt đầu tham gia. Trong khi đó, người bán nhỏ chưa tạo ra nhiều doanh thu, việc yêu cầu thủ tục ngay lập tức có thể trở thành rào cản. Các biện pháp thay thế như xác thực qua số điện thoại, tài khoản ngân hàng… hoàn toàn có thể áp dụng. Do đó, VCCI đề xuất chỉ nên yêu cầu xác thực điện tử khi người bán đạt đến ngưỡng thu nhập chịu thuế.
Liên quan đến nghĩa vụ pháp nhân và đại diện ủy quyền, Điều 27 Dự thảo yêu cầu nền tảng thương mại điện tử nước ngoài phải thành lập pháp nhân hoặc chỉ định pháp nhân tại Việt Nam theo ủy quyền. VCCI cho rằng, quy định này là cần thiết để tăng cường quản lý, nhưng cũng cần phân loại. Với những nền tảng chỉ dừng ở mức cung cấp thông tin, rủi ro thấp, có thể chỉ yêu cầu chỉ định đầu mối liên hệ. Chỉ khi nền tảng có chức năng đặt hàng trực tuyến hoặc tham gia trực tiếp giao dịch thì mới bắt buộc phải thành lập pháp nhân. Ngoài ra, Điều 29 về quyền giám sát và gỡ bỏ nội dung của pháp nhân được ủy quyền cũng chưa hợp lý, bởi có thể xâm phạm tính bảo mật và quyền kiểm soát dữ liệu của nền tảng.
Đặc biệt, tại văn bản góp ý, VCCI nhấn mạnh hoạt động livestream bán hàng hiện được định nghĩa khá rộng, bao gồm cả việc giới thiệu, quảng cáo sản phẩm. Điều này có thể dẫn đến tình trạng điều chỉnh quá mức, thậm chí áp dụng cả với những trường hợp không liên quan đến giao dịch, ví dụ như một nhãn hiệu livestream quá trình ra mắt sản phẩm mới (có tính cung cấp thông tin – nhưng chưa kết hợp bán hàng); hoặc một người livestream quá trình chơi một game mới ra mắt trên thị trường (giới thiệu về sản phẩm game – nhưng không cung cấp dịch vụ)…
Vì vậy, để đảm bảo phạm vi điều chỉnh phù hợp, đề nghị cơ quan soạn thảo sửa đổi định nghĩa về hoạt động livestream bán hàng theo hướng là hoạt động livestream có tích hợp chức năng đặt hàng trực tuyến trong đó. Đồng thời, trách nhiệm kiểm soát nội dung “theo thời gian thực” mà Dự thảo yêu cầu đối với nền tảng là không khả thi. Thay vào đó, nên quy định nghĩa vụ xử lý vi phạm kịp thời khi có phản ánh.
