Ổn định thị trường vàng: Sàn giao dịch có phải lời giải?

Ngân hàng Nhà nước đang nghiên cứu để thành lập sàn giao dịch vàng tại Việt Nam để trình Chính phủ trong tháng 10. Theo đó, mô hình sàn giao dịch vàng ở Việt Nam có thể là thành lập Sàn giao dịch vàng quốc gia; cho phép đưa vàng vào giao dịch trên sở giao dịch hàng hóa hoặc thành lập sàn giao dịch vàng trong Trung tâm Tài chính quốc tế tại Việt Nam.

Bước đầu, sàn giao dịch vàng Việt Nam là sàn giao dịch vàng vật chất, trở thành kênh phân phối vàng nguyên liệu nhập khẩu đủ tiêu chuẩn, đảm bảo công khai minh bạch. Tiếp đến là từng bước theo lộ trình triển khai các sản phẩm vàng tài khoản, phái sinh. Mục đích cuối là biến sàn vàng thành kênh huy động nguồn lực vàng trong dân, giảm tích trữ vàng, chuyển hóa thành nguồn lực đầu tư vào sản xuất - kinh doanh.

Chia sẻ mới đây, đại diện cơ quan soạn thảo cho biết, lộ trình thí điểm thành lập sàn giao dịch vàng tại Việt Nam có thể chia làm 3 giai đoạn. Ở giai đoạn 1, thành viên gồm các tổ chức cung cấp dịch vụ sàn giao dịch vàng, ngân hàng thanh toán và các thành viên giao dịch. Giai đoạn 2, 3 mới mở rộng thành viên của sàn.

Cụ thể, giai đoạn 1 giao dịch vàng nguyên liệu nhập khẩu. Giai đoạn 2 giao dịch vàng nguyên liệu nhập khẩu và vàng miếng. Giai đoạn 3 mở rộng sang vàng nguyên liệu nhập khẩu, vàng miếng, các loại vàng đang lưu thông trong nước, chứng chỉ vàng và công cụ phái sinh vàng.

Và trong thời gian thí điểm, chưa thực hiện liên thông quốc tế, tức là sàn giao dịch vàng Việt Nam chỉ hoạt động trong phạm vi nội địa.

Về thành viên tham gia, giai đoạn 1 bao gồm: Tổ chức cung cấp dịch vụ sàn giao dịch vàng; ngân hàng thanh toán; thành viên giao dịch. Giai đoạn 2 và giai đoạn 3, dự kiến sẽ mở rộng thêm thành viên.

Riêng hệ thống lưu ký và kiểm định vàng tập trung chưa triển khai ở giai đoạn 1. Ngân hàng Nhà nước sẽ phối hợp các bộ, ngành liên quan nghiên cứu, triển khai ở các giai đoạn tiếp theo.

Nhìn nhận về vấn đề này, không ít ý kiến bày tỏ, việc thành lập sàn giao dịch vàng quốc gia là bước đi phù hợp để ổn định thị trường. Bởi, khi sàn giao dịch được thành lập sẽ giúp liên thông giá vàng trong nước với giá thế giới, qua đó xóa bỏ tình trạng chênh lệch quá lớn như hiện nay.

Theo ông Nguyễn Thế Hùng - Phó Chủ tịch Hiệp hội Kinh doanh Vàng Việt Nam (VGTA), một sàn vàng quốc gia với khung pháp lý chặt chẽ sẽ giúp "kéo" kim loại quý này ra khỏi trạng thái "ngủ yên".

Vị này cho rằng, nhiều người có thói quen nắm giữ vàng như kênh tiết kiệm. Nếu có một hệ thống an toàn và minh bạch như sàn vàng, họ sẵn sàng gửi vàng vào như gửi ngân hàng. Khi đó, Nhà nước vừa kiểm soát được lượng vàng lưu thông vừa giảm hiện tượng "vàng hóa" - sử dụng kim loại quý này như một loại tiền tệ thay thế.

Xoay quanh vấn đề về thí điểm thành lập sàn giao dịch, một số ý kiến cũng cho hay, Nghị định 232/2025/NĐ-CP về quản lý thị trường vàng có hiệu lực từ ngày 10/10/2025, chính thức xóa bỏ độc quyền nhập khẩu vàng nguyên liệu và sản xuất vàng miếng chỉ là bước đầu tiên trong lộ trình đổi mới thị trường vàng. Bước tiếp theo để quản lý thị trường vàng phải là lập sàn giao dịch vàng.

Theo Chuyên gia tài chính ngân hàng - TS Nguyễn Trí Hiếu, nhập khẩu vàng chỉ giải quyết được phần ngọn và nguồn lực ngoại tệ nhập khẩu khó đáp ứng hết được cầu trên thị trường. Để giải quyết tận gốc, cần “chứng khoán hóa thị trường vàng”, cụ thể là phải lập sàn giao dịch vàng theo mô hình sàn hàng hóa.

“Người dân muốn mua vàng không cần phải xếp hàng ở tiệm vàng mua vàng vật chất về cất két sắt, mà có thể nhận chứng chỉ vàng. Người dân có thể dùng chứng chỉ này để giao dịch, trao đổi và mang đến sàn để rút vàng nếu có nhu cầu. Khi đó, cầu vàng vật chất sẽ giảm mạnh, vì thực tế rất nhiều người không có nhu cầu mang vàng vật chất về cất giữ”, vị chuyên gia này chia sẻ.

Trước thực trạng của giá vàng thời gian qua, tại phiên thảo luận ở Tổ về tình hình kinh tế - xã hội, ngân sách Nhà nước, Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV vừa qua, nhiều đại biểu Quốc hội cũng đề nghị Chính phủ và Ngân hàng Nhà nước cần đánh giá lại việc tích trữ vàng trong dân cùng các chính sách quản lý thị trường vàng, tránh gây những tác động tiêu cực đến dân, doanh nghiệp.