Nhận diện đúng giá trị lịch sử Quần thể di tích Thương cảng Vân Đồn

>> Khu kinh tế Vân Đồn: Đồng bộ hạ tầng để phát triển du lịch

Vị thế chiến lược của vùng biển đảo Đông Bắc

Theo Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Văn Kim - Phó Chủ tịch Hội đồng Di sản văn hóa Quốc gia, Vân Đồn thành lập năm 1149 thời vua Lý Anh Tông. Đó là quyết định lịch sử, thể hiện tầm nhìn, bản lĩnh chính trị của một triều đại có tư duy khai mở. Nhà Lý mở trang Vân Đồn, thành lập thương cảng quốc tế đầu tiên, đồng thời là đầu mối kinh tế đối ngoại, giao lưu văn hóa của quốc gia Đại Việt. Vân Đồn là một thương cảng lớn, có vai trò kinh tế, chính trị quan trọng, đồng thời có quá trình phát triển liên tục, lâu dài nhất trong lịch sử các thương cảng của Việt Nam.

Vùng biển đảo Đông Bắc - Vân Đồn có cơ tầng văn hóa biển phong phú với nền văn hóa biển Hạ Long nổi tiếng. Trước những yêu cầu phát triển, khẳng định vị thế của đất nước, từ tầm nhìn Thăng Long, các triều đại Lý, Trần và nhiều triều đại quân chủ sau đó, đã thiết lập, củng cố hoạt động của một trung tâm giao thương, bang giao khu vực, quốc tế đồng thời mở ra một kênh đối thoại văn hóa ở vùng biển đảo. Tiềm năng, sức mạnh của thương cảng Vân Đồn được hợp tụ bởi nhiều nhân tố. Đó là sự kết hợp giữa vị trí địa lý chiến lược (tài nguyên vị thế) với cảnh quan thiên nhiên kỳ vĩ; là sự giao hòa giữa một vùng tài nguyên giàu có với chính sách khai mở của một quốc gia; là địa bàn tập trung của nhiều nguồn hàng có giá trị trong nước với các nguồn thương phẩm khu vực dồn tụ về qua các tuyến giao thương vùng, liên vùng. 

Giáo sư, TSKH Vũ Minh Giang, Phó Chủ tịch Hội đồng Di sản văn hóa Quốc gia nhận định: Tính chất quốc tế của thương cảng Vân Đồn được thể hiện ở việc có nhiều thương nhân nước ngoài đến đây để giao thương và định cư, ngoài ra các sản phẩm trao đổi, buôn bán ở thương cảng Vân Đồn là các mặt hàng, đặc sản của địa phương và của các quốc gia khác, tính chất hoạt động cả về phương diện quản lý và hoạt động của các thương nhân đều rất chuyên nghiệp và mang tính quốc tế.

>> Quảng Ninh: Giải pháp để du lịch thành ngành kinh tế mũi nhọn

Bảo tồn và phát huy giá trị lịch sử của Thương cảng Vân Đồn

Tại hội thảo khoa học “Nhận diện giá trị, bảo tồn và phát huy Quần thể di tích Thương cảng Vân Đồn” vừa diễn ra mới đây tại Quảng Ninh, các nhà khoa học đều có chung nhận định thương cảng Vân Đồn đóng vai trò là một trung tâm thương mại quốc tế có quy mô lớn, một khu vực có vị trí chiến lược quan trọng, gắn liền với quá trình bảo vệ, xây dựng và phát triển đất nước trong tiến trình lịch sử. 

Nhận định những giá trị lịch sử của thương cảng vân Đồn, Tiến sĩ Lê Thị Liên, Hội Khảo cổ học Việt Nam cho biết: Quá trình khảo cổ, khai quật phát hiện nhiều di vật, hiện vật, dấu tích về sự phát triển của Thương cảng Vân Đồn. Qua đó khẳng định vai trò, vị thế của Thương cảng Vân Đồn trong hệ thống giao thương Việt Nam và quốc tế; quy mô, mối quan hệ của các vùng, cụm cảng đảo trong Quần thể di tích Thương cảng Vân Đồn. Tuy nhiên hiện nay các hiện vật, dấu tích dần bị mai một, do đó cần có sự vào cuộc của các cấp ngành để thu thập, bảo tồn và phát huy các giá trị lịch sử của dấu tích Thương cảng Vân Đồn.

Những lưu ý khi xây dựng phương án quy hoạch, bảo tồn, tôn tạo, phát huy giá trị của Quần thể di tích Thương cảng Vân Đồn, theo Phó Giáo sư, Tiến sĩ Đặng Văn Bài - Phó Chủ tịch Hội đồng Di sản văn hóa Quốc gia, cần phải đặt trong tầm nhìn và chủ trương phát triển kinh tế biển xanh mà Quảng Ninh đang thực hiện và định hướng phát triển cảng biển Vân Đồn trong giai đoạn tới. Để bảo tồn và phát huy giá trị di tích cần có cơ chế mô hình hợp tác công tư phù hợp, hiệu quả. 

Hội thảo khoa học “Nhận diện giá trị, bảo tồn và phát huy Quần thể di tích Thương cảng Vân Đồn” thu hút sự tham gia của hơn 100 đại biểu, với 34 bài tham luận của các nhà nghiên cứu, trong đó có 4 tham luận của các chuyên gia quốc tế, nhận định về những giá trị cảnh quan và môi trường, tài nguyên thiên nhiên, con đường giao thương hàng hải, giao lưu kinh tế biển, văn hóa, quân sự, giá trị văn hóa vật thể, phi vật thể của thương cảng Vân Đồn.  Theo Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ninh Cao Tường Huy, hội thảo nhằm đánh giá toàn diện về: vị trí, vai trò, quy mô, ý nghĩa, giá trị của Quần thể di tích Thương cảng Vân Đồn qua các thời kỳ lịch sử; Bổ sung căn cứ khoa học phục vụ cho việc nghiên cứu xây dựng hồ sơ khoa học Quần thể di tích lịch sử Thương cảng Vân Đồn đề nghị xếp hạng di tích quốc gia đặc biệt. Kết quả chuyên môn của Hội thảo khoa học sẽ góp phần tuyên truyền giáo dục truyền thống lịch sử và những giá trị văn hóa tiêu biểu của Quảng Ninh – vùng đất “địa linh, nhân kiệt” và thương cảng quốc tế Vân Đồn - một trung tâm kinh tế, đối ngoại quan trọng hàng đầu của đất nước; đồng thời đưa Khu kinh tế Vân Đồn - một trong hai mũi đột phá của Quảng Ninh, sớm trở thành Khu kinh tế tri thức có trình độ khoa học và công nghệ cao, một Không gian sinh thái văn hóa tiêu biểu, là vùng động lực phát triển của Quảng Ninh, vùng duyên hải Đông Bắc và đất nước.