Ngành Thuế Việt Nam: Kiến tạo nền tài chính số, lấy người nộp thuế làm trung tâm

“Trải qua 80 năm xây dựng và trưởng thành, ngành Thuế đã chứng minh vai trò là lực lượng nòng cốt, tin cậy và kiên định, đồng hành cùng sự nghiệp cách mạng của Đảng, sự phát triển của đất nước và đời sống của nhân dân,” Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng nhấn mạnh tại Lễ kỷ niệm 80 năm Ngày truyền thống ngành Thuế (10/9/1945 - 10/9/2025) và đón nhận Huân chương Lao động hạng Nhất, ngày 9/9.

Bốn giai đoạn phát triển trong hành trình 80 năm

Phát biểu tại Lễ kỷ niệm 80 năm Ngày truyền thống ngành Thuế Việt Nam, Bí thư Đảng ủy, Cục trưởng Cục Thuế Mai Xuân Thành đã điểm lại quá trình 80 năm xây dựng và trưởng thành của ngành Thuế.

Cục trưởng Mai Xuân Thành cho biết, ngành Thuế đã đi qua 4 giai đoạn lịch sử gắn liền với sự nghiệp cách mạng vẻ vang của dân tộc:

Giai đoạn 1945-1975, từ Sắc lệnh số 27 ngày 10/9/1945, ngành Thuế ra đời với sứ mệnh cao cả là tạo nguồn lực nuôi quân, góp sức kháng chiến, khơi dậy tinh thần yêu nước, góp phần vào Đại thắng mùa Xuân năm 1975, thống nhất đất nước.

Bước sang giai đoạn 1975-1990, sau ngày thống nhất, ngành Thuế đã trải qua quá trình hoàn thiện hệ thống chính sách để khắc phục các hạn chế, bất cập còn tồn tại của nền kinh tế kế hoạch hoá tập trung. Tại Đại hội 6 của Đảng năm 1986 đã mở ra công cuộc Đổi mới toàn diện, chuyển sang cơ chế quản lý mới, khẳng định rõ vai trò của thuế là công cụ điều tiết vĩ mô nền kinh tế;

Giai đoạn 1990-2011, đã đánh dấu bước chuyển mình mạnh mẽ của ngành với việc tổ chức hệ thống cơ quan thuế theo ngành dọc từ Trung ương đến địa phương; ban hành chính sách thuế thống nhất với 9 sắc thuế; và đặc biệt là Luật Quản lý thuế năm 2007 mở ra cơ chế tự khai, tự nộp, tiến gần chuẩn mực quốc tế, tạo nền tảng cho quản lý thuế hiện đại.

Từ năm 2011 đến nay, ngành Thuế đã đạt nhiều thành tựu đột phá trong cải cách, hiện đại hóa toàn diện, nổi bật là việc xây dựng cơ sở dữ liệu điện tử về người nộp thuế, triển khai hóa đơn điện tử toàn quốc, số hóa hệ thống quản lý thuế, hướng đến xây dựng hệ thống quản lý thuế trên nền tảng dữ liệu lớn và tích hợp trí tuệ nhân tạo, khẳng định vị thế tiên phong của ngành Tài chính trong kỷ nguyên số, tích cực tham gia xây dựng chính phủ điện tử, chính phủ AI.

Lấy người nộp thuế làm trung tâm phục vụ

Trong hành trình 80 năm, ngành Thuế đã đạt được những thành tựu nổi bật, như:

Một là, luôn vững vàng trong vai trò trụ cột ngân sách quốc gia: Dù trong thời kỳ chiến tranh bảo vệ tổ quốc trước kia hay khi đất nước đã được hòa bình ngày nay, ngành Thuế vẫn luôn hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ chính trị mà Đảng, Nhà nước và Nhân dân giao phó, đó là bảo đảm thu ngân sách bền vững, giữ vững cân đối về tài chính - ngân sách, góp phần ổn định kinh tế vĩ mô, đảm bảo an sinh xã hội.

Tổng thu ngân sách nhà nước do ngành Thuế quản lý liên tục tăng trưởng ấn tượng, từ 5,2 nghìn tỷ đồng năm 1990, đến nay đã vượt 1,7 triệu tỷ đồng và dự kiến sẽ vượt mốc trên 2 triệu tỷ đồng vào năm 2025 (tăng gấp 380 lần so với năm 1990). Cơ cấu thu chuyển biến tích cực, tỷ trọng thu nội địa tăng dần qua các năm, cho thấy sự phát triển bền vững từ nội lực nền kinh tế. Đặc biệt, trong những giai đoạn kinh tế khó khăn, ngành Thuế đã chủ động tham mưu, ban hành và triển khai có hiệu quả các chính sách miễn, giảm, giãn thuế kịp thời, giúp người dân, doanh nghiệp phục hồi và phát triển sản xuất kinh doanh, hoàn thành nhiệm vụ “kép” mà Chính phủ, Bộ Tài chính đặt ra.

Hai là, hoàn thiện thể chế và tạo môi trường kinh doanh thuận lợi: Hệ thống chính sách, pháp luật thuế được xây dựng ngày càng đầy đủ, đồng bộ, hiện đại và phù hợp thông lệ quốc tế, mở rộng cơ sở thu, bao quát hầu hết nguồn thu và các lĩnh vực của đời sống kinh tế - xã hội. Trong hợp tác quốc tế về thuế, đã tham mưu Chính phủ, Bộ Tài chính ký kết Hiệp định tránh đánh thuế hai lần với hơn 75 quốc gia, tham gia các cơ chế hợp tác thuế đa phương như Hiệp định đa phương về cải cách thuế, Hiệp định hỗ trợ hành chính thuế, Diễn đàn hợp tác chung thực hiện BEPS,… qua đó tạo lập môi trường đầu tư minh bạch, khuyến khích hoạt động sản xuất kinh doanh của cộng đồng doanh nghiệp, đồng thời vẫn đảm bảo lợi ích quốc gia, khẳng định vai trò, trách nhiệm của Việt Nam trên trường quốc tế.

Ba là, đi đầu trong hiện đại hoá và chuyển đổi số công tác quản lý thuế: Từ những nghiệp vụ thủ công ban đầu, đến nay, ngành Thuế đã thực hiện chuyển đổi số mạnh mẽ, xây dựng hệ thống công nghệ thông tin hiện đại, ứng dụng trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn và cung cấp hàng loạt các dịch vụ thuế điện tử tiên tiến như: Hoá đơn điện tử, hoá đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền, ứng dụng eTax Mobile, Cổng thông tin dành cho nhà cung cấp nước ngoài, Cổng thông tin dành cho hộ, cá nhân kinh doanh thương mại điện tử, ứng dụng AI hỗ trợ người nộp thuế, ứng dụng Hoàn thuế thu nhập cá nhân tự động,… Đến nay có trên 99% doanh nghiệp sử dụng dịch vụ khai thuế, nộp thuế điện tử; 100% doanh nghiệp sử dụng hóa đơn điện tử; và gần 7 triệu người sử dụng Etax mobile.

Bên cạnh đó, ngành Thuế luôn được đánh giá là cơ quan đi đầu trong kết nối dữ liệu quốc gia và sử dụng hiệu quả nguồn dữ liệu theo Đề án 06 về phát triển ứng dụng dữ liệu về dân cư, định danh và xác thực điện tử phục vụ chuyển đổi số quốc gia. Việc kết nối định danh điện tử cá nhân, tổ chức đã giúp cơ quan thuế làm sạch dữ liệu định danh cho người nộp thuế là cá nhân và tổ chức, doanh nghiệp.

Đến nay, đã có hơn 30 triệu lượt NNT truy cập vào hệ thống thuế bằng tài khoản định danh điện tử. Trong năm 2025, ngành thuế tiếp tục trao đổi kết nối thông tin với trung tâm dữ liệu quốc gia để sử dụng tối ưu nguồn dữ liệu chung của quốc gia phục vụ cho yêu cầu cung cấp thủ tục hành chính đơn giản cho người nộp thuế, nhất là các thủ tục cần nhiều dữ liệu liên thông như thủ tục về đất đai, phương tiện ô tô, xe máy và khai thác các báo cáo dữ liệu về chỉ đạo điều hành trong lĩnh vực tài chính, thống kê để từ đó xác định các phương án quản trị thuế tốt nhất.

Đặc biệt, ngày 04/5/2025, Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết 68, theo đó từ ngày 1/1/2026 xoá bỏ hoàn toàn thuế khoán đối với Hộ kinh doanh để chuyển đồng bộ sang cơ chế tự khai, tự nộp. Đây là cuộc cách mạng sâu sắc của ngành Thuế trên bước đường hiện đại hoá, cũng như tạo lập môi trường kinh doanh bình đẳng, thúc đẩy phát triển, đóng góp tích cực cho ngân sách nhà nước.

Thực hiện đồng thời Nghị quyết 57 và Nghị quyết 68, ngành Thuế đang nỗ lực từng ngày chuẩn bị để mang lại dịch vụ tốt nhất cho người dân và doanh nghiệp. Mới đây ngày 1/8/2025, Cục Thuế đã chính thức công bố Cổng thông tin thuế hỗ trợ doanh nhân và ban hành bộ 03 cuốn sổ tay thuế điện tử dành cho chủ doanh nghiệp, kế toán trưởng và hộ, cá nhân kinh doanh. Bộ sổ tay được tích hợp AI hỗ trợ hỏi - đáp thông minh, giúp tra cứu và áp dụng chính sách và thủ tục hành chính thuế nhanh chóng, thuận tiện. Đây là thành quả thiết thực, thể hiện tinh thần đổi mới của ngành Thuế trong triển khai các Nghị quyết trụ cột của Bộ Chính trị.

Bốn là, nhất quán phương châm “lấy người nộp thuế làm trung tâm phục vụ”, sự hài lòng của người nộp thuế là thước đo quan trọng đối với hiệu quả hoạt động: Công tác tuyên truyền, hỗ trợ người nộp thuế luôn được chú trọng thực hiện dưới nhiều hình thức đa dạng và các kênh thông tin phong phú, giúp người nộp thuế nắm bắt đầy đủ thông tin, kịp thời tháo gỡ khó khăn, vướng mắc. Thủ tục hành chính thuế thường xuyên được rà soát, cắt giảm, đơn giản hoá; ở thời điểm cao nhất là 435 TTHC đã giảm xuống còn 304 TTHC vào năm 2021 và còn 219 TTHC vào đầu năm 2025. Ngành Thuế vẫn đang tiếp tục kiến nghị cắt giảm, đơn giản hoá khoảng 44% TTHC trong năm nay. Việc cắt giảm này không những không làm ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý mà còn tạo điều kiện để đẩy mạnh điện tử hóa, số hóa các quy trình, khuyến khích người nộp thuế tích cực tham gia và giám sát hoạt động quản lý thuế.

Đồng thời, để khẳng định vai trò trung tâm của NNT, Hệ thống đánh giá sự hài lòng của người nộp thuế tự động đã được triển khai, là kênh thông tin khách quan, tin cậy để ngành Thuế lắng nghe và không ngừng hoàn thiện. Kết quả đánh giá bước đầu đạt kết quả tích cực: ̣93,9% người nộp thuế có tham gia vào Hệ thống đã thể hiện sự hài lòng đối với việc phục vụ của cơ quan thuế. Đây là sự ghi nhận cho những nỗ lực của ngành trong chuyển đổi tư duy từ “quản lý” sang “phục vụ”.

Năm là, sự trưởng thành về chất lượng đội ngũ: Lực lượng cán bộ thuế ngày càng vững mạnh, “vừa hồng, vừa chuyên”, không ngừng học hỏi, rèn luyện, nâng cao năng lực chuyên môn và đạo đức công vụ. Hiện nay, tỷ lệ cán bộ, công chức có trình độ đại học trở lên chiếm 97%, trong đó gần 32% có trình độ sau đại học. Hàng năm, ngành Thuế trực tiếp tổ chức từ 40-45 lớp bồi dưỡng, tập huấn kiến thức quản lý thuế và kỹ năng chuyên môn, kết hợp hình thức đào tạo trực tiếp với trực tuyến để mở rộng số lượng công chức tham gia, tiết kiệm chi phí và thời gian, nâng cao hiệu quả.

Bên cạnh đó, thực hiện Nghị quyết 39 năm 2015 của Bộ Chính trị về tinh giản biên chế và cơ cấu lại đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức và Nghị quyết 18 năm 2017 về tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả: Kết quả từ năm 2015 đến năm 2025, Cục Thuế đã giảm 9.467 người tương đương giảm 28,3% so với biên chế năm 2015; Song hiệu quả, hiệu suất công việc không ngừng được tăng cao nhờ ứng dụng công nghệ và chuyển đổi số toàn diện. Cán bộ, công chức có điều kiện tập trung vào chuyên môn, phát huy năng lực, khai thác công nghệ để phục vụ người dân, doanh nghiệp nhanh chóng, minh bạch hơn. Đây cũng chính là minh chứng rõ nét cho tinh thần “ít nhưng tinh, gọn nhưng mạnh”, khẳng định bước chuyển mình vững chắc của ngành Thuế trên con đường hiện đại hoá, chuyên nghiệp hoá trong giai đoạn phát triển mới.

Cục trưởng Mai Xuân Thành khẳng định, kỷ niệm 80 năm truyền thống vẻ vang không chỉ là dịp để ôn lại lịch sử, mà còn là thời điểm để chúng ta nhìn nhận thời cơ, thách thức mới. Bước vào kỷ nguyên phát triển hùng cường, thịnh vượng của dân tộc, ngành Thuế cam kết sẽ kế thừa và phát huy truyền thống 80 năm vẻ vang, luôn giữ vững giá trị cốt lõi “Minh bạch - Chuyên nghiệp - Liêm chính - Đổi mới”, đoàn kết, hành động quyết liệt, hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ được Đảng và Nhà nước giao, xứng đáng với sứ mệnh phục vụ Nhân dân.

5 nhiệm vụ trọng tâm của ngành Thuế

Phát biểu tại Lễ kỷ niệm, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng ghi nhận những đóng góp của ngành Thuế trong sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc, xây dựng và phát triển đất nước, Đảng và Nhà nước đã trao tặng nhiều danh hiệu cao quý: Anh hùng lao động, Huân chương Hồ Chí Minh, Huân chương độc lập hạng Nhất, Huân chương Lao động các hạng, Cờ thi đua của Chính phủ; nhiều tập thể, cá nhân trong ngành được vinh danh, khen thưởng.

“Đây chính là nguồn động viên to lớn, tiếp thêm sức mạnh để công chức thuế hôm nay tiếp bước truyền thống vẻ vang, vượt mọi khó khăn, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ, đóng góp thiết thực cho sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá và phát triển bền vững của đất nước.” - Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng nhấn mạnh.

Theo đó, Bộ trưởng gửi lời chúc toàn thể cán bộ, công chức, viên chức, người lao động ngành Thuế và gia đình luôn mạnh khỏe, hành phúc, giữ vững tinh thần cống hiến, tận tâm, tận lực, tận trí tuệ để tiếp tục lập nhiều thành tích mới, đóng góp vào sự nghiệp xây dựng và phát triển ngành Thuế Việt Nam ngày càng hiện đại, hiệu quả, bền vững, vững bước trên chặng đường phát triển mới, xứng đáng với niềm tin của Đảng, của Nhân dân.

Bối cảnh mới đặt ra những đòi hỏi cao, cấp thiết đối với ngành Thuế, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng đề nghị ngành Thuế tập trung vào một số nhiệm vụ trọng tâm sau:

Một là, Hoàn thiện thể chế và chính sách thuế: Ngành Thuế cần chủ động rà soát, đề xuất sửa đổi các văn bản pháp luật về quản lý thuế để đảm bảo tính đồng bộ, minh bạch, công bằng, dễ hiểu, dễ thực hiện. Việc này không chỉ nhằm huy động nguồn lực hợp lý cho ngân sách mà còn tạo môi trường kinh doanh thuận lợi, khuyến khích đổi mới sáng tạo và khắc phục những điểm nghẽn thể chế còn tồn tại.

Hai là, Tăng cường quản lý thu và chống thất thu: Ngành Thuế phải quản lý chặt chẽ, khai thác hiệu quả các nguồn thu tiềm năng, đặc biệt là trong các lĩnh vực như thương mại điện tử, kinh tế số và hoạt động xuyên biên giới. Đồng thời, cần kiên quyết xử lý nghiêm các hành vi vi phạm, chống gian lận hóa đơn, hoàn thuế. Điều này nhằm đảm bảo công bằng, bình đẳng trong thực hiện nghĩa vụ thuế và củng cố tính bền vững của ngân sách.

Ba là, Đẩy mạnh cải cách hành chính và nâng cao chất lượng phục vụ NNT: Ngành Thuế cần kiên quyết thực hiện cắt giảm, đơn giản hóa quy trình, thủ tục hành chính thuế, đảm bảo mọi thủ tục được đơn giản, rõ ràng, dễ tiếp cận, dễ thực hiện. Phấn đấu 100% thủ tục hành chính thuế được thực hiện trực tuyến, liên thông, toàn trình trên môi trường số. Mục tiêu không chỉ là giảm thời gian, chi phí tuân thủ cho doanh nghiệp và người dân, mà còn nâng cao mức độ hài lòng, củng cố niềm tin và sự đồng thuận xã hội đối với cơ quan thuế.

Bốn là, Tiếp tục thực hiện chuyển đổi số toàn diện công tác quản lý thuế, xây dựng cơ sở dữ liệu tập trung: Đây là nhiệm vụ xuyên suốt, trọng tâm của toàn ngành. Ngành Thuế cần khẩn trương xây dựng, triển khai Dự án Tái thiết kế hệ thống công nghệ thông tin toàn ngành, đảm bảo hiện đại hóa đồng bộ hệ thống, dữ liệu đầu vào “đúng, đủ, sạch, sống”. Bên cạnh đó, cần tiếp tục xây dựng hệ thống quản lý thuế tập trung, tích hợp, thông minh, ứng dụng mạnh mẽ trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn (Big Data), điện toán đám mây, phân tích dữ liệu theo thời gian thực để nâng cao hiệu quả quản lý thuế và kịp thời kiểm soát chặt chẽ các rủi ro. Đồng thời, mở rộng, đa dạng hóa các dịch vụ thuế số, tạo môi trường giao dịch nhanh chóng, minh bạch, an toàn, thuận tiện cho mọi người nộp thuế. Chuyển đổi số phải trở thành động lực then chốt để nâng cao năng lực quản lý, đồng thời hỗ trợ tốt nhất cho doanh nghiệp, người dân.

Ngoài ra, ngành Thuế cần tiếp tục rà soát, tái thiết kế quy trình nghiệp vụ quản lý, bảo đảm thống nhất, khoa học, minh bạch, giảm chồng chéo, loại bỏ các thủ tục không cần thiết, từ đó nâng cao tính hiệu lực, hiệu quả trong quản lý. Mọi hoạt động nghiệp vụ phải bảo đảm nguyên tắc công khai – đúng chính sách – đúng đối tượng, đặc biệt trong các khâu nhạy cảm như hoàn thuế, miễn giảm thuế, thanh tra, kiểm tra và quản lý nợ thuế.

Năm là, Tăng cường công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, gắn với siết chặt kỷ luật, kỷ cương: Ngành Thuế cần quan tâm phát triển đội ngũ cán bộ, công chức thuế có bản lĩnh chính trị vững vàng, chuyên môn giỏi, đạo đức trong sáng, tác phong chuyên nghiệp. Đẩy mạnh đào tạo, bồi dưỡng kỹ năng quản lý hiện đại, năng lực công nghệ thông tin, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của công tác thuế trong kỷ nguyên số. Cùng với đó, phải tăng cường kiểm tra, giám sát nội bộ, thực hiện kỷ luật, kỷ cương nghiêm minh, kiên quyết đấu tranh, xử lý các hành vi tiêu cực, vi phạm. Đây là yếu tố then chốt để xây dựng một nền hành chính thuế trong sạch, minh bạch, liêm chính, phục vụ Nhân dân.

“Đây là những nhiệm vụ có tính xuyên suốt, chiến lược và quyết định, là tiền đề để ngành Thuế tiếp tục khẳng định vai trò nòng cốt, tiên phong trong việc bảo đảm nguồn thu cho ngân sách, đóng góp vào xây dựng nền tài chính quốc gia ổn định, minh bạch, hiện đại, góp phần quan trọng vào sự phát triển bền vững, thịnh vượng của đất nước.” - Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng đặc biệt nhấn mạnh.

Trải qua 80 năm xây dựng và trưởng thành, ngành Thuế đã chứng minh vai trò là lực lượng nòng cốt, tin cậy và kiên định, đồng hành cùng sự nghiệp cách mạng của Đảng, sự phát triển của đất nước và đời sống của Nhân dân, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng khẳng định những thành tựu to lớn, toàn diện và bền vững mà ngành đã đạt được là niềm tự hào của nhiều thế hệ cán bộ, công chức, viên chức thuế, đồng thời cũng là nền tảng, động lực để toàn ngành vững bước trong giai đoạn phát triển mới.

“Trong thời gian tới, tôi tin tưởng rằng, với truyền thống vẻ vang, bản lĩnh kiên cường, tinh thần đoàn kết, kỷ cương, đổi mới và khát vọng cống hiến; toàn thể cán bộ, công chức, viên chức và người lao động ngành Thuế sẽ tiếp tục phấn đấu, lập nhiều thành tích mới, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ chính trị được Đảng, Nhà nước và Nhân dân giao phó.” - Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng bày tỏ tin tưởng.