Thời gian đếm ngược của TikTok ở Mỹ?

Vào ngày 10 tháng 1 tới đây, Tòa án Tối cao nước Mỹ sẽ tiến hành xét xử các lập luận yêu cầu ByteDance, công ty mẹ của TikTok tại Trung Quốc, phải thoái vốn khỏi các hoạt động tại nước này trước ngày 19 tháng 1, hoặc phải đối mặt với lệnh cấm hoàn toàn.

Vì sao TikTok bị làm khó?

TikTok từ lâu đã phải đối mặt với sự giám sát chặt chẽ, với mối quan ngại của cả hai đảng tập trung vào khả năng chính phủ Trung Quốc truy cập dữ liệu người dùng nước Mỹ. Ngay cả khi ByteDance khẳng định họ không chia sẻ dữ liệu với Bắc Kinh và đã thực hiện các bước để giảm bớt nỗi sợ hãi, chẳng hạn như chuyển dữ liệu người dùng nước Mỹ sang các máy chủ cục bộ. Nhưng, điều này cũng chẳng làm chính phủ nước này yên tâm.

Những người chỉ trích cho rằng cấu trúc sở hữu không minh bạch của TikTok gây ra rủi ro cố hữu, bất kể các biện pháp bảo vệ. Quan điểm này đã thu hút sự chú ý trong nhiệm kỳ tổng thống của Donald Trump, khi ông không thành công trong việc cấm ứng dụng này vào năm 2020. Mối quan ngại của ông đã được chính quyền Biden lặp lại, lên đến đỉnh điểm vào tháng 4 năm 2024 với luật lưỡng đảng yêu cầu phải thoái vốn khỏi TikTok. ByteDance đã phản đối luật này, gọi đó là suy đoán và vi hiến, nhưng một hội đồng thẩm phán liên bang đã duy trì luật này, tạo tiền đề cho phiên điều trần sắp tới.

Sự can thiệp gần đây của Tổng thống mới đắc cử, Doanld Trump đã tạo thêm một lớp phức tạp nữa. Với tư cách là tổng thống đắc cử, trở lại nhiệm sở vào ngày 20 tháng 1, ông đã đệ trình một bản tóm tắt, yêu cầu tòa án hoãn việc thực thi luật. Động cơ của ông bao gồm tạo không gian cho cái mà ông gọi là “giải pháp chính trị” cho các mối quan ngại về an ninh quốc gia và cứu vãn ảnh hưởng của TikTok với các cử tri trẻ tuổi, một đối tượng quan trọng đối với chiến lược bầu cử của ông.

Điều gì sẽ xảy ra với TikTok?

Hiện tại, TikTok sẽ có hai sự lựa chọn, hoặc là bị cấm, hoặc là bị bán cho một công ty nào đó của Mỹ. Nếu lệnh cấm sẽ khiến TikTok không thể truy cập được đối với người dùng nước Mỹ, thì tác động của việc bán lại tinh tế hơn. ByteDance đã tuyên bố rằng, nếu bán thì họ sẽ loại trừ thuật toán đề xuất được đánh giá cao của TikTok, động lực thúc đẩy sức hấp dẫn gây nghiện của nó. Điều đó khiến những người mua tiềm năng phải xây dựng lại hoặc sao chép thuật toán từ đầu, một nhiệm vụ to lớn có thể thay đổi cơ bản động lực của ứng dụng.

Ngoài ra, còn có câu hỏi ai sẽ mua TikTok? Một tập đoàn các nhà đầu tư nước Mỹ có vẻ hợp lý, xét đến việc nhấn mạnh vào quyền sở hữu trong nước, nhưng sẽ cần huy động hàng chục tỷ USD. Tình hình tài chính của ByteDance vẫn còn mơ hồ, và trong khi ước tính cho hoạt động của TikTok tại Mỹ dao động từ 40 tỷ đến hàng trăm tỷ USD, thì việc không có thuật toán có thể làm giảm đáng kể định giá của công ty.

Trong kịch bản giả định về việc bán TikTok, nhà tài phiệt Elon Musk nổi lên như một người theo đuổi tiềm năng. Tỷ phú này đã biến một nền tảng truyền thông xã hội, Twitter, thành X, mặc dù có kết quả gây tranh cãi. Sở thích mua lại táo bạo của Musk và ảnh hưởng của ông trong giới công nghệ khiến ông trở thành ứng cử viên hợp lý cho TikTok.

Tuy nhiên, thử nghiệm Twitter của Musk, biến nền tảng này thành một “thành trì tự do ngôn luận”, đã gây ra sự phân cực. Những người chỉ trích cho rằng sự lãnh đạo thất thường và thiếu hiểu biết về động lực xã hội là những vấn đề chính. Esther Crawford, một cựu nhân viên Twitter, cho rằng: “Elon có tài năng đặc biệt trong việc giải quyết các vấn đề vật lý khó, nhưng các sản phẩm tạo điều kiện cho sự kết nối và giao tiếp giữa con người đòi hỏi một loại trí tuệ xã hội-cảm xúc khác”.

Sự tham gia của Musk đặt ra câu hỏi liệu những thiếu sót của ông với X có ảnh hưởng đến TikTok hay không, hoặc liệu việc tập trung vào nền tảng video ngắn có thể mang lại sự rõ ràng mà ông còn thiếu với X hay không. Dù bằng cách nào, ông cũng cần phải đảm bảo được sự hậu thuẫn đáng kể của các nhà đầu tư, một nhiệm vụ khó khăn khi xét đến những căng thẳng về tài chính sau thương vụ mua lại Twitter trị giá 44 tỷ USD của ông trước đó.

Nếu Musk không phải là người mua, những đối thủ khác sẽ xuất hiện. Tỷ phú người Mỹ Frank McCourt và doanh nhân người Canada Kevin O'Leary đều đã bày tỏ sự quan tâm và tuyên bố đã đảm bảo được các cam kết từ các nhà đầu tư hỗ trợ.

Cuối cùng, câu chuyện TikTok đang diễn ra không chỉ là về một ứng dụng, mà là một sự thay thế cho những căng thẳng lớn hơn giữa Mỹ và Trung Quốc. Những nỗ lực của Washington nhằm hạn chế ảnh hưởng công nghệ của Trung Quốc phản ánh những hạn chế lâu dài của Bắc Kinh đối với các nền tảng của Mỹ như Facebook và Google. Việc bán hoặc cấm TikTok sẽ đánh dấu sự leo thang đáng kể trong cuộc cạnh tranh này, với hiệu ứng lan tỏa đối với các nền tảng nước ngoài khác đang hoạt động tại nước Mỹ.

Nguyễn Chuẩn