Bảo hộ thương hiệu Việt: Bài học từ cà phê Trung Nguyên

GIA NGUYỄN• 04/05/2021 04:10

Mất kiểm soát nhãn hiệu trên thị trường, câu chuyện ít được doanh nghiệp Việt để ý, với tâm lý chủ quan “mất bò mới lo làm chuồng” nhiều doanh nghiệp đã phải trả giá, trong đó có cà phê Trung Nguyên…

Không chỉ đình đám với các vụ tranh chấp từ cuộc ly hôn ngàn tỷ của vợ chồng ông chủ, thương hiệu Cà phê Trung Nguyên còn được biết đến là một trong những “ông lớn” Việt Nam với nhiều lần bị chao đảo, do sự thiếu hiểu biết trong bảo hộ thương hiệu cà phê Trung Nguyên tại một số quốc gia.

Tháng 7/2000, Công ty Trung Nguyên tiếp xúc với Công ty Rice Field với mục đích đưa sản phẩm sang thị trường Mỹ, tuy nhiên, khi hai bên còn đang thương thảo, chưa đi đến ký thỏa thuận hợp đồng thì phía đối tác đã đăng ký bảo hộ thương hiệu Cafe Trung Nguyên với các cơ quan chức năng Mỹ và Tổ chức Bảo hộ Trí tuệ Thế giới (WIPO).

Thương hiệu cà phê Trung Nguyên là một bài học lớn trong việc bảo hộ thương hiệu của các doanh nghiệp Việt - Ảnh minh họa

Đứng trước nguy cơ mất thương hiệu tại thị trường Mỹ, một mặt Cafe Trung Nguyên nộp đơn đăng ký bảo hộ với các cơ quan chức năng Hoa Kỳ, với WIPO; mặt khác tiến hành thương thảo, đàm phán với Rice Field.

Sau 2 năm thương thảo, Trung Nguyên mới lấy lại được thương hiệu khi WIPO đã không chấp nhận bảo hộ cho Rice Field, Công ty này cũng đành lùi bước và nhận làm đại lý phân phối Cafe Trung Nguyên tại Mỹ.

Thế nhưng, theo nhiều nguồn tin, để dàn xếp ổn thỏa và dành lại thương hiệu của mình, Trung Nguyên đã phải rất vất vả và tiêu tốn tốn hàng trăm nghìn USD.

Sau bài học đắt giá này, Trung Nguyên đã mạnh tay đăng ký bảo hộ thương hiệu tại hơn 60 nước và lãnh thổ trên thế giới, thế nhưng, kinh nghiệm xương máu sau cú vấp đã nêu cũng không giúp Trung Nguyên tránh được những “cơn bão” trên con đường bảo vệ thương hiệu.

Mặc dù đã giữ lại được thương hiệu cà phê Trung Nguyên, thế nhưng hàng loạt sự cố liên quan tới tên miền đã xảy ra, năm 2003, tên miền trungnguyen.com.vn được Công ty Trung Nguyên mua và cũng muốn thâu tóm cả tên miền .com cho mình, nhưng từ năm 2001 tên miền trungnguyen.com đã được một việt kiều Séc đăng ký trước. Không chỉ có vậy, tên miền trungnguyencoffee.com cũng không thuộc sở hữu của doanh nghiệp này mà đã bị Công ty Clockworkcommerce đăng ký từ năm 2007.

Không chỉ có vậy, năm 2010, thương hiệu của Trung Nguyên lại thêm một lần “dậy sóng” bởi vụ ầm ĩ giữa cafe Trung Nguyên và cafe Highlands của Công ty Cổ phần Việt Thái Quốc tế (VTI), khi tên miền trungnguyen.com.au (tên miền quốc gia của Australia) được dùng để quảng bá, giao dịch cho Highlands Coffee.

Sự cố này, chỉ được Trung Nguyên phát hiện khi đăng ký tên miền này tại Australia thì thấy Công ty The Trustee for Hinchliffe Trust đã đăng ký tên miền này và sử dụng dưới hình thức một website giao dịch thương mại.

Trung Nguyên đổ lỗi Highlands Coffee cạnh tranh không lành mạnh, tuy nhiên, đại diện của VTI đã thẳng thừng bác bỏ và khẳng định mình không hề có sự liên quan nào đến Công ty The trustee for Hinchliffe Trust – Công ty đã đăng ký tên miền trungnguyen.com.au. Rất may, cuộc tranh cãi này sớm dừng lại, tới năm 2014, website này không còn tồn tại nữa.

Trung Nguyên mất cơ hội đưa Cafe Chồn vào thị trường Mỹ cũng xuất phát từ những sơ suất trong bảo hộ thương hiệu - Ảnh minh họa

Năm 2012, Trung Nguyên tiếp tục lại có cú vấp đau hơn với thương hiệu cà phê chồn tại Mỹ khi doanh nghiệp này mua tên miền Legendee.com từ tháng 12/2011 nhưng quên hàng loạt tên miền “có liên quan” như Legendee.com.vn và Legendee.vn… hậu quả, Trung Nguyên bị mất cơ hội xuất khẩu cà phê mang thương hiệu Legendee Coffee tại thị trường Mỹ.

Theo Văn phòng về Bằng sáng chế và Thương hiệu Mỹ (USPTO), thương hiệu Legendee Coffee được đăng ký tại Mỹ vào ngày 27/4/2012, tức là đăng ký sau khi có cảnh báo về việc có thể “Trung Nguyên mất thương hiệu cà phê chồn” từ một cơ quan báo chí trong nước.

Thời điểm đó, tra cứu trên trang chủ của USPTO cho thấy, bản quyền (Trademark) thương hiệu Legendee Coffee (cafe legendee - cafe Chồn) đã được đăng ký tại Mỹ, chủ sở hữu là ông Alexander Nguyen, một người gốc Việt, quốc tịch Mỹ và không có mối liên quan nào với Công ty Trung Nguyên.

Và trên hệ thống của USPTO cũng thể hiện kết quả, bản quyền Trung Nguyen Coffee, G7 coffee và thương hiệu Trung Nguyen thuộc sở hữu của Trung Nguyên Việt Nam, nhưng Trung Nguyên không đăng ký bản quyền Legendee Coffee. Như vậy, nếu Trung Nguyên muốn phát triển thương hiệu Legendee Coffee tại Mỹ thì phải đàm phán với chủ sở hữu thương hiệu Legendee Coffee tại quốc gia này, trong khi, chi phí đăng ký bản quyền Legendee Coffee tại Mỹ được tiết lộ chỉ mất có 165 USD, tương đương với hơn 3 triệu đồng.

Với một doanh nghiệp luôn thể hiện khát vọng vươn ra toàn cầu như Trung Nguyên mà lại chao đảo với vấn đề liên quan bảo hộ thương hiệu, cùng với đó là hàng loạt tên miền quan trọng thực sự là một bài học lớn không chỉ dành cho doanh nghiệp này, mà còn cho thấy, doanh nghiệp Việt vẫn rất thờ ơ, thiếu chuyên nghiệp trong chiến lược kinh doanh của mình, đặc biệt là việc đăng ký bảo hộ thương hiệu.

“Quả đắng” của cà phê Trung Nguyên đã gióng lên hồi chuông cảnh báo cho doanh nghiệp Việt Nam muốn thâm nhập thị trường ngoài nước, đặc biệt là trong giai đoạn đất nước ta hội nhập kinh tế quốc tế sâu rộng như hiện nay.