Cần tiêu chí để định vị vai trò của hướng dẫn viên

ĐÀO VŨ• 18/04/2023 03:00

Hướng dẫn viên du lịch là sứ giả của quốc gia. Do đó, cần nâng cao chất lượng từ cơ sở đào tạo và bổ sung thêm các tiêu chí để định vị lại vị trí của hướng dẫn viên trong các nhóm ngành lao động.

>>Cân đối nhu cầu đào tạo nhân lực du lịch giữa nhà trường và doanh nghiệp

Hướng dẫn viên du lịch tăng nhanh chóng về số lượng nhưng vẫn thiếu và yếu về chất lượng trong phục vụ nhóm khách du lịch cao cấp. Thực tế cho thấy khách nội địa có nhu cầu du lịch quốc tế tăng mạnh, mục tiêu đạt số lượng khách quốc tế đến Việt Nam năm 2023 lớn, nhưng số lượng hướng dẫn viên có năng lực cao và thông thạo ngoại ngữ hiện nay đang rất hạn chế.

Nhu cầu khách quốc tế càng cao thì càng đòi hỏi HDV có chuyên môn tốt nhưng thực tế hiện nay còn rất yếu

Nhu cầu khách quốc tế càng cao thì càng đòi hỏi hướng dẫn viên có chuyên môn tốt, nhưng thực tế hiện nay hướng dẫn viên còn rất yếu và thiếu (Ảnh:TEDVIET Travel)

Lệch cơ cấu cung cầu

Nhiều doanh nghiệp hiện nay đang phải đầu tư thuê hướng dẫn viên (hướng dẫn viên) tự do từ nhiều tháng trước để chuẩn bị cho các chương trình tour dịp lễ 30/4 và 1/5. Dù chưa chắc chắn về số lượng đoàn khách đông nhưng ngay từ tháng 1 nhiều đơn vị lữ hành đã phải tìm thuê hướng dẫn viên. Ở thời điểm hiện tại, giá vé máy bay đang cao, khách nội địa có nhu cầu du lịch nước ngoài nhiều hơn, nên việc thiếu hướng dẫn viên có ngôn ngữ địa phương đã khó lại cần am hiểu địa phương quốc tế lại càng khó hơn.

HDV đóng vai trò như một sứ giả của đất nước trong việc quảng bá văn hóa

Hướng dẫn viên đóng vai trò như một sứ giả của đất nước trong việc quảng bá văn hóa

Theo thống kê của Tổng cục Du lịch, tính đến hết tháng 3/2023, số lượng hướng dẫn viên là 34.485 trong đó hướng dẫn viên quốc tế là 20.237 trong khi mục tiêu năm 2023 Việt Nam đón và phục vụ đến 8 triệu lượt khách quốc tế. Phân loại theo trình độ ngoại ngữ, hướng dẫn viên tiếng Anh là 9.878, Trung Quốc là 4.814, Nhật Bản 730 và Hàn Quốc là 423,...

Theo nguồn số liệu của Tổng cục Thống kê và Tổng cục Du lịch thì có đến 2.699.556 lượt khách quốc tế trong 3 tháng đầu năm 2023, trong đó xếp thứ tự ưu tiên gồm có: Thứ nhất là Hàn Quốc (423 hướng dẫn viên/810.938 lượt khách), Trung Quốc (4.8114 hướng dẫn viên/140.233 lượt khách), Thái Lan (313 hướng dẫn viên/145.131 lượt khách), các thị trường khác như Đài Loan, Nhật Bản và Malaysia,... cũng đều có số lượng chênh lệch tương tự về sự thiếu nguồn lao động này.

Ông Nguyễn Viết Hanh - Giám đốc Công ty TED VIET Travel

Ông Nguyễn Viết Hanh - Giám đốc Công ty TEDVIET Travel

Ông Nguyễn Viết Hanh – CEO Công ty TEDVIET Travel cho biết: “Số lượng hướng dẫn viên cố định tại một công ty hầu như không có, chỉ tập trung tại một số doanh nghiệp lữ hành lớn như Viettravel, Saigon Tourist… Tuy nhiên cũng rất ít, tỉ lệ này có thể ví dụ như 1000 hướng dẫn viên có thẻ thì chỉ có 5 hướng dẫn viên cơ hữu thuộc một công ty lữ hành nào đó. Hầu như là hướng dẫn viên tự do, làm việc theo thời vụ và hưởng bảo hiểm theo hợp đồng thời vụ".

Khó kiểm soát chất lượng

Nhiều hướng dẫn viên hiện nay không phải xuất phải xuất phát điểm từ chuyên ngành đào tạo du lịch mà từ ngành khác sang. Điều 59 Luật du lịch số 09/2017/QH14, đế lấy thẻ hướng dẫn viên cho người học trái ngành thì bắt buộc phải có chứng chỉ nghiệp vụ hướng dẫn du lịch từ Cao đẳng trở lên với thẻ hướng dẫn viên quốc tế hoặc từ Trung cấp trở lên với thẻ hướng dẫn viên nội địa. Theo quy định hiện hành, chỉ cần trải qua một khóa đào tạo ngắn hạn 3 hoặc 6 tháng thì đều có thể thi cấp chứng chỉ hướng dẫn viên. Việc này sẽ làm tăng nhanh chóng về số lượng hướng dẫn viên trong thời gian ngắn nhưng khó kiểm soát về chất lượng.

>>Điểm khó của đào tạo nhân lực du lịch Việt Nam

>>Nhân lực du lịch chất lượng cao

Mặt khác, nhiều đoàn khách quốc tế đến Việt Nam với mục đích thăm thân, họ được người nước họ dẫn đi thăm quan và tự giới thiệu về các địa điểm của Việt Nam. Tuy nhiên, việc giới thiệu về các sản phẩm văn hóa, kiến trúc và phong tục tập quán người Việt Nam nếu chưa qua đào tạo và nghiên cứu thì khó có thể truyền đạt hết giá trị. Thậm chí còn bị sai lệch thông tin.

Giảng viên Lê Trường Sơn - Trường Đại học Quản lý và Công nghệ Hải Phòng

Giảng viên Lê Trường Sơn – Trường Đại học Quản lý và Công nghệ Hải Phòng cho biết: “Du khách nước ngoài đến và không có nhu cầu thuê hướng dẫn viên Việt Nam dẫn mà chọn đi cùng người dẫn là người nước họ, những người này đã có thời gian sinh sống, làm việc tại Việt Nam. Tôi cho rằng đó là việc bình thường, vì chúng ta không thể ép họ khi sang Việt Nam phải thuê hướng dẫn viên Việt Nam được. Họ cũng có nhu cầu thăm quan tự do. Đây là việc rất khó quản lý”.

"Theo đó, các đơn vị du lịch lữ hành lớn có một số hướng dẫn viên cố định, còn lại phần lớn đều thuê hướng dẫn viên thời vụ và đóng bảo hiểm thời vụ vì điều này sẽ giúp các đơn vị tiết kiệm chi phí quản lý khi vào vụ thấp điểm. Nên cơ chế để phát triển năng lực, nâng cao nghiệp vụ, thi đua thăng tiến cũng như đánh giá chất lượng theo tiêu chí cụ thể, có bài bản còn rất hạn chế cho các hướng dẫn viên hiện nay” – Giảng viên Lê Trường Sơn nhấn mạnh.

Nâng cao chất lượng từ cơ sở

Nhiều chuyên gia cho rằng, việc cấp thẻ hướng dẫn viên trong thời hạn ngắn với tiêu chí đơn giản sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng nguồn nhân lực chất lượng cao. Để đáp ứng được dòng khách cao cấp với lực lượng lao động đào tạo ngắn như thế này thật sự quá khó. Do đó cần phải có nguồn nhân lực chất lượng cao từ phía các cơ sở đào tạo chính quy. Từ đó, các doanh nghiệp có thể sử dụng lao động ngay sau khi tuyển mà không mất công đào tạo hoặc đào tạo lại.

Khoa Du lịch Trường Đại học Quản lý và Công nghệ Hải Phòng luôn chú trọng việc trải nghiệm thực tế nhằm nâng cao kiến thức chuyên môn

Khoa Du lịch Trường Đại học Quản lý và Công nghệ Hải Phòng luôn chú trọng trải nghiệm thực tế nhằm nâng cao kiến thức chuyên môn cho sinh viên

Giảng viên Lê Trường Sơn khẳng định: “Khi đã trải qua các chương trình đào tạo cơ bản từ cao đẳng hay đại học chuyên ngành du lịch thì đều có thể đăng ký tham gia thi cấp chứng chỉ hướng dẫn viên du lịch. Do đó, để có nguồn nhân lực chất lượng cao thì phải bắt đầu từ các cơ sở đào tạo. Các cơ sở đào tạo chuyên ngành và cơ sở đào tạo cấp thẻ hướng dẫn viên phải nâng cao chất lượng đào tạo thì nguồn nhân lực chất lượng cao này sẽ luôn được đảm bảo. Theo đó, việc liên kết giữa nhà trường và doanh nghiệp sẽ là cơ hội tốt để có chất lượng nguồn nhân lực cao".

Cũng theo Giảng viên Lê Trường Sơn, cần có một tiêu chí nhất định trong việc đảm bảo nguồn lao động cố định trong các đơn vị du lịch lữ hành. “Cần phải bổ sung thêm khung pháp lý ví dụ như phải có ít nhất từ 2 đến 5 hướng dẫn viên cố định khi thành lập công ty du lịch, lữ hành. Điều này sẽ giúp các đơn vị có thêm tiêu chí lựa chọn nguồn hướng dẫn viên chất lượng cao từ đầu, mặt khác sẽ có thêm nhiều hướng dẫn viên có thêm cơ hội được cống hiến và ổn định với nghề hơn. Ngoài ra, cũng cần có thêm nhiều các chương trình tầm quy mô quốc gia về việc đánh giá chất lượng hướng dẫn viên. Cần bổ sung thêm các điều kiện cơ sở để tăng phụ cấp, đánh giá chất lượng và xếp hạng hướng dẫn viên. Hoặc cần có thêm tiêu chí để hướng dẫn viên phấn đấu, thăng tiến trong công việc và khẳng định vị trí, vai trò của mình trong các nhóm ngành lao động.” – Giảng viên Lê Trường Sơn đề xuất.