Quyết tâm gỡ "thẻ vàng" IUU: Phó Thủ tướng chỉ đạo hành động mạnh mẽ
Văn phòng Chính phủ vừa ban hành kết luận của Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà về công tác chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU).
Đây là động thái thể hiện quyết tâm của Chính phủ trong việc gỡ bỏ "thẻ vàng" từ Ủy ban châu Âu (EC) và hướng tới phát triển ngành thủy sản bền vững, tuân thủ luật pháp quốc tế.
Đến thời điểm hiện tại, công tác khắc phục các vi phạm liên quan đến khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU) vẫn đối mặt với nhiều bất cập. Theo kết luận từ Văn phòng Chính phủ, hiện vẫn còn tồn tại tới 888 tàu cá "3 không" (không đăng ký, không giấy phép, không thiết bị giám sát hành trình).
Bên cạnh đó, việc gia hạn và cấp giấy phép khai thác thủy sản vẫn diễn ra chậm trễ, khiến quá trình quản lý gặp nhiều khó khăn. Đáng chú ý, kết quả xử lý các hành vi vi phạm như ngắt kết nối thiết bị giám sát hành trình (VMS) hoặc tàu cá hoạt động sai vùng biển vẫn chưa đạt được mức độ nghiêm minh cần thiết, khi tỷ lệ xử lý còn thấp so với số lượng vụ việc được phát hiện.
Những tồn tại này không chỉ ảnh hưởng đến uy tín của Việt Nam trong việc tuân thủ các quy định quốc tế mà còn đặt ra thách thức lớn trong việc hướng tới mục tiêu gỡ bỏ "thẻ vàng" của Ủy ban châu Âu (EC).
Nhằm thực hiện mục tiêu gỡ bỏ cảnh báo "thẻ vàng" từ EC và tiến tới xây dựng một ngành thủy sản bền vững, hiệu quả, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà đã yêu cầu các ban, bộ, ngành, và địa phương nhanh chóng xác định rõ trách nhiệm của từng cơ quan, cá nhân trong công tác quản lý, giám sát khai thác hải sản.
Phó Thủ tướng nhấn mạnh cần phân công nhiệm vụ rõ ràng, đặt ra mốc thời gian cụ thể để hoàn thành từng công việc, khẩn trương khắc phục những hạn chế còn tồn tại. Những hành động này được xem là yếu tố tiên quyết để đáp ứng các yêu cầu quốc tế về chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định.
Việc xác định rõ trách nhiệm và có lộ trình xử lý cụ thể không chỉ giúp cải thiện hình ảnh của ngành thủy sản Việt Nam trên thị trường quốc tế mà còn góp phần bảo vệ nguồn lợi hải sản, đảm bảo sinh kế lâu dài cho cộng đồng ngư dân.
Trong nỗ lực thực hiện mục tiêu gỡ "thẻ vàng" IUU và phát triển ngành thủy sản bền vững, Bộ NN-PTNT được giao nhiệm vụ trọng tâm hoàn thiện hệ thống pháp lý nhằm quản lý toàn diện các hoạt động khai thác, đánh bắt thủy sản.
Cụ thể, Bộ NN-PTNT cần xây dựng quy định chi tiết về khai thác theo ngư trường, mùa sinh sản và kích cỡ thủy sản, đảm bảo tính khoa học và bền vững trong hoạt động đánh bắt. Đồng thời, các biện pháp quản lý liên địa phương sẽ được triển khai nhằm khắc phục tình trạng "cắt khúc quản lý" giữa các tỉnh, thành ven biển, nâng cao hiệu quả phối hợp liên vùng.
Ngoài ra, việc bổ sung chế tài xử lý nghiêm minh đối với vi phạm của chủ tàu, thuyền trưởng được xem là bước đi quyết liệt nhằm tăng tính răn đe, giảm thiểu hành vi khai thác bất hợp pháp. Bộ cũng sẽ rà soát các quy định liên quan, tạo điều kiện để các cảng cá tư nhân tham gia cung cấp dịch vụ tiếp nhận tàu cá và xác nhận nguồn gốc hải sản từ khai thác, giúp ngư dân có thêm lựa chọn và thuận tiện hơn trong hoạt động sản xuất.
Trước tình trạng vi phạm liên quan đến việc tự ý ngắt tín hiệu thiết bị giám sát hành trình tàu cá nhưng không bị xử lý hành chính, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà yêu cầu tổ chức các đoàn công tác liên ngành để kiểm tra và làm rõ nguyên nhân.
Theo chỉ đạo, các đoàn công tác cần tập trung vào việc phát hiện, lập biên bản các hành vi ngắt kết nối VMS và kiểm tra kỹ lưỡng các trường hợp đã được phát hiện nhưng chưa xử phạt. Đồng thời, phải xác định rõ trách nhiệm của từng tổ chức, cá nhân liên quan trong việc chậm trễ xử lý vi phạm. Những tổ chức hoặc cá nhân có dấu hiệu thiếu trách nhiệm, bao che hoặc không thực hiện đúng quy định sẽ bị xử lý nghiêm minh.
Bên cạnh đó, Phó Thủ tướng yêu cầu kiên quyết xử lý nghiêm minh các trường hợp vi phạm trong nội bộ. Cụ thể, các lực lượng chức năng nếu phát hiện bao che hoặc tiếp tay cho hành vi khai thác IUU sẽ bị kỷ luật nghiêm khắc để đảm bảo tính minh bạch và hiệu quả trong công tác quản lý, tuần tra trên biển.
Phó Thủ tướng chỉ đạo Bộ Công an thực hiện các giải pháp quyết liệt nhằm kiểm soát tình trạng khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU). Trong đó, lực lượng công an cấp cơ sở (xã, phường, thị trấn) tại các khu vực ven biển được giao nhiệm vụ trọng tâm: nắm bắt kịp thời tình hình, chủ động ngăn chặn và xử lý các tàu cá có dấu hiệu vi phạm khai thác bất hợp pháp tại vùng biển nước ngoài.
Đồng thời, Bộ Công an sẽ tổ chức triển khai định danh tàu cá và tích hợp dữ liệu này vào cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư. Điều này giúp tăng cường khả năng theo dõi và quản lý chặt chẽ cả tàu cá lẫn công dân tham gia hoạt động khai thác thủy sản, đảm bảo minh bạch và trách nhiệm trong công tác quản lý.
Phó Thủ tướng nhấn mạnh tầm quan trọng của Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản cùng các doanh nghiệp trong việc tuân thủ nghiêm ngặt các quy định chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định. Đặc biệt, các đơn vị này cần kiên quyết không thu mua thủy sản không rõ nguồn gốc khai thác, đảm bảo sự minh bạch và hợp pháp trong chuỗi cung ứng.
Phó Thủ tướng cũng yêu cầu các doanh nghiệp phối hợp chặt chẽ với cơ quan chức năng để tiến hành điều tra, xác minh và xử lý nghiêm minh đối với các tổ chức, cá nhân vi phạm. Những hành vi như làm ăn phi pháp, hợp thức hóa hồ sơ, tiếp tay hoặc dung túng cho các hoạt động khai thác IUU cần được ngăn chặn triệt để nhằm nâng cao uy tín của ngành thủy sản Việt Nam trên trường quốc tế.
Đây không chỉ là trách nhiệm pháp lý mà còn là hành động thiết thực để thúc đẩy ngành thủy sản phát triển bền vững, đồng thời góp phần vào nỗ lực chung trong việc gỡ bỏ cảnh báo "thẻ vàng" của EU, mở rộng cơ hội xuất khẩu cho thủy sản Việt Nam.