Gửi bình luận
Thời gian qua, Quỹ Phòng, chống tác hại của thuốc lá (Bộ Y tế) đã phối hợp chặt chẽ với Bộ GD&ĐT triển khai nhiều hoạt động nhằm phòng, chống tác hại của thuốc lá trong học sinh, sinh viên.
Theo báo cáo của WHO năm 2021, sử dụng thuốc lá đã và đang gây ra gánh nặng bệnh tật và tử vong sớm tại Việt Nam, với hơn 100.000 ca tử vong do thuốc lá mỗi năm (trong đó 84.500 người tử vong/năm do hút thuốc chủ động và 18.800 người tử vong do tiếp xúc thụ động với khói thuốc).
Bảo vệ học sinh khỏi tác hại của thuốc lá, đặc biệt là thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng, luôn là một mục tiêu quan trọng và ưu tiên hàng đầu của Chương trình Phòng, chống tác hại của thuốc lá. Mục tiêu này được thể hiện đồng bộ, thống nhất từ trong Công ước Khung về kiểm soát thuốc lá, Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá, Chiến lược quốc gia về Phòng chống tác hại của thuốc lá.
Trong thời gian qua, Quỹ Phòng, chống tác hại của thuốc lá – Bộ Y tế đã phối hợp chặt chẽ với Bộ GD&ĐT, các bộ, ngành và các tỉnh, thành phố trên cả nước triển khai nhiều hoạt động thiết thực nhằm phòng, chống tác hại của thuốc lá trong học sinh, sinh viên. Hàng nghìn buổi truyền thông trực tiếp tại trường học đã được tổ chức; hàng trăm tài liệu, video, bài giảng, và sản phẩm truyền thông đã được biên soạn, phổ biến rộng rãi; nhiều cuộc thi, chương trình ngoại khóa, mô hình “Trường học không khói thuốc” được duy trì thường xuyên.
Bộ GD&ĐT cũng đã tổ chức các lớp tập huấn sử dụng Tài liệu hướng dẫn giáo dục lồng ghép nội dung phòng, chống tác hại của thuốc lá trong bài giảng môn học và hoạt động giáo dục cấp Trung học phổ thông cho giáo viên tại các địa phương. Những hoạt động này đã góp phần đổi mới nội dung và phương pháp giáo dục, giúp giáo viên có thêm công cụ, kỹ năng để truyền tải kiến thức về phòng, chống tác hại của thuốc lá một cách sinh động, gần gũi và hiệu quả hơn tới học sinh, sinh viên.
Báo cáo tổng kết 10 năm thi hành Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá cho thấy tỷ lệ hút thuốc ở thanh thiếu niên giảm đáng kể: ở nhóm 13–17 tuổi giảm từ 5,36% năm 2013 xuống còn 2,78% năm 2019; ở nhóm 13–15 tuổi giảm từ 2,5% năm 2014 xuống còn 1,9% năm 2022.
Đây là những kết quả rất đáng khích lệ trong công tác phòng, chống tác hại của thuốc lá. Tuy nhiên, những thành tựu này đang có nguy cơ bị phá bỏ bởi sự gia tăng nhanh chóng tỷ lệ sử dụng các sản phẩm thuốc lá mới, chủ yếu là thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng, đặc biệt trong giới trẻ.
Ở thanh thiếu niên 13–17 tuổi, tỷ lệ sử dụng thuốc lá điện tử tăng từ 2,6% năm 2019 lên 8,1% năm 2023; ở nhóm 13–15 tuổi, tỷ lệ này đã tăng hơn gấp đôi, từ 3,5% năm 2022 lên 8% năm 2023. Đáng lưu ý, ở nữ giới từ 11–18 tuổi, theo kết quả sơ bộ điều tra tại 11 tỉnh, tỷ lệ sử dụng thuốc lá điện tử đã đạt 4,3% năm 2023.
Những con số trên cho thấy, nếu chúng ta không có các biện pháp mạnh mẽ và quyết liệt để ngăn chặn thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, các kết quả đạt được trong hơn một thập kỷ qua có thể bị xóa bỏ.
Bà Đào Thị Cúc - Phó Hiệu trưởng Trường THCS Đống Đa (TP Hà Nội) cho rằng, việc xây dựng môi trường học đường lành mạnh, trong đó có trách nhiệm từ nhà trường - phụ huynh - học sinh. Hành vi sử dụng thuốc lá đang lan rộng ở giới trẻ, trong đó, tỷ lệ hút thử thuốc lá cao ở nhóm học sinh 13 - 15 tuổi. Tình trạng này đã ảnh hưởng tới sức khoẻ, nhân cách và môi trường học đường.
Để phòng chống tác hại thuốc lá, trường THCS Đống Đa đã truyền thông bằng nhiều hình thức phong phú, gần gũi, xây dựng môi trường không khói thuốc (làm clip, vẽ tranh…). Bên cạnh đó, nhà trường tích hợp giáo dục vào các môn học, phát động phong trào “Học sinh nói không với thuốc lá điện tử”. Đồng thời, phối hợp với địa phương trong việc kiểm tra hành chính...
Bà Đào Thị Cúc cho rằng, cần truyền thông sinh động, gần gũi, nói bằng ngôn ngữ “tuổi teen”. Song song đó, cần sự phối hợp đa chiều giữa nhà trường - gia đình - xã hội. Ngoài ra, cần duy trì thường xuyên bằng hình thức sáng tạo như: mạng nội bộ, vẽ tranh, làm clip tuyên truyền.... Nhờ cách tiếp cận này, nhà trường đã duy trì “Trường lớp sạch khói” suốt nhiều năm.
Ông Cao Lê Quang - Giáo viên mỹ thuật trường THCS Đặng Văn Ngữ (TP Huế) thì nhấn mạnh đến vai trò của giáo dục giá trị sống và kỹ năng sống. 3 phương pháp giáo dục hiệu quả trong nhà trường: Thứ nhất, tích hợp trong các môn học như Giáo dục công dân - Sinh học - Ngữ văn - Mỹ thuật... có thể lồng ghép nội dung về sức khỏe, đạo đức, trách nhiệm xã hội. Đặc biệt, môn Mỹ thuật và nghệ thuật truyền thông đa phương tiện có thể giúp học sinh tự sáng tạo tranh cổ động, poster, video tuyên truyền, biến nhận thức thành hành động sáng tạo. Vận dụng Giáo dục STEAM để dạy học tích hợp liên môn, giúp học sinh vận dụng kiến thức từ nhiều lĩnh vực khoa học, công nghệ, kỹ thuật, nghệ thuật, toán học, để giải quyết các vấn đề thực tiễn hướng đến tư duy sáng tạo, tư duy phản biện, kỹ năng hợp tác và năng lực giải quyết vấn đề.
Thứ hai, thông qua hoạt động trải nghiệm để tổ chức các diễn đàn, sân khấu hóa, thi sáng tác khẩu hiệu, vẽ tranh, sáng tác video, bài hát tuyên truyền. Thành lập Câu lạc bộ “Học sinh nói không với thuốc lá” để mỗi em vừa là người học, vừa là tuyên truyền viên tích cực. Tổ chức triển lãm tranh và hoạt động vẽ tranh hs được rèn luyện kỷ năng thực hành sáng tạo và nhiều nhận thức thẩm mỹ.....
Thứ ba, phối hợp giữa nhà trường – gia đình – xã hội: Cha mẹ cần làm gương, không hút thuốc trong nhà. Nhà trường phối hợp cùng y tế, đoàn thể, công an địa phương tổ chức tuyên truyền, hỗ trợ học sinh có nguy cơ. Khi hiểu đúng và sống đúng, học sinh không chỉ tránh xa thuốc lá, mà còn lan tỏa thông điệp tích cực đến bạn bè, người thân. Các em có thể chia sẻ hình ảnh, bài viết tuyên truyền trên mạng xã hội, tham gia chiến dịch “Trường em không khói thuốc”, hoặc đơn giản là nhắc nhở người thân không hút thuốc. Sức ảnh hưởng từ “tuyên truyền viên nhỏ tuổi” đôi khi mạnh mẽ hơn mọi khẩu hiệu.
