Mỹ và Phương Tây "tụt hậu", Trung Quốc sẽ "bá chủ" ô tô điện?

CẨM ANH• 01/10/2023 03:30

Các nhà sản xuất ô tô châu Âu và Mỹ đang bị tụt lại phía sau Trung Quốc trong cuộc đua sản xuất xe ô tô điện.

>>Tranh cãi xe điện, chiến tranh thương mại EU – Trung Quốc sắp bùng nổ?

Xe tải điện F-150 Lightning đang được sản xuất tại nhà máy Ford ở Dearborn, bang Michigan, Mỹ.

Xe điện F-150 Lightning được sản xuất tại nhà máy Ford ở Dearborn, bang Michigan, Mỹ.

Năm 1913, dây chuyền lắp ráp di động của Henry Ford đã làm thay đổi ngành sản xuất ô tô. Sự đổi mới mang tính đột phá của Ford đã giảm đáng kể thời gian lắp ráp một chiếc ô tô, cho phép sản xuất hàng loạt và giảm giá xe. Ngày nay, ngành sản xuất ô tô cũng đang trải qua một cơn địa chấn tương tự. Tuy nhiên, lần này, Ford Motor Company (F) đang cố gắng bắt kịp xu thế thay vì dẫn đầu. Sự xuất hiện của xe điện đang thể hiện sự thay đổi cơ bản trong công nghệ và quy trình sản xuất ô tô.

Thế giới cần xe điện giá cả phải chăng hơn bao giờ hết vì ô tô điện sẽ đóng một vai trò lớn trong việc giúp các quốc gia cắt giảm ô nhiễm và thực hiện các mục tiêu về giảm phát thải. Nhưng liệu các nhà sản xuất ô tô ở Châu Âu và Mỹ - nơi các chính phủ đã có kế hoạch cấm hoặc hạn chế việc bán xe chạy bằng khí đốt và dầu diesel- có thể cạnh tranh được với các dòng xe điện giá rẻ của Trung Quốc?

Ông Gene Munster, Giám đốc điều hành tại Deepwater Asset Management, cho biết: “Cuối cùng, một số công ty lớn từng là nền tảng trong ngành công nghiệp sản xuất ô tô trong hơn 100 năm qua, sẽ chỉ còn chiếm một phần nhỏ trong quy mô của ngành trong tương lai”.

Khoảng cách cung cấp xe điện giữa các nhà sản xuất ô tô truyền thống và các đối thủ mới là rất lớn. Vào năm 2022, Tesla đã giao 1,31 triệu xe điện chạy pin. Hãng BYD đã tăng gấp ba lần doanh số bán hàng so với năm trước khi bán tới 900.000 chiếc xe điện trong năm ngoái. Con số này tăng lên gần 1,86 triệu khi tính cả xe plug-in hybrid (loại xe sử dụng song song điện chạy bằng pin và xăng).

Trong khi đó, Tập đoàn Volkswagen đã bán được 572.100 xe điện chạy pin, trong khi Stellantis (STLA), công ty sản xuất Chrysler và Jeep, bán được 288.000 chiếc. Toyota, Ford và General Motors (GM) thậm chí còn bị tụt lại phía sau.

Theo một cuộc khảo sát vào năm 2021 về các công ty xe điện của International Energy, những doanh nghiệp mới tham gia thị trường xe điện đã có bước nhảy vọt về công nghệ và các thương hiệu mới nổi của Trung Quốc tự hào về chi phí sản xuất thấp hơn đã cho phép họ có giá cả cạnh tranh hơn.

Trong cuộc đua xe điện nhằm định hình lại ngành công nghiệp ô tô toàn cầu, Trung Quốc đang tăng tốc dẫn đầu. Nhật Bản, Hàn Quốc, Châu Âu và Mỹ – những quốc gia thống trị ngành ô tô trong nhiều thập kỷ – đang bị tụt lại phía sau. Từ năm 2015 đến năm 2022, các nhà sản xuất ô tô lớn nhất thế giới như Volkswagen, General Motors, Toyota, Stellantis, Honda (HMC), liên minh Renault-Nissan-Mitsubishi, Ford, Hyundai-Kia, Geely, Mercedes-Benz và BMW đã chứng kiến thị phần doanh số ô tô điện toàn cầu giảm từ hơn 55% xuống 40%.

Trong cùng thời gian, thị phần kết hợp của hai công ty – Tesla và BYD – đã tăng từ 20% lên hơn 30%. Ngân hàng đầu tư UBS dự báo đến năm 2030, các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc có thể chứng kiến thị phần của họ trên thị trường xe điện toàn cầu tăng gấp đôi từ 17% lên 33%, trong đó các công ty châu Âu bị mất thị phần lớn nhất.

Đứng trước làn sóng này, các nhà sản xuất ô tô lâu đời hiện đang chi hàng trăm tỷ đô la và đặt ra các mục tiêu đầy tham vọng cho doanh số bán xe điện nhằm thu hẹp vị trí dẫn đầu do Tesla và các đối thủ Trung Quốc nắm giữ. Tính đến cuối tháng 9 năm ngoái, các nhà sản xuất ô tô và nhà sản xuất pin ở Hoa Kỳ, Châu Âu và Châu Á, ngoại trừ Trung Quốc, đã công bố khoản đầu tư trị giá hơn 650 tỷ USD đến năm 2030 vào quá trình chuyển đổi sang xe điện.

>>Bài học đắt giá cho EU trong cuộc chiến xe điện với Trung Quốc

BYD đã giao 262.161 ô tô điện trong tháng 7, phá kỷ lục doanh số hàng tháng trong tháng thứ ba liên tiếp - Ảnh: Tân Hoa xã

BYD đã giao 262.161 ô tô điện trong tháng 7, phá kỷ lục doanh số hàng tháng trong tháng thứ ba liên tiếp. Ảnh: Tân Hoa xã

Không rõ liệu những khoản đầu tư đó có mang lại kết quả hay không, nhưng theo nhà phân tích Patrick Hummel, khi các nhà sản xuất ô tô truyền thống nỗ lực bắt kịp Tesla hoặc bắt kịp các nhà sản xuất ô tô hàng đầu của Trung Quốc, cũng sẽ gặp nhiều khó khăn.

Bên cạnh đó, chuyên gia này cũng cho rằng, đây đang là thời điểm đầy thách thức đối với ngành sản xuất ô tô điện. "Doanh số bán ô tô nhìn chung vẫn ở mức thấp hơn nhiều so với mức trước đại dịch và tỷ suất lợi nhuận trên xe điện của những công ty sản xuất lâu đời đang ở mức rất thấp", ông Hummel cho biết thêm.

Ford là một trong những nhà sản xuất ô tô như vậy. Vào tháng 7, họ đã nâng dự báo lỗ trong hoạt động kinh doanh xe điện trong năm tài chính hiện tại lên 4,5 tỷ USD so với dự báo trước đó là 3 tỷ USD. Và nó đã đẩy lùi mục tiêu sản xuất 600.000 xe điện mỗi năm của công ty này.

Ông Daniel Röska, người đứng đầu bộ phận nghiên cứu ô tô châu Âu tại công ty môi giới Bernstein, cho biết: “Phần lớn chuỗi cung ứng pin nằm trong tay Trung Quốc. Trung Quốc đã đầu tư vào lĩnh vực này sớm hơn bất kỳ quốc gia nào khác”.

Do đó, ông Röska đánh giá, nếu không liên doanh với các nhà sản xuất pin và xe điện Trung Quốc, các nhà sản xuất ô tô toàn cầu có rất ít lựa chọn khả quan khác. Tuy nhiên, việc hợp tác với các công ty Trung Quốc hiện khá phức tạp khi căng thẳng thương mại giữa Trung Quốc và phương Tây gia tăng, đồng thời các chính phủ phương Tây cũng đang nỗ lực giảm sự phụ thuộc vào Trung Quốc.

Nếu châu Âu và Mỹ muốn giảm lượng khí thải carbon, họ sẽ cần xe điện giá rẻ. Theo báo cáo năm 2022 của công ty nghiên cứu Jato Dynamics, ô tô điện bán ở Trung Quốc rẻ hơn khoảng 40% so với ô tô bán ở châu Âu và rẻ hơn 50% so với ở Mỹ. Các quốc gia phương tây sẽ cần củng cố năng lực của các nhà sản xuất ô tô mạnh mẽ hơn nếu không muốn nhường cuộc chơi cho các doanh nghiệp Trung Quốc.