Thêm một ngành kinh tế Mỹ "đại bại" dưới tay Trung Quốc

TRƯƠNG KHẮC TRÀ• 24/01/2024 04:30

Trong 20 hãng sản xuất xe điện lớn nhất thế giới có 14 cái tên đến từ Trung Quốc, một số "ông lớn" của Mỹ như Tesla, Ford bị bật ra khỏi top 20.

Xe điện Trung Quốc áp đảo phần còn lại

>>Xe điện Trung Quốc trước nguy cơ vỡ “bong bóng”

Các nhà sản xuất xe điện Trung Quốc đang đe dọa vị thế của Mỹ trong lĩnh vực này ngay cả khi họ không bán trực tiếp cho người tiêu dùng “xứ cờ hoa”. Theo đó, doanh số bán hàng của SAIC, Dongfeng, BYD và Nio tăng với tốc độ chóng mặt tại châu Á và châu Âu.

Kết thúc năm 2023, Trung Quốc xuất khẩu 5 triệu xe điện, chính thức vượt Nhật Bản trở thành nước dẫn đầu về xuất khẩu ô tô trên thế giới. Trong khi đó, các công ty ô tô lớn của Mỹ, như General Motors đã cắt giảm các hoạt động quốc tế.

Theo dữ liệu gần đây từ Cục Phân tích kinh tế Mỹ, xuất khẩu ô tô của nước này vào năm 2022 đã giảm 25% so với mức đỉnh điểm vào năm 2016. Ngay cả “gã khổng lồ” Tesla cũng bị BYD vượt qua về doanh số.

Các công ty Trung Quốc chiếm 8% doanh số bán xe chạy hoàn toàn bằng điện của châu Âu tính đến tháng 9 năm ngoái và có thể tăng thị phần của họ lên 15% vào năm 2025. Tại Mexico, sát biên giới Mỹ, xe Trung Quốc đi từ số 0 lên 20% thị phần trong 6 năm qua. Sở dĩ xe điện Trung Quốc ngày càng chiếm lĩnh thị trường quốc tế do:

Thứ nhất, các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc đã đặt ra tiêu chuẩn mới về sản xuất và định giá xe. Họ đang tung ra các mẫu xe mới trong thời gian kỷ lục và nhiều hãng đang sản xuất xe điện một cách hiệu quả và mang lại lợi nhuận - điều đã ám chỉ các nhà sản xuất ô tô toàn cầu bao gồm GM, Ford...

Nói về khả năng nghiên cứu và phát triển (R&D), không ai có thể qua được các công ty Trung Quốc. Cứ vài tháng nền công nghiệp ô tô Trung Quốc cho ra đời mẫu xe mới, bất chấp thực tế mẫu cũ vẫn tồn đọng.

Thứ hai, khả năng chủ động công nghệ sản xuất của Trung Quốc rất đáng nể, hãng BYD tự sản xuất hầu hết linh kiện của chiếc hatchback Dolphin ngoại trừ lốp và kính cửa sổ. Lợi thế này được tạo ra nhờ hệ sinh thái công nghiệp phụ trợ hùng mạnh trong nước.

BYD Seagull, một chiếc xe điện nhỏ có giá khởi điểm khoảng 11.400 USD, ngay cả khi tính đến mức thuế 27,5% của Mỹ thì BYD vẫn kiếm được 1.500 USD/chiếc. Kristin Dziczek, Cố vấn chính sách ô tô cho chi nhánh Detroit của Ngân hàng Dự trữ Liên bang Chicago, thốt lên: “Đây là một chiếc ô tô khiến tôi sợ hãi”.

Do ngành ô tô Trung Quốc có chuỗi cung ứng ngắn, tại chỗ nên chi phí đầu vào giảm đáng kể, phần dôi ra được đầu tư cho công nghệ hỗ trợ trải nghiệm sản phẩm. Chính vì thế, dù cùng phân khúc với xe Nhật, Hàn nhưng xe Trung Quốc “giàu” công nghệ hơn - một đặc điểm không thể bỏ qua.

>>Phương Tây sẽ "ra tay" với pin xe điện Trung Quốc?

Sản lượng xe điện Trung Quốc còn tăng mạnh trong tương lai

Thứ ba, công nghiệp ô tô nói chung và ô tô điện nói riêng là chiến lược dài hạn được Chính phủ Trung Quốc hậu thuẫn. Rhodium Group ước tính BYD đã nhận được khoảng 4,3 tỷ USD hỗ trợ của nhà nước từ năm 2015 đến năm 2020. Bắc Kinh cũng đưa ra các khoản trợ cấp để khuyến khích người mua ô tô điện. Vì vậy, cơn khủng hoảng thừa xe điện khá trầm trọng nhưng rất ít công ty phải dừng sản xuất.

Ngoài vốn, Chính phủ Trung Quốc còn hậu thuẫn bằng chính sách khôn ngoan, âm thầm khiến doanh nghiệp nước ngoài nản chí. Đơn cử, thị phần của GM tại thị trường Trung Quốc, bao gồm cả các công ty liên doanh, đã giảm mạnh từ khoảng 15% năm 2015 xuống còn 8,6% vào cuối quý 3 năm 2023.

Ngành ô tô Trung Quốc đang vận hành theo nguyên tắc “tuần hoàn kép”, thoạt đầu thu hồi toàn bộ thị phần trong nước, tích lũy tiềm lực rồi vươn ra bên ngoài. Họ vẫn sử dụng vũ khí kinh điển là giá bán thấp hơn đối thủ.

Xe điện Trung Quốc bắt đầu tràn sang Nam Mỹ, châu Âu, tạo ra cuộc đua khốc liệt về giá thành. Các nhà phân tích tại EU dự báo, xe điện Trung Quốc đang hạ giá các mẫu xe địa phương khoảng 20% tại thị trường này.