Nhìn lại 2020 (P1)

Một năm nữa lại trôi qua, khác với những dự báo lạc quan cuối năm 2019, so sánh lại, quả thực chúng ta đang sống trong giai đoạn lịch sử rất hỗn mang, bị gây ra bởi các mối họa phi truyền thống.

Không cần phải thống kê, các từ khóa “viruscorona”, “COVID-19”, “dịch bệnh”, “suy thoái kinh tế” chắc chắn đứng top đầu về nhu cầu tìm kiếm trên Internet.

Bùng lên từ thành phố Vũ Hán (Trung Quốc), dịch bệnh nhanh chóng lan ra khắp châu Á, 3 tháng sau viruscorona vượt Thái Bình Dương có mặt tại Mỹ, từ các cửa ngõ hàng không, tàu viễn dương loài virus chết chóc này tấn công châu Âu, chẳng mấy chốc đến Nam Mỹ, châu Phi.

Tâm dịch chuyển từ Trung Quốc sang Mỹ, rồi từ Mỹ Latin sang châu Âu. Thậm chí cac nước phương Tây đã hứng chịu đợt dịch thứ 3. Đến lúc này, sau 1 năm dịch bệnh xuất hiện, khoa học vẫn chưa thể giải quyết câu hỏi: Khi nào dịch bệnh kết thúc?

Phương thức lan truyền của COVID-19 buộc con người phải ngưng trệ mọi hoạt động để giảm mức độ lây lan - đó là đòn đánh chí mạng vào nền kinh tế toàn cầu đang hội nhập mức độ cao như hiện nay.

Sự suy thoái kinh tế toàn cầu chưa nguy hiểm bằng việc chuỗi cung ứng tại Trung Quốc bị gián đoạn. Thật sự, sau 30 năm thế giới mới giật mình nhận thấy “tầm quan trọng đặc biệt” của Trung Quốc, không phải Mỹ, mà Trung Quốc mới là cỗ máy của chiếc xe kinh tế thế giới.

Công nghệ được ví “phát triển như vũ bão”, song chừng đó là chưa đủ để 7 tỷ người trên thế giới có thể vận hành trái đất mà không phải đến nơi công cộng. Đóng cửa hay tiếp tục mở cửa là vấn đề nhức đầu với nhiều chính phủ.

Hai trường phái chống dịch, một sử dụng các biện pháp xã hội, như cách ly, phong tỏa; một tính toán sử dụng miễn dịch cộng đồng. Cả hai phương pháp đều không thể triệt để - trừ khi có vaccine phòng ngừa.

Nước Mỹ vừa trải qua kỳ bầu cử Tổng thống chưa từng có trong lịch sử, ở đó chứng kiến cuộc đấu gay cấn giữa đảng Dân chủ và đảng Cộng hòa. D. Trump thất bại đồng nghĩa với sự cáo chung của chủ nghĩa dân túy và xu hướng đơn phương hóa trên phạm vi toàn cầu.

Joe Biden chiến thắng, là sự lên ngôi của chủ nghĩa ôn hòa, đồng đều, bình quân lợi ích trong lòng nước Mỹ. Mọi cáo buộc của ông Trump không mang lại nhiều kết quả có thể tác động đến kết cục cuối cùng.

Và như vậy, người Mỹ đã chọn cho họ con đường ngược lại so với 4 năm vừa qua, rất nhiều quốc gia thở phào nhẹ nhõm khi bầu cử Mỹ hạ màn. Ít ra, tính cách, đặc điểm của J. Biden và nội các của ông ta là “thích hợp” với bối cảnh toàn cầu hiện nay.

Thế giới cần Biden ở chỗ, xu hướng ôn hòa và đa phương của tân Tổng thống Mỹ sẽ là động lực để toàn cầu chống lại đại dịch COVID-19. Làm hạ “nhiệt” các mối quan hệ rường cột, chính sách tiếp cận “mềm” hơn với Trung Quốc, qua đó ổn định tình hình để phục hồi nền kinh tế.

Tuy nhiên, cuộc đấu bầu cử vừa qua cho thấy nước Mỹ đang suy yếu sau hơn 100 năm “độc cô cầu bại”. Bình luận trong chương trình “60 Minutes” của đài CBS, cựu Tổng thống B. Obama nói: “Tôi nghĩ đối thủ đang thấy chúng ta suy yếu, không chỉ do hệ quả của cuộc bầu cử mà là hệ quả của vài năm trở lại đây”.

Đặc tính, sức mạnh của nước Mỹ thể hiện ngay tên gọi đầy đủ “Hợp chúng quốc Hoa Kỳ”, nhưng 4 năm rồi ông Trump mưu tính “thuần túy hóa nước Mỹ” bằng cách tách ra khỏi phần còn lại.

Thiên hướng phân biệt chủng tộc của ông Trump đã thổi bùng ngọn lửa biểu tình tại Mỹ hồi tháng 6, 7. Nó như gáo nước lạnh dội vào tình đoàn kết của người Mỹ, sức mạnh Mỹ vốn được hội tụ từ khắp nơi trên thế giới.

Về kinh tế, đồng USD bắt đầu suy yếu, Giáo sư S. Roach tại Đại học Yale và là cựu lãnh đạo của Morgan Stanley, đánh giá trên trang Bloomberg: “Thế đặc quyền quá mức của đồng USD đang chấm dứt” và dự đoán đồng USD sẽ sụt giảm 35% giá trị.

Ở chiều hướng ngược lại, Trung Quốc đang cho thấy mình là “nhà quản trị vĩ mô hiệu quả” bằng cách nhanh chóng vượt qua đại dịch, âm thầm đi những nước cờ chuẩn xác đẩy Mỹ vào thế khó.

Bức tranh 2020 sẽ không đầy đủ nếu như thiếu đề cập đến mối quan hệ Trung - Mỹ bị đẩy dần về nguy cơ “Chiến tranh lạnh”. Đây không phải là một sự kiện cụ thể, chi tiết, nó chỉ được rút ra sau những sự kiện, sự cố rời rạc.

Khi hai bên đang mắc kẹt trong các phương án dàn xếp thương mại, dịch COVID-19 xuất hiện làm gián đoạn chuỗi cung ứng toàn cầu và khiến quan hệ giữa hai cường quốc xấu đi.

Lập trường cứng rắn với Trung Quốc cũng trở thành “khẩu hiệu tranh cử” của ông Trump, khi ông nhiều lần cáo buộc Bắc Kinh xử lý sai đại dịch, đe dọa trừng phạt, thậm chí cắt quan hệ. Đáp lại, Bắc Kinh cáo buộc Washington chính trị hóa cuộc khủng hoảng y tế nhằm đánh lạc hướng dư luận khỏi cách kiểm soát dịch yếu kém của Nhà trắng.

Nhiệm kỳ của D. Trump chỉ còn tính bằng ngày, tuy vậy ông vẫn không quên siết chặt chính sách với Bắc Kinh. Liệu rằng, Joe Biden sẽ mở nút thắt cho phía Trung Quốc?

Không hề đơn giản, Biden có thể hiền hòa trong mắt dân chúng Mỹ, song bản chất lục đục trong quan hệ giữa Mỹ và Trung Quốc là biểu hiện mâu thuẫn hệ thống. Không thể giải quyết!

Còn tiếp…