Mục tiêu 40 tỷ USD xuất khẩu nông sản có khả thi?

Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn cho biết, 6 tháng đầu năm, giá trị xuất khẩu nông, lâm, thủy sản đạt 19,4 tỷ USD, tăng 12%; thặng dư thương mại toàn ngành đạt 3,9 tỷ USD, tăng 13,1% so với cùng kỳ năm ngoái.

Triển vọng lớn

Đáng chú ý, mặt hàng gạo, rau quả, thủy sản… tiếp tục giữ “phong độ” cao, khi tăng trưởng ấn tượng trong nửa đầu năm nay. Trong khi, mặt hàng gỗ, chè... cũng khởi sắc, hướng đến chất lượng cao hơn và nâng cao vị thế trên thị trường thế giới.

Về rau quả, trong 6 tháng đầu năm nay, xuất khẩu ngành hàng này thu về 2 tỷ USD, tăng trên 20% so với cùng kỳ năm ngoái. Trong đó, thị trường lớn nhất là Trung Quốc chiếm 1,2 tỷ USD (gần 75% thị phần), tiếp đó Mỹ, Nhật Bản, Hàn Quốc, Thái Lan. Với quả vải (chủ yếu ở Bắc Giang và Hải Dương), dự kiến đến hết vụ, Việt Nam sẽ xuất trên 100 nghìn tấn đi các thị trường.

Đến nay, cả nước xuất trên 1 triệu tấn thanh long, xoài 270 nghìn tấn, dưa hấu 225 nghìn tấn, trên 140 nghìn tấn chuối, trên 92 nghìn tấn nhãn… Về mở cửa thị trường, hiện khu vực ASEAN, EU hầu hết đã mở cửa được với các trái cây tươi. Tuy nhiên, với một số thị trường khó tính khác như Mỹ, Nhật… vẫn tiếp tục tháo gỡ.

Ngoài những nông sản chính trên, hai “ông lớn” trong ngành là thủy sản, đồ gỗ và sản phẩm gỗ cũng có tăng trưởng cao so với cùng kỳ năm ngoái, đạt lần lượt 3,94 tỷ USD (tăng 10,5%) và 4,1 tỷ USD (tăng 12,1%). Theo nhận định, cả hai lĩnh vực chủ lực này sẽ cùng về đích 9 tỷ USD, đạt mục tiêu trong năm nay.

Theo Bộ quản lý nhà nước về lĩnh vực nông nghiệp, xuất khẩu nông sản liên tục tăng, tăng từ nhóm nông sản cho đến thị trường và tính đến thời điểm hiện nay, Việt Nam đã xuất khẩu tới 180 nước, trong đó nông sản Việt cũng đã chinh phục được những thị trường rất khó tính như Nhật Bản, EU, Hoa Kỳ.

Đáng chú ý, trong vài năm lại nay, nhìn vào thống kê xuất khẩu của ngành nông nghiệp cho thấy giá trị tuyệt đối của nông sản tăng trưởng rất ấn tượng. Nếu như năm 2015 là 30,5 tỷ, năm 2016 lên 32,2 tỷ, 2017 là 36,2 tỷ thì năm nay, ngành nông nghiệp dự báo tăng còn mạnh mẽ hơn. “Với đà này, năm 2018, xuất khẩu ngành nông nghiệp có thể sẽ vượt 40 tỷ USD, tăng cả lượng về chất”- Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Nguyễn Xuân Cường đưa ra dự báo.

Thách thức không nhỏ

Cũng theo, Bộ trưởng NN&PTNT Nguyễn Xuân Cường, hiện xuất khẩu nông sản Việt Nam đứng thứ 2 ASEAN, thứ 18 thế giới. “Năm nay Việt Nam có thể xuất 40 tỷ USD, nhưng nguy cơ thị trường cực lớn. Đặc biệt là các cuộc “chiến tranh” thương mại, hàng rào bảo hộ. Trong khi đó, để bán được quả xoài, quả vải ra thế giới, chúng ta phải nói rã cả họng, bao nhiêu cấp, ngành vào cuộc mới bán được”, lãnh đạo bộ cho hay.

Bộ NN&PTNT đã rà soát và tính toán các kịch bản tăng trưởng để đặt mục tiêu xuất khẩu trên 40 tỷ USD và tăng GDP từ 3,05% trở lên. Bộ cũng “khoán” với các đầu việc cụ thể, yêu cầu các thứ trưởng phụ trách lĩnh vực và người đứng đầu các đơn vị phải có trách nhiệm.

“Cách chỉ đạo điều hành phải thay đổi tư duy, không cứ kiểu khư khư cầm con dấu, phải sáng tạo theo kiểu mới, chuyển động theo phương thức hậu kiểm. Thứ trưởng được giao phải chịu trách nhiệm với ngành được phân công”- ông Cường yêu cầu.

Bên cạnh đó, để đạt mục tiêu đề ra, các ngành hàng nông, lâm, thủy sản phải bám sát mục tiêu tăng trưởng để tổ chức sản xuất, chủ động thực hiện xúc tiến thương mại, mở rộng thị trường. Ngoài việc quan tâm, giữ vững thị trường truyền thống, cần chú trọng phát triển các thị trường mới có nhiều dư địa, như các thị trường khu vực ASEAN, nghiên cứu thị trường Ấn Độ và những phân khúc thị trường mới để phục vụ chiến lược chung về hàng hóa của Việt Nam, trong đó có nông sản...

Từ góc độ doanh nghiệp, dù có cái nhìn lạc quan về mục tiêu 40 tỷ USD của ngành nông nghiệp tuy nhiên ông Đỗ Hà Nam, Chủ tịch Tập đoàn Intimex - doanh nghiệp xuất khẩu các loại nông sản hàng đầu Việt Nam - cho rằng khâu yếu nhất chính là chế biến.

Ông Nguyễn Đỗ Anh Tuấn, Viện trưởng Chính sách và Chiến lược Phát triển nông nghiệp nông thôn thì cho rằng, về thị trường xuất khẩu, những yêu cầu về tiêu chuẩn hàng hóa ngày càng cao, và chủ nghĩa bảo hộ thương mại cũng có xu tăng lên.

“Khi các nước lớn cạnh tranh khốc liệt với nhau, sẽ ảnh hưởng rất lớn đến xuất khẩu nông sản của Việt Nam. Rõ nhất là ngành thịt, khi giữa Mỹ, Trung Quốc, EU có nhiều bất ổn về thương mại. Hiện thịt của Mỹ, Úc dư cung, nên việc cạnh tranh trong ngạch thịt của Việt Nam rất thấp”- ông Tuấn cảnh báo.

Ông Tuấn cũng nhận định, trong 6 tháng cuối năm, những mặt hàng rau quả, thủy sản, gỗ, chè, điều, sắn tiếp tục dấu hiệu tốt. Tuy nhiên, những mặt hàng được dự báo là tín hiệu xấu, như gạo, cà phê có thể dư cung; cao su, tiêu còn tồn kho nhiều, thịt cũng có những bất ổn, nên cần chỉ đạo sâu sát hơn. Để có nguồn thông tin phục vụ chỉ đạo điều hành tốt hơn, cân đối thị trường, cần tổ chức mạng lưới giám sát thường xuyên dữ liệu ở các địa phương, các vùng nguyên liệu, nếu có giá thành thường xuyên sẽ càng tốt.

Nha Trang