Hai lần "lột xác" của gia tộc Vưu Khải Thành
Nhiều thương hiệu truyền thống trong nước chao đảo trước sức cạnh tranh của doanh nghiệp ngoại, Biti’s của gia tộc họ Vưu cũng không nằm ngoài cơn sóng gió ấy.
Ra đời từ năm 1982, Biti’s nhanh chóng trở thành một huyền thoại trong giới học sinh và phụ huynh nhờ vào độ bền “khủng” của sản phẩm mang thương hiệu này.
Chuyến "công du" mạo hiểm
Năm 1982, Vưu Khải Thành cùng vợ khởi đầu Biti’s với số vốn 200 triệu đồng, với 15 nhân công và những chiếc máy rỉ sét năng suất thấp, để sản xuất các loại dép cao su xuất khẩu, thị trường chủ yếu là Liên Xô và các nước Đông Âu.
Nhưng mọi việc chỉ suôn sẻ đến cuối thập niên 1980. Khi Liên Xô và Đông Âu sụp đổ, Biti’s cũng mất luôn thị trường chính.
Vợ chồng ông Vưu Khải Thành, bà Lai Khiêm
Trong khi đó, ở thị trường trong nước, mặt hàng dép xốp cũng bị cạnh tranh khốc liệt. Giày dép Thái Lan, Trung Quốc làm bằng chất liệu mới, đẹp, nhẹ và tiện lợi hơn dép cao su đã trở thành mặt hàng thời thượng tại Việt Nam khi đó.
Xuất khẩu bết bát, bán trong nước cũng không xong, vợ chồng ông vẫn không bỏ cuộc và quyết định “công du” Đài Loan vào năm 1989, với hy vọng tìm cơ hội mới.
“Mọi hy vọng và nỗ lực đều không bị phụ”, bà Lai Khiêm, vợ ông Thành cho biết. Đến Đài Loan, họ đã nhìn thấy một loại dép xốp đặc biệt làm bằng chất liệu hạt nhựa EVA, có thể cạnh tranh được với dép xốp đang chiếm lĩnh thị trường Việt Nam khi đó, và họ nắm ngay cơ hội này. Vợ chồng Vưu Khải Thành ngày đêm tìm hiểu công nghệ EVA và dành tiền mua dây chuyền sản xuất mang về Việt Nam.
Ba năm sau khi phát triển sản phẩm này, công ty của gia đình họ Vưu trở thành doanh nghiệp Việt Nam đầu tiên trong ngành giày dép được xuất khẩu chính thức vào thị trường Trung Quốc. Theo bà, Trung Quốc, một thị trường đông dân, có thói quen sử dụng hàng tiêu dùng tương đồng với Việt Nam.
Ông Khải Thành đã chọn Tây Nam Trung Quốc là địa bàn để phát triển doanh nghiệp. Đây là khu vực giáp với Việt Nam, dân số hơn 420 triệu người với thị trường giày dép bị bõ ngỏ.
Ông nhận thấy các doanh nghiệp Trung Quốc chỉ mải mê xuất khẩu mà quên mất các thị trường rộng lớn của họ. Thế là, trong khi giày dép Trung Quốc thâm nhập thị trường Việt Nam bằng chiêu bài giá rẻ thì Biti’s nghĩ đến chuyện ngược lại: chinh phục thị trường đối thủ bằng các sản phẩm chất lượng tốt, có giá phải chăng.
Kết quả là sau nhiều năm phát triển, đến nay, doanh thu của Biti’s tại thị trường Tây Nam đã chiếm tới 80% tổng doanh thu của Biti’s trên toàn Trung Quốc.
Năm 2006, ông Khải Thành tiếp tục đầu tư xây dựng một trung tâm thương mại cửa khẩu quốc tế ở biên giới Lào Cai với tổng vốn 40 triệu USD, nằm cách cửa khẩu 50m, để mua nguyên liệu và sau đó, sản xuất giày dép và bán qua biên giới.
Trên tổng thể, Biti’s đã mở rộng chuỗi trung gian phân phối ở Trung Quốc lên 30 đơn vị với gần 500 đại lý bán lẻ, tiêu thụ hơn 2 triệu đôi/năm, tăng trưởng doanh thu bình quân hằng năm khoảng 30%.
Thắng ở thị trường Trung Quốc, ông Khải Thành tiếp tục xuất hàng sang Campuchia và Lào, những thị trường hấp dẫn trong khối Đông Dương. Và ông đã xây dựng ở 2 nước này được hơn 1.000 điểm bán lẻ.
Vợ chồng ông cũng nỗ lực đưa hàng vào các nước Đông Âu và Trung Đông. Thành công của ông Khải Thành lúc ban đầu đã giúp Biti’s nhận được nhiều đơn hàng xuất khẩu theo hình thức FOB (mua nguyên liệu, bán thành phẩm) của các đối tác Tây Âu, điều mà ít doanh nghiệp Việt Nam thời đó có được.
Cú lội ngược dòng của huyền thoại một thời
Còn nhớ một thời khi thị trường giày dép Việt Nam chưa phát triển, thì Biti’s - thương hiệu nổi tiếng của Công ty TNHH Sản xuất Hàng tiêu dùng Bình Tiên, được xem là sự lựa chọn hàng đầu. Những năm 90, gia đình nào sang hay “nhà có điều kiện” mới làm bạn với sandal của Biti’s. Ngày đó, đôi dép này thịnh hành một phần vì độ bền "khủng" của nó.
Biti’s miệt mài "nâng niu bàn chân Việt" cho đến giai đoạn đầu của thời kỳ những năm 2000, khi những đôi bàn chân Việt trẻ và khỏe, với sự hậu thuẫn của một nền kinh tế đổi mới, đã bắt đầu biết xỏ vào giày Nike hay Adidas. Và như một lẽ tự nhiên, Biti’s “thất thế”. Tâm lý sính ngoại là một phần, nhưng chủ yếu là giày Adidas và Nike chất lượng đã được toàn thế giới công nhận, mẫu mã thì "oách" hơn nhiều.
Những tưởng sẽ bị nhấn chìm nhưn Biti’s bỗng trở lại hùng hậu với sản phẩm giày thể thao được giới trẻ đón nhận khá nhiều.
Dần dà, giới trẻ hình thành định kiến rằng Biti’s “hết thời”, hoặc chỉ còn được quan tâm bởi tầng lớp cha chú đã có thói quen tiêu dùng sản phẩm này từ thời bao cấp khó khăn. Theo đó, bất lợi bủa vây tứ phía, và cái tên Biti’s dần bị quên lãng. Chuyện vực dậy cái tên từ thời cha chú trong thị trường mở cửa với đủ cái tên ngoại quốc và chất lượng cao như hiện nay, là điều quá khó, không chỉ với riêng Biti’s. Để có thể chống lại guồng quay đào thải chứ chưa nói đến chuyện phát triển, Biti’s cần phải tìm cách thay đổi tư duy tồn tại khá lâu tại Việt Nam là "sính ngoại", nghi ngờ chất lượng của các sản phẩm trong nước.
Những tưởng sẽ giống Giày Thượng Đình, Biti’s cũng bị “chìm nghỉm” trước cơn sóng toàn cầu. Tuy nhiên, từ giữa năm 2016, Biti’s bỗng trở lại hùng hậu với sản phẩm giày thể thao được giới trẻ đón nhận khá nhiều, đó là Biti’s Hunter.
Từ “Nâng niu bàn chân Việt”, Biti’s phiên bản 2016 trở lại rầm rộ cùng chiến dịch mới “Đi để trở về”. Hãng này cũng đã chuẩn bị cho mình một chiến lược PR cực hùng hậu khi đưa ra ý tưởng mang những đôi giày vào MV ca nhạc của 2 nam ca sĩ đình đám là Sơn Tùng M-TP và Soobin Hoàng Sơn. Riêng về Sơn Tùng, chẳng ai có thể phủ nhận được sức hút cũng như độ phủ sóng của nam ca sĩ này. Và tất nhiên đôi giày “lạc quẻ” trong MV mới nhất của nam ca sĩ ngay lập tức tạo nên một cơn bão dữ dội, khiến người hâm mộ lùng sục mua bằng được.
Sau hiệu ứng “giày Sơn Tùng” và “giày Soobin”, các cửa hàng Biti’s “cháy hàng”, thậm chí cung cấp không đủ với lượng tiêu thụ khủng của người mua hàng. Thậm chí, Biti’s còn là thương hiệu được Forbes Việt Nam định giá hơn 17 triệu USD.
Có thể thấy, Biti’s là một ví dụ điển hình cho thấy thương hiệu thời trang Việt Nam vẫn có cơ để “lặn ngụp” trong thị trường bao la hiện nay, nếu chú trọng đến việc nắm bắt xu hướng và cách thức truyền thông. Có điều, cho đến thời điểm hiện tại, dù cái tên Biti’s đã dành được ít nhiều cảm mến của giới mộ điệu thời trang thì yếu tố cảm xúc vẫn là chướng ngại vật “ngáng chân” thương hiệu này đến so kè với Adidas hay Nike.
Với sự thay đổi hình ảnh theo hướng trẻ trung hơn, Biti’s đã tạo tiếng vang lớn. Nhưng trước sự cạnh tranh gay gắt từ các thương hiệu ngoại nhập, việc duy trì phong độ với Biti’s sẽ không phải điều dễ dàng.
Đột phá trong mô hình quản trị
Là một nhân vật khá kín tiếng với công chúng, ông Vưu Khải Thành gần như không có các phát ngôn công khai. Do đó, dư luận có lẽ chỉ biết đến ông thông qua những nước đi của Biti’s trong gần 35 năm hình thành và phát triển.
Mới đây, chân dung vị lãnh đạo cao nhất Biti’s phần nào được hé lộ thông qua lời trưởng nữ Vưu Lệ Quyên - Tổng giám đốc Biti’s.
Bà Vưu Lệ Quyên - Tổng giám đốc Biti’s.
Bà Quyên nhận xét cha mình giống một nhà kỹ trị. Với tính cách nghiêm khắc, tỉ mỉ, ông sẵn sàng dành mười mấy tiếng một ngày để đào tạo và rèn luyện tất cả các nhân viên.
“Ai sau này cũng đều biết ơn ông vì nhờ ông mà họ có sức bật vượt qua được những giới hạn bản thân. Đó làm một lò luyện thép”, bà Quyên chia sẻ.
Và dĩ nhiên, với tính chất là doanh nghiệp gốc Hoa, Biti’s được nhìn nhận bị ảnh hưởng tới tính gia đình.
Để trở thành Tổng giám đốc Biti’s, bà Quyên phải trải qua thử thách ở nhiều lĩnh vực khác nhau trong doanh nghiệp, từ kinh doanh xuất khẩu, thiết kế, sản xuất, công nghệ thông tin, tiếp thị, kinh doanh nội địa và chuỗi cung ứng. “Cứ 2-3 năm là tôi trải nghiệm một lĩnh vực hoàn toàn mới”, bà chia sẻ. Đặc biệt, trưởng nữ nhà họ Vưu cũng là người khai sinh ra dòng sản phẩm Biti’s Gosto.
Ngoài bà Quyên, 2 người con còn lại của ông Vưu đang nắm một số chức vụ quan trọng trong công ty, thứ nữ Vưu Lệ Minh là Phó Tổng giám đốc phụ trách về thiết kế, trong khi ái nam Vưu Tuấn Kiệt phụ trách những dự án xây dựng của Biti’s.
12/2016, Biti's đã tăng vốn từ 270 tỷ đồng lên 437 tỷ đồng tương ứng tỷ lệ tăng 61,8%. Lượng vốn góp của cả 11 thành viên góp vốn của Biti's đều tăng lên tương ứng và không có cổ đông mới nào xuất hiện.
Biti’s vẫn mang đậm màu sắc của công ty gia đình khi chủ tịch Hội đồng thành viên là ông Vưu Khải Thành vẫn là người nắm giữ lớn nhất tại Biti's với hơn 162 tỷ đồng. Đứng thứ 2 trong danh sách cổ đông lớn là bà Lai Khiêm, vợ ông Vưu Khải Thành với vốn góp 141 tỷ đồng. 3 người con của ông Vưu Khải Thành và bà Lai Khiêm là Vưu Lệ Quyên, Vưu Lệ Minh và Vưu Tuấn Kiệt sở hữu tổng cộng 76,5 tỷ đồng. Như vậy, gia đình ông Vưu Khải Thành nắm gần 380 tỷ tại Biti's, tỷ lệ sở hữu gần 87%.
Bấy nhiêu đó cũng đủ thấy, tính gia đình thể hiện càng ngày càng sâu sắc trong công ty Biti’s. Chính phu nhân ông Vưu Khải Thành từng thừa nhận, dù doanh nghiệp được nhiều quỹ đầu tư tiếp cận, nhưng hai ông bà đều đã từ chối.
Trong bối cảnh doanh nghiệp đang ngày càng lớn mạnh, thị trường đang cần mở rộng hơn để gia tăng sức cạnh tranh, câu hỏi về nguồn lực có lẽ sẽ đặt ra với vợ chồng doanh nhân Vưu Khải Thành và các con: Hoặc họ tiếp tục giữ quyền kiểm soát, chấp nhận tăng trưởng cầm chừng, hoặc phải chấp nhận bán một phần quyền sở hữu, niêm yết trên sàn chứng khoán để thúc đẩy sự tăng trưởng.
Về điều này, có thể thấy nhiều doanh nhân gốc Hoa khác đang rất thành công như ông Cô Gia Thọ tại CTCP Tập đoàn Thiên Long, ông Đặng Văn Thành tại Tập đoàn Thành Thành Công…
Có thể bạn quan tâm
Biti's đã "trở lại" như thế nào?
16:00, 21/08/2017
“Happy Bitis”
13:19, 01/03/2020