Từ lừa đảo tài chính Ponzi đến các app thần kỳ thời 4.0 (kỳ 1)
Mô hình lừa đảo PONZI được định nghĩa là một dạng lừa đảo tín dụng huy động vốn theo hình thức đa cấp lấy tiền huy động của người góp vốn sau để trả lãi cho người góp vốn trước đó.
Charles Ponzi cha đẻ của mô hình lừa đảo tài chính Ponzi là người Mỹ gốc Ý. Là một người mê tiền và mưu mô cao, Ponzi luôn tìm cách để làm ra tiền nhiều nhất và nhanh nhất. Năm 1919, Ponzi tìm ra được 1 cách kiếm tiền hiệu quả đó là đầu cơ chênh lệch trên tem bưu chính quốc tế. Ông ta thuê các đại lí mua phiếu hồi đáp quốc tế (IRC - International Reply Coupon) giá rẻ ở các quốc gia khác và gửi tới Mỹ. Sau đó, ông ta sẽ đổi lấy tem và bán lại tem giá cao hơn ở Mỹ để kiếm lời.
Ponzi thành công rực rỡ trong phi vụ này và kiếm được bộn tiền. Thế nhưng Ponzi trở nên tham lam, và bắt đầu dựng lên mô hình lừa đảo Ponzi.
Ông ta phóng đại sự thành công của việc mua bán tem hồi đáp quốc tế để chiêu dụ nhà đầu tư. Ông ta vay tiền nhà đầu tư bằng cách phát hành trái phiếu và cam kết sẽ trả 50% số tiền cho các nhà đầu tư trong vòng 45 ngày hoặc 100% trong 90 ngày. Đây là mức lãi quá cao, và vì thế đã làm nhiều người trở nên tham lam, đến mức "điên rồ".
Kết quả là chỉ trong hai năm 1919-1920, Ponzi đã huy động được 15 triệu USD một con số khổng lồ vào thời điểm đó từ hơn 40.000 khách hàng. Tháng 8/1920, Ponzi bắt đầu trả lãi chậm, không theo đúng cam kết. Cảnh sát liên bang đã đột kích khám xét văn phòng công ty ông và phát hiện ra, ông ta không dùng tiền của nhà đầu tư để mua bán tem IRC, mà dùng tiền của nhà đầu tư sau trả cho nhà đầu tư trước, theo đúng câu "robbing Peter to pay Paul".
Và Pozin tên ông đã được đặt cho những mô hình lừa đảo đầu tư tài chính.
Người huy động vốn sẽ "vẽ" lên 1 dự án, 1 doanh nghiệp kinh doanh hiệu quả, và đang cần huy động vốn để phát triển. Người huy động vốn cam kết trả mức lãi suất cao cho nhà đầu tư và sẽ dùng những ví dụ về những nhà đầu tư đã nhận lãi cao, để tiếp tục chiêu dụ những nhà đầu tư mới.
Người huy động vốn sẽ trả hoa hồng rất cao cho những người giới thiệu nhà đầu tư. Người giới thiệu có thể không phải là nhà đầu tư, mà cũng có thể là nhà đầu tư. Tức là nhà đầu tư cũ giới thiệu nhà đầu tư mới và hưởng hoa hồng từ việc giới thiệu đó. Vì thế người ta còn gọi mô hình lừa đào này là mô hình tài chính đa cấp Ponzi.
Kể từ khi ra đời năm 1919, cho đến nay, những mô hình lừa đảo tài chính kiểu Ponzi liên tục phát triển ở tất cả các quốc gia. Một trong những mô hình lừa đảo lớn nhất thế giới, cho đến nay là vụ gian lận tài chính của ông Bernard L. Madoff với số tiền lên đến 50 tỷ đô la Mỹ.
Ở Việt Nam, các mô hình lừa đảo kiểu Ponzi cũng liên tục làm mưa làm gió. Tìm trên Google chúng ta sẽ thấy rất nhiều vụ. Bản thân người viết đã tham gia góp phấn vạch trần những vụ như: mỏ vàng Insider 21, tiền ảo One Coin, máy đào tiền ảo Sky Mining…
Gần đây, với sự phát triển của công nghệ, các dự án lừa đảo theo mô hình Ponzi ngày càng nở rộ, đặc biệt là các App thương mại điện tử mà tôi gọi là dự án "App thần kỳ thời 4.0"
Đây là những app dùng mô hình sàn thương mại điện tử để kết nối người mua với người bán, và áp dụng hình thức hoàn tiền khủng cho người mua.
Đích nhắm của những "App thần kỳ thời 4.00" là kêu gọi nhà đầu tư góp tiền đầu tư, hoặc cho App vay, với lãi suất cực kỳ cao.
"App thần kỳ thời 4.00" sẽ dùng tiền nhà đầu tư sau trả cho nhà đầu tư trước.
"App thần kỳ thời 4.00", cũng như tất cả các lừa đảo tài chính trước đây, sẽ chết khi lượng tiền người sau không đủ cho những người trước, hoặc khi sáng lập App rút tiền và im lặng biến mất.
(còn tiếp)