Nghịch lý ngành điện

NGUYỄN VIỆT (thực hiện)• 19/09/2022 02:39

Điện năng lượng tái tạo trong nước sản xuất ra không bán được vì “chưa có giá”, trong khi Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) vừa ký hợp đồng mua điện của 23 dự án tại Lào.

>>Dự án điện mặt trời, điện gió dở dang: Đề xuất đàm phán với EVN để bán điện

Chia sẻ với DĐDN, Chuyên gia kinh tế Vũ Vinh Phú cho rằng, việc xây dựng “giá mua điện” chỉ là vấn đề thủ tục hành chính. EVN không thể để lãng phí nguồn lực trong nước mà đi nhập khẩu điện.

- Việc lãng phí nguồn lực trong nước này đang đi ngược lại chủ trương khiến khích phát triển năng lượng tái tạo của Chính phủ, thưa ông ?

Tại phiên họp thường kỳ Chính phủ tháng 8/2022, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã nhấn mạnh: “Chúng ta là nước thừa gió, thừa ánh nắng mặt trời vậy tại sao không tận dụng để giảm bớt khí phát thải?”.

Thủ tướng chỉ đạo quyết liệt như vậy nhưng tại sao EVN lại “trùng trình”? EVN cần coi việc phát triển điện mặt trời là việc của mình. Trong khi EVN mua điện của Lào mà không mua điện của doanh nghiệp Trung Nam là một nghịch lý.

Cũng cần phải lưu ý, Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Ninh Thuận đã có văn bản gửi Ủy ban Thường vụ Quốc hội và các cơ quan liên quan, với kiến nghị việc dừng khai thác điện đối với 172,12MW do chưa có giá mua bán điện của Công ty Trung Nam là không phù hợp theo Khoản 5, Điều 4 tại hợp đồng mua bán điện đã ký giữa EVN và Trung Nam.

Nếu coi đây là câu chuyện “đã rồi” thì chúng ta cần lựa chọn hai con đường. Một là, đóng điện tiếp cho số KW còn lại của Trung Nam và một số đơn vị khác để phục vụ cho lưới điện quốc gia cũng như Ninh Thuận. Hai là, đốt điện than hay đi nhập khẩu điện? EVN phải đặt ra bài toán lợi ích quốc gia.

Thực tế, Trung Nam đã cam kết EVN cứ cho đóng điện và vận hành, sau này quyết giá nào Trung Nam xin chịu trách nhiệm, chấp nhận và không khiếu kiện.

>>Điện mặt trời mái nhà: Cần khơi thông để thúc đẩy chuyển dịch năng lượng sạch

- Như vậy, Trung Nam đã cầu thị và sẵn sàng hợp tác, vấn đề chỉ còn ở phía EVN, thưa ông?

Chúng ta cần phải xem xét lại tư cách độc quyền mua điện của EVN. Đây không chỉ là câu chuyện của EVN và Trung Nam mà còn liên quan đến cơ chế đàm phán giá mua điện với các doanh nghiệp khác. Đặc biệt là làm sao khuyến khích phát triển điện mặt trời trên toàn quốc, thay vì chúng ta phải đi mua điện của Lào?

EVN cũng phải nhìn nhận lại việc Trung Nam chủ động xây dựng đường dây 500 KV, trong khi thời gian qua, chúng ta phải kêu gọi xã hội hóa đường tải điện cho các dự án điện mặt trời. Hai bên cần xem lại ý kiến của đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Ninh Thuận về các điều khoản hợp đồng. Nếu cần, vấn đề này có thể đưa ra trọng tài kinh tế giải quyết.

Nhà máy điện mặt trời Trung Nam. Ảnh: Đ.T

- Sự việc này cần phải làm rõ về quyền và trách nhiệm các bên để không làm nản chí các nhà đầu tư, thưa ông?

Thủ tướng Phạm Minh Chính đã nhấn mạnh, tận dụng tối đa điện sạch. Nhưng qua sự việc này, nếu giải quyết có tình có lý và đúng như chỉ đạo của Thủ tướng thì sẽ giúp khuyến khích phát triển năng lượng tái tạo tại Việt Nam.

Thời gian gần đây, có rất nhiều nhà đầu tư mong muốn đầu tư hàng tỷ USD vào điện năng lượng ngoài biển của Việt Nam, thậm chí đồng bằng, miền núi họ cũng sẵn sàng bỏ tiền vào đầu tư. Việc giảm bớt các phiền hà không chỉ là trách nhiệm của EVN, mà còn là của các Bộ Công Thương, Bộ Tài chính, Văn phòng Chính phủ…

Các bộ, ngành cần lấy doanh nghiệp làm trung tâm để giúp đỡ, hỗ trợ. Họ sai, đúng chỗ nào phải chỉ ra, không nên im lặng, không hồi âm, phúc đáp các phản ánh của doanh nghiệp.

Đối với địa phương, tỉnh Ninh Thuận nên tìm hiểu rõ và có văn bản cấp tốc đề nghị các bộ, ngành cùng giải quyết dứt điểm không để kéo dài dẫn đến thiệt hại cho doanh nghiệp, mất niềm tin nhà đầu tư.