“Mở đường” cho đường sắt: Cân nhắc bổ sung quy định về phát triển công nghiệp hỗ trợ đường sắt

LTS: Dự thảo Luật Đường sắt (sửa đổi) được xây dựng trên tinh thần đơn giản hóa thủ tục hành chính, tăng cường phân cấp, tạo hành lang pháp lý thuận lợi để tháo gỡ điểm nghẽn, “mở đường” thu hút đầu tư và nâng cao hiệu quả quản lý, khai thác đường sắt. Đặc biệt, trong bối cảnh đường sắt đô thị và tốc độ cao đang được ưu tiên phát triển.

Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội Lê Quang Huy cho biết, việc sửa đổi toàn diện đạo luật này là cần thiết, nhằm khắc phục những bất cập trong thực tiễn thi hành, đồng thời tạo nền tảng pháp lý cho ngành đường sắt phát triển bền vững và hội nhập.

Tuy nhiên, bên cạnh những điểm tích cực, Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường đề nghị rà soát, làm rõ hệ thống tiêu chuẩn kỹ thuật áp dụng riêng cho từng loại hình đường sắt; bảo đảm sự kết nối hợp lý, hiệu quả giữa các loại hình này trong tổng thể mạng lưới đường sắt quốc gia; đồng thời đánh giá lại tính khả thi trong việc phân loại hệ thống đường sắt gắn với đối tượng quản lý và năng lực đầu tư.

Cụ thể, liên quan đến nội dung quy hoạch, Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường đề nghị cần xác định rõ các điểm mới trong quy hoạch mạng lưới, tuyến và ga đường sắt nếu có sự khác biệt so với Luật Quy hoạch hiện hành. Trong trường hợp không có nội dung mới, cần dẫn chiếu tuân thủ theo quy định của Luật Quy hoạch nhằm đảm bảo sự đồng bộ trong hệ thống pháp luật.

Về kết nối giao thông, cần tiếp tục nghiên cứu, hoàn thiện các cơ chế kết nối đồng bộ giữa đường sắt với các loại hình vận tải khác; làm rõ tiêu chí công suất đối với các đầu mối giao thông trọng yếu như cảng biển, cảng cạn và cảng hàng không; xem xét quy định trách nhiệm và thẩm quyền trong việc quyết định kết nối ray giữa các tuyến đường sắt chuyên dùng; đồng thời thiết lập cơ chế phối hợp liên ngành để nâng cao hiệu quả kết nối trong quy hoạch và vận hành.
“Trong lĩnh vực đầu tư xây dựng công trình đường sắt và khai thác quỹ đất vùng phụ cận ga, đa số ý kiến đồng thuận với đề xuất của Chính phủ về việc mở rộng cơ chế chính sách để tháo gỡ điểm nghẽn trong trình tự, thủ tục đầu tư cho các tuyến đường sắt đô thị, qua đó đẩy nhanh mục tiêu hoàn thiện hệ thống đường sắt tại Hà Nội và TP Hồ Chí Minh vào năm 2035.”, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường chia sẻ.

Bên cạnh đó, đối với định hướng phát triển công nghiệp đường sắt và phương tiện giao thông đường sắt, Ủy ban đề nghị bổ sung quy định về phát triển ngành công nghiệp hỗ trợ chuyên biệt, giúp nâng cao năng lực sản xuất nội địa và chủ động về công nghệ. Cần xác lập rõ các điều kiện chuyển giao công nghệ mang tính bắt buộc khi đấu thầu quốc tế, mở rộng cơ chế phát triển và ứng dụng công nghệ số trong lĩnh vực đường sắt, đồng thời nghiên cứu thành lập các trung tâm công nghệ chuyên sâu có sự phối hợp giữa các doanh nghiệp, viện nghiên cứu và trường đại học.

Về chính sách hỗ trợ doanh nghiệp trong vận tải phục vụ nhiệm vụ đặc biệt và bảo đảm an sinh xã hội, Dự thảo cần làm rõ các tiêu chí để xác định chi phí hợp lý và quy trình bù đắp từ ngân sách Nhà nước. Ngoài ra, đề nghị bổ sung quy định về công khai, minh bạch trong toàn bộ quá trình hỗ trợ nhằm hạn chế rủi ro và đảm bảo hiệu quả sử dụng nguồn lực.

Đặc biệt, liên quan đến nội dung về quản lý Nhà nước đối với hoạt động đường sắt, Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường đề xuất, chỉ giữ lại các quy định thực sự cần thiết và mang tính đặc thù, đồng thời bảo đảm quyền chủ động trong chỉ đạo, điều hành của Chính phủ theo đúng tinh thần của Luật Tổ chức Chính phủ hiện hành.