Tỷ phú trong Hồ sơ Pandora (Bài 1): Những sai lầm của "ông trùm" Masayoshi Son

KHÁNH HÀ• 06/10/2021 01:00

Trong số hơn 1.000 công ty và cá nhân Nhật Bản nêu tên trong Hồ sơ Pandora có tên Chủ tịch kiêm Giám đốc điều hành SoftBank Group Corp - Masayoshi Son.

Hồ sơ Pandora đã phơi bày các giao dịch tài chính bí mật của các tỷ phú, chính trị gia và nhà lãnh đạo trên thế giới.
Ngày 4/10, cả thế giới chấn động với thông tin được Hiệp hội nhà báo điều tra quốc tế (ICIJ) công bố với hàng triệu file hồ sơ chứa đựng bí mật tài chính của rất nhiều nhân vật nổi tiếng trong giới chính trị, doanh nhân.

Tỷ phú Nhật Bản Masayoshi Son (Ảnh: News).

Tờ Asahi Shimbun (Nhật Bản) cũng là đối tác của ICIJ trong nỗi lực đưa các trang tài liệu của Pandora Papers ra ánh sáng, bao gồm 2,94 terabyte tệp tài chính bí mật lên tới hơn 11,9 triệu tài liệu và các hồ sơ khác. Những thông tin này đến từ 14 nhà cung cấp dịch vụ nước ngoài thành lập, quản lý các công ty bảo hiểm và ủy thác tại các thiên đường thuế trên khắp thế giới.

Hơn 1.000 công ty và cá nhân Nhật Bản bao gồm Chủ tịch kiêm Giám đốc điều hành SoftBank Group Corp - Masayoshi Son được liệt kê trong các tài liệu rò rỉ của "Pandora Papers".

Theo các tài liệu, Son mua một chiếc máy bay phản lực kinh doanh vào khoảng năm 2014 thông qua một công ty được thành lập vào năm 2009 ở Quần đảo Cayman, một lãnh thổ của Anh được coi là thiên đường thuế doanh nghiệp.

Quyền sở hữu máy bay được chuyển cho một công ty ủy thác của Mỹ và Son trả phí khi sử dụng máy bay dựa trên hợp đồng thuê.

Theo các chuyên gia pháp lý và tài chính, ai đó có thể giảm thu nhập chịu thuế bằng cách trả phí sử dụng chiếc máy bay đó ngay cả khi họ sở hữu nó.

Người phát ngôn của SoftBank phủ nhận Son xử lý các khoản phí theo cách như vậy, nói rằng công ty Cayman Islands là công ty con của một công ty Nhật Bản do Son đứng đầu và hợp đồng cho thuê không cấu thành hành vi trốn thuế.

Ông Masayoshi Son hiện là Chủ tịch kiêm giám đốc điều hành SoftBank Group Corp, từng được Forbes vinh danh trong top 50 người giàu nhất thế giới, với giá trị tài sản lên tới 28,7 tỷ USD.

Những năm 2000, nắm bắt được xu hướng công nghệ bùng nổ, Masayoshi Son bỏ ra hàng chục tỷ USD đầu tư hơn 800 startup với mong muốn tạo ra "một kỷ nguyên kỹ thuật số" đa ngành tại Nhật Bản. Tuy nhiên, hầu hết các startup này đều thất bại. Tài sản của ông sau đó “bốc hơi” đến hơn 70 tỷ USD. Thậm chí người đàn ông này còn bị truyền thông Nhật Bản ví von là "tỷ phú đen đủi nhất thế giới" khi từng có thời kỳ giá trị vốn hóa của Softbank từ 180 tỷ USD bốc hơi còn 2,5 tỷ USD do thị trường chứng khoán giảm mạnh.

Cũng trong năm đó, ông Son đầu tư 20 triệu USD vào Công ty Alibaba của tỷ phú Jack Ma, khi công ty này còn là một trang web chưa ai biết đến. Cho tới nay, đó vẫn là thương vụ thành công nhất của Son.

Trong tất cả các vụ đầu tư từ trước đến nay, ông Son luôn giữ vững một triết lý là tìm kiếm những doanh nhân có sức hút lớn và trao cho họ những gì họ cần.

Vào năm 1995, ông Son gặp hai nhà đồng sáng lập Yahoo là Jerry Yang và David Filo, cùng họ trò chuyện về tương lai của Internet trong lúc ăn bánh pizza và uống soda trong văn phòng nhỏ của hai người ở Mountain View, California. Sau cuộc gặp, ông Son quyết định “đặt cược tất cả mọi thứ vào bọn họ” – theo một cuốn tiểu sử về ông Son. Kết quả là SoftBank rót vốn vào Yahoo, công ty về sau trở thành một trong những trang nội dung có lượng truy cập lớn nhất của Mỹ.

Các thương vụ không phải lúc nào cũng thành công. SoftBank đã phải đánh tụt giá trị khoản đầu tư 1,5 tỷ USD rót cho Greensill – nguồn thạo tin tiết lộ hồi tháng 3, sau khi ghi lỗ khoảng 18 tỷ USD từ khoản đầu tư vào WeWork trong tài khoá trước đó.

“Có những lúc không ai nói Son là một nhà đầu tư vĩ đại”, ông Tang của United First Partners nói.

SoftBank ban đầu là một nhà phân phối phần mềm ở Nhật Bản trước khi chuyển hướng sang đầu tư vào lĩnh vực công nghệ và viễn thông. Năm 2017, công ty này mở quỹ Vision Fund với số vốn 100 tỷ USD. Dù vấp phải một số thất bại như đề cập ở trên, quỹ này cách đây ít hôm báo lãi năm 37 tỷ USD.

“Chúng ta chỉ sống một lần trên đời, nên tôi muốn nghĩ lớn” và không hề muốn đặt cược vào quy mô nhỏ. Những triết lý đầu tư của vị tỷ phú dường như đã thấm nhuần vào trong suốt một đời trên thương trường của mình.

Từ quan điểm đó, Masayoshi Son cùng SoftBank đã tạo ra một loạt danh sách dài các tỷ phú thông qua các thương vụ đầu tư. Dưới đây là những cái tên nổi tiếng từng được Bloomberg điểm danh:

- Stewart Butterfield (1,7 tỷ USD), người sáng lập Slack, ứng dụng chat tại nơi làm việc. Thời điểm lên sàn chứng khoán vào tháng 6/2019, rồi tiếp tục nổi tiếng qua thương vụ M&A trị giá 27,7 tỷ USD với Salesforce.

- Loạt các tỷ phú Travis Kalanick (3,9 tỷ USD), Garrett Camp (3,3 tỷ USD), Ryan Graves (1,3 tỷ USD) của ứng dụng gọi xe nổi tiếng Uber, hiện vẫn khiến dư luận tranh cãi đây là thành công hay thất bại lớn nhất của SoftBank bởi thua lỗ chồng chất dẫn tới phải rút khỏi thị trường Trung Quốc và Đông Nam Á và cổ phiếu của hãng đã lao dốc sau khi IPO.

- Ba tỷ phú Tony Xu (2,8 tỷ USD), Andy Fang (2,6 tỷ USD), Stanley Tang (2,5 tỷ USD) những người sáng lập của DoorDash - dịch vụ giao đồ ăn phổ biến nhất tại Mỹ, đánh bật Uber Eats trong thời gian đại dịch. DoorDash được SoftBank đầu 680 triệu USD vào năm 2018 và hiện khoản đầu tư này đã lên đến giá trị 9 tỷ USD theo tiết lộ của tỷ phú Son vào tháng 2.

- Tỷ phú: Bom Kim (8,6 tỷ USD), gắn liền với công ty giao hàng Coupang - được mệnh danh là Amazon của Hàn Quốc, doanh nghiệp này nhận được 1 tỷ USD tiền vốn từ SoftBank vào năm 2015, tiếp đó là 2 tỷ USD từ Vision Fund (quỹ thuộc SoftBank) vào năm 2018. Khi Coupang lên sàn chứng khoán, doanh nghiệp đã sốc ngay trong phiên giao dịch đầu tiên hồi tháng 3 khi giá cổ phiếu tăng 97%, đồng thời biến Bom Kim trở thành một trong những người giàu nhất thế giới.